Akupunktur, vücuttaki belirli noktalara ince iğneler sokmayı içeren bir geleneksel Çin tıbbı şeklidir. Bazı kanıtlar, bu alternatif tıbbın ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabileceğini ve zona hastalığının ağrılı komplikasyonlarından kurtulmayı sağlamak için yararları olabileceğini düşündürmektedir.
Zona, su çiçeğine neden olan aynı virüs olan varicella-zoster virüsünün (VZV) yeniden aktivasyonundan kaynaklanan viral bir enfeksiyondur. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine (CDC) göre, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki her 3 kişiden yaklaşık 1’i yaşamları boyunca zona geliştirecektir.
Zona ağrısı ve diğer semptomlar, genellikle 3-5 hafta süren durum boyunca aşamalar halinde gelişir. Zona hastalığının yaygın bir komplikasyonu, aylarca veya yıllarca sürebilen şiddetli, devam eden bir sinir ağrısı olan postherpetik nevraljidir (PHN). Kanıtlar, zona hastalığına yakalanan kişilerin %10-18’inin PHN yaşayacağını ve PHN riskinin yaşla birlikte arttığını göstermektedir.
Şu anda zona hastalığının bilinen bir tedavisi bulunmamakla birlikte birçok tedavi seçeneği mevcuttur. Akupunktur bazı Batılı tıp doktorları ve bilim adamları arasında tartışmalı olsa da, araştırmalar zona rahatsızlığı gibi ağrıları hafifletmeye yardımcı olabileceğini düşündürmektedir.
Akupunktur Nedir?
Akupunktur, uygulayıcıların kişinin vücudundaki kanalları veya meridyenleri uyarmak için ince metal iğneler kullandığı geleneksel bir Çin tıbbı tekniğidir. Savunucuları, hayati enerjisinin veya “qi”nin bu meridyenlerden aktığını ve ruhsal, duygusal, zihinsel ve fiziksel sağlığı etkileyebileceğini öne sürüyorlar.
Akupunktur uygulayanlar, qi kanalları ağı durduğunda ağrı ve diğer hastalık semptomlarının ortaya çıktığını belirtirler. Bu nedenle, akupunktur uzmanları, semptomları hafifletmeye yardımcı olmak için bir kişinin qi’sinin akışını ve dengesini iyileştirmek için iğneleri nazikçe kullanır.
Bazı kanıtlar, ağrılı zona döküntüleri gibi sinir ağrısını hafifletmeye yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. Bilim adamları akupunkturun nasıl çalıştığını hala tam olarak anlamasa da, bazı araştırmalar doğal ağrı giderici kimyasalların salınmasına yardımcı olabileceğini, kan basıncını ve akışını düzenlemeye yardımcı olabileceğini ve iltihabı azaltabileceğini gösteriyor.
Zona Hastalığına Yardımcı Olabilir mi?
Akupunkturun faydalarını destekleyen kuruluşlar, ağrının giderilmesine yardımcı olabileceğini öne sürüyorlar. İngiliz Akupunktur Konseyi, daha fazla araştırma gerekli olmakla birlikte, akupunkturun ağrılı zona semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabileceğini belirtmektedir.
2019 da yapılan bir sistematik inceleme ve meta-analiz, akupunkturun ağrı yoğunluğunu azaltabileceğini, kaygıyı giderebileceğini ve PHN’si olan kişilerde yaşam kalitesini iyileştirebileceğini bildirmektedir. Bu, akupunkturun diğer tedavilerden daha üstün olduğunu gösteren yeterli kanıt olmamasına rağmen, genellikle güvenli olduğunu ve ağrının giderilmesinde etkili olabileceğini ekleyen 2018 yılına ait sistematik incelemi ve meta-analiz ile tutarlıdır.
Mevcut kanıtlar, kişinin akupunkturla ilgisi olmayan beklentisi veya inancı gibi diğer faktörlerin akupunkturun ağrı giderici etkilerinde rol oynayabileceğini düşündürmektedir. Araştırmacılar, tekniğin potansiyel faydalarını yeni yeni anlamaya başladıkları için bu durum daha fazla araştırmanın gerekliliğini vurgulamaktadır.
Akupunktur Zona Hastalığını Tetikleyebilir mi?
