Alzheimer Hastalığı Nedir?

Alzheimer Hastalığı

Alzheimer hastalığı bir demans şeklidir. Demansın en yaygın şeklidir. Demans, hafıza kaybını ve akıl yürütme ve düşünme gibi diğer zihinsel yeteneklerin kaybını tanımlamak için kullanılan ve günlük hayatta sorunlara yol açabilecek kadar ciddi bir terimdir. Alzheimer hastalığı, 1906 yılında hastalığı keşfeden Dr. Alois Alzheimer adını almıştır.

Alzheimer’ın en büyük risk faktörü yaşlanmadır. Bununla birlikte, yaşlanmanın normal bir parçası değildir. Alzheimer’a sahip kişilerin çoğunluğu 65 yaşın üzerinde iken, daha genç birisinde de olabilir. Erken başlayan Alzheimer, 40’lı veya 50’li yaşlarda bir insanda hastalık farkedildiğinde ortaya çıkar. Bu hastalığı olan kişilerin yaklaşık yüzde 5’i bu yaş grubunda.

Bu zamanla giderek kötüleşen bir hastalıktır. Geç aşamalarda, Alzheimer’lı biri, etrafındakilerle iletişim kuramayabilir. Ayrıca sonunda günlük yaşam için tam gün bakıma ihtiyaç duyacaklar. Alzheimer Derneği’ne göre, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki 6. önde gelen ölüm sebebi. Hastalığı olan birinin ortalama ömrü tanıdan sekiz yıl sonradır, ancak diğer sağlık koşullarına bağlı olarak 20 yıla kadar yaşayabilir. Şu anda bir tedavisi yoktur. Bununla birlikte, ilerlemeyi yavaşlatabilen ve hastalığı olanlar için yaşam kalitesini artırabilen tedaviler vardır.

Belirtiler

Hafıza sorunları genellikle Alzheimer’ın ilk belirtileridir. Son zamanlarda öğrenilen şeyleri hatırlamak özellikle zordur. Diğer bazı semptomlar:

• yerler veya zamanlar hakkında karışıklık (ilk başta hafif olabilir)
• konuşurken kelime bulamama
• düzenli kullandığınız nesneleri yanlış yerleştirme
• kişilikte değişiklikler
• yeni sinirlilik
• kötü kararlar vermek
• düşünceleri düzenlemede zorluk
• tekrar tekrar işleri tekrarlamak
• bir şeyleri unutmak ve daha sonra hatırlamamak
• sayısal hesaplamalarda zorluk
• günlük sorunlara cevap verme zorluğu
• ruh hali
• paranoya ve başkalarına karşı güvensizlik (yakın aile veya yakın arkadaşlar dahil)

Bu hastalık herkesi aynı şekilde etkilemez, bu nedenle bireyler farklı zamanlarda semptomlar yaşayabilir. Siz veya sevilen biri bu belirtilerden herhangi birine sahipse ve günlük yaşamda sorunlara neden oluyorsa, doktorunuzla konuşmalısınız.

Nedenler

Alzheimer’ın kesin nedeni açık değil, ancak katkıda bulunabilecek birçok genetik, çevresel ve yaşam tarzı faktörü var. Ancak, bilinen şey Alzheimer’ın beyne ve beyin hücrelerine zarar vermesidir. Bu beyin küçülmesine neden olur. Alzheimer’lı birinin beyninde genellikle iki tür anormallik vardır: plaklar ve dolaştırmalar.

Plaketler

Plaketler, beyin hücreleri arasındaki iletişim yoluna giren protein kümeleridir. Bu hasara ve muhtemelen bu beyin hücrelerinin ölümüne neden olur. Bu protein öbeklerine amiloid plaklar denir.

Yumaklar

Beynin içinden besin taşıyan sistem, Tau adında bir proteindir. Alzheimer’lı birinin beyninde, bu proteinin iplikleri (daha iyi nörofibriller zincirleri olarak bilinir) beyin hücrelerinde toplanır. Bu karışıklıklar besin maddelerinin beyinden taşınmasını önler.

Genetik

Apolipoprotein E geni (APOE) geç başlangıçlı Alzheimer’de bir parçaya sahiptir. Ancak, bu gene sahip olmak kesinlikle Alzheimer’ı elde edeceğinizi belirlemez. Erken başlangıçlı vakaların çoğu, belirli genlerdeki değişikliklerden kaynaklanır. Bu değişiklikler miras alınır. Ancak, her iki Alzheimer formunun da birçok nedeni bilinen bir neden olmadan ortaya çıkar.

Down Sendromlu çoğu kişi sonunda Alzheimer’ı geliştirir. Ek kromozom 21’in kopyalarından dolayı olduğuna inanılıyor.

Risk faktörleri

Alzheimer için risk faktörü olarak kabul edilen birçok şey vardır. Bunlardan en yaygın olanı yaşlanmadır, çünkü 60 yaşın üzerindeki kişilerde ortaya çıkma eğilimindedir. Diğer bazı yaygın risk faktörleri:

• aile öyküsü (genetik)
• Down sendromlu bireyler
• kadın olma (bu genellikle erkeklerden daha uzun yaşadıkları gerçeği olabilir)
• riskin artmasına neden olan, ancak hastalığın gelişiminde kesin olarak kesin olmayan hafif bilişsel bozulma
• ağır kafa travması

Bilim adamlarının Alzheimer’ın gelişiminde risk faktörü olabileceğine inandıkları bazı kalp sağlığı sorunları da var. Bunlardan bazıları:

• kalp hastalığı
• yüksek kan kolesterolü
• inme
• yüksek tansiyon
• şeker hastalığı
• sigara içmek
• kötü beslenme
• şişmanlık

Araştırma, bu risk faktörlerinin azaltılmasının, hastalığa yakalanma riskini nasıl azaltabileceği üzerine devam ediyor.