Ulusal Tamamlayıcı ve Bütünleştirici Sağlık Merkezi’ne (NCCIH) göre, uzmanlar genellikle steril iğneler kullanan deneyimli, lisanslı ve iyi eğitimli bir uygulayıcı tarafından yapıldığında akupunktur güvenlidir. Bununla birlikte NCCIH, akupunkturun merkezi sinir sistemine zarar vermek de dahil olmak üzere ciddi yan etkilere neden olabileceğini de eklemektedir.
Bir 2017 vaka raporu, sırt ağrısı tedavisi için kulakta akupunktur aldıktan sonra gelişen zona örneğini not etmektedir. Kulak akupunkturunun zona alevlenmesini tetiklemiş olması mümkün olsa da, bunun ilişkisiz veya çok nadir görülen bir olay olması daha olasıdır.
Diğer Tedavi Seçenekleri
Antiviral İlaçlar
asiklovir (Zovirax)
famsiklovir (Famvir)
valasiklovir (Valtrex)
Antiviraller zona uzunluğunu ve şiddetini kısaltabilir.
Zona Aşısı
CDC, 50 yaş ve üzerindeki sağlıklı yetişkinlerin Shingrix olarak bilinen zona aşısını yaptırmasını önermektedir.
Ağrı Kesici İlaç
Bir kişi, zona nedeniyle ağrıyı hafifletmeye yardımcı olmak için reçetesiz (OTC) ağrı kesici ilaçlar alabilir.
Stres Yönetimi
Stresi sağlıklı yollarla ele almak, zona ağrısı çeken bir kişiye yardımcı olabilir. Öneriler şunları içerir:
- Bol bol uyumak
- Fiziksel olarak aktif kalmak
- Kafein, alkol ve diğer eğlence amaçlı maddeleri azaltmak veya bunlardan kaçınmak
- Gevşeme teknikleri uygulamak
- Yoga veya tai chi denemek
- Kitap okumak, müzik dinlemek, hobilerle meşgul olmak veya yeni bir şeyler öğrenmek gibi bir kişinin zihnini acıdan uzaklaştırmaya yardımcı olan aktiviteler yapmak
- Uçucu yağlar
Daha fazla araştırma gerekli olsa da, bazı insanlar zona ile ilişkili ağrı ve kaşıntıyı hafifletmek için nane, kekik ve limon gibi uçucu yağları düşünebilir.
Bununla birlikte, bazı insanlar bu yağlara cilt tahrişi gibi reaksiyonlar yaşayabilir. Bir kişi, zona döküntülerine uçucu yağlar uygulamadan önce daima doktorlarıyla konuşmalıdır.
Özet
Akupunktur, uygulayıcıların kronik ağrı durumlarını tedavi etmek için kullanabilecekleri geleneksel bir Çin tıbbı tekniğidir. Bu nedenle, insanlar zona ağrılı semptomlarını hafifletmek için bir seçenek olarak düşünebilirler. Biraz rahatlama sağlasa da, etkinliğini belirlemek için daha fazla araştırma gereklidir.
Zona ağrısı şiddetli olabilir ve kişinin genel sağlığını bozabilir. Akupunktur ile birlikte, zona ağrısı için diğer tedavi seçenekleri arasında antiviraller, ağrı kesici ilaçlar, soğuk kompresler ve zona aşısı yer alabilir.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.
MedicalNewsToday. 2022. What to know about acupuncture and shingles.
Referanslar:
- Acupuncture. (2021).
- Acupuncture. (2016).
- Acupuncture. (n.d.).
- Acupuncture: In depth. (2016).
- Acupuncture (PDQ) — Patient version. (2020).
- Health conditions treated by acupuncture. (n.d.).
- Kewish, S. A. (2017). A case of shingles following auricular acupuncture.
- Pei, W., et al. (2019). Is acupuncture an effective postherpetic neuralgia treatment? A systematic review and meta-analysis.
- Relieving pain with acupuncture. (2016).
- Shingles (herpes zoster). (2020).
- Shingles (herpes zoster). (n.d.).
- Shingles: Hope through research. (2020).
- Shingles: Tips for managing. (2017).
- Shingles vaccination. (2018).
- Traditional Chinese medicine: What you need to know. (2019).
- Wang, Y., et al. (2018). Acupuncture for postherpetic neuralgia: Systematic review and meta-analysis.