Teşhis

Şu anda Alzheimer’ı kesinlikle teşhis etmenin bir yolu yoktur. Bununla birlikte, doktora sunulan testler ve bilgiler sayesinde Alzheimer’ın semptomlara yol açıp açmadığına karar verebilirler. Doktorun tanıda kullanabileceği bazı sorular ve testler şunlardır:

• Hasta ve aile üyelerini davranıştaki değişiklikler, günlük işlerdeki zorluklar, tıbbi geçmiş ve kişilikteki değişiklikler hakkında sorgula
• hafıza testi, sayma, problem çözme ve / veya dil
• diğer koşulları ekarte etmek için kan ve idrar testleri
• beyin BT taraması, MRI veya pozitron emisyon tomografisi (PET taraması) içerebilecek diğer olası koşulları ekarte etmek için tarar
• nöropsikolojik testler

Hafıza ve beyin fonksiyonlarının zaman içinde nasıl değiştiğini ölçmek için bu testlerin bazıları veya tümü tekrar edilebilir.

Benzer semptomlara neden olabilecek diğer durumlar; inme, tümör, uyku sorunları, ilaçların yan etkileri ve diğerleridir.

Alzheimer ve demans alanında araştırmalar devam etmektedir ve hastalığın teşhis edilmesinde yeni yöntemler ufukta olabilir.

Tedavi

Alzheimer hastalığı karmaşıktır ve onu tedavi edecek bir tedavi şekli yoktur. Doktorlar hastalığın semptomlarını tedavi eder ve ilerlemesini yavaşlatan çalışmalar yaparlar.

İlaç

Zihinsel işlevi tedavi etmek için kullanılan iki tür ilaç vardır. Kolinesteraz inhibitörleri ve memantin (Namenda).

Kolinesteraz inhibitörleri beyindeki hücreden hücreye haberleşmeye yardımcı olur. Bu ilaçlar ayrıca hastalıkta meydana gelen ajitasyon ve depresyona da yardımcı olabilir. Bu ilaç sınıfının yaygın biçimlerinden bazıları şunlardır:

• donepezil (Aricept)
• galantamin (Razadyne)
• rivastigmin (Exelon)

Memantin (Namenda) ayrıca beyindeki hücreden hücreye haberleşmeye de yardımcı olur. Alzheimer semptomlarının ilerlemesini yavaşlatır. Hastalığın orta ila şiddetli formlarında kullanılır. Bir kolinesteraz inhibitörü ile kombinasyon halinde de kullanılabilir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Yaşam tarzınızda ya da Alzheimer’ın bazı semptomlarını yönetmenize yardımcı olacak sevdiğiniz birinin yaşam tarzında benimseyebileceğiniz bazı şeyler var. Evin ve çevrenin güvenli ve destekleyici hale getirilmesi, yapılabilecek ana değişikliklerden biridir. Bunu başarmak için yapabileceğiniz şeylerden bazıları şunlardır:

• Anahtarları, cüzdanı vb. daima aynı yerde tutun.
• Gereksiz aynaları çıkarın (aynalardaki görüntüler Alzheimer’la olanları karıştırır veya korkutur).
• Kayma ve düşmeyi önlemek için ayakkabıların iyi bir çekişe sahip olduğundan emin olun.
• Fotoğrafları ve diğer anlamlı şeyleri görünümde tutun.
• Kaybolduğunuzda yardım etmek için GPS ile cep telefonunuzu cebinizde tutun.
• Karışıklığı önlemek için ilaçları basit ve günlük bir kapta tutun.
• Rutini olabildiğince saklayın.

Çoğu sağlık koşulunda olduğu gibi, egzersiz de rutinin önemli bir parçasıdır. Denge sizi ya da sevilen bir kişiyi düzenli olarak yürümekten alıkoysa bile, sabit bisiklet ya da sandalye egzersizleri bir seçenektir. Beslenmeyi de izlemek önemlidir. Alzheimer’lar yemek yerse unutabildiklerinden, sağlıklı sallar ve tatlılar yemek veya atıştırmalar için iyi alternatiflerdir. Alzheimer hastası birisinin de kabızlık ve su kaybını önlemek için çok miktarda sıvı içerdiğinden emin olunmalıdır.

Alternatif tedaviler

Beyin sağlığını ve gelişmiş beyin fonksiyonlarını destekleyen çeşitli alternatif tedaviler vardır. Bununla birlikte, bunların Alzheimer’ın ilerlemesini yavaşlatmakta etkili olduğunu gösteren hiçbir çalışma yoktur. Halen çalışılmakta olanlardan bazıları:

• balıklarda omega-3 yağ asitleri
• kurkumin
• ginkgo
• E vitamini

Doğal veya alternatif tedavilerin bile ilaçlarla etkileşime girebileceğini hatırlamak önemlidir. Siz veya sevdiğiniz biri alternatif yöntemler denemeden önce doktorunuzla konuştuğunuzdan emin olun.

Alzheimer’lı Birinin Bakımı

Alzheimer’lı birine bakmak fiziksel, duygusal ve finansal olarak zor olabilir. Genellikle bir çocuğun anneye bakmaya başlamasına ya da bir eşin eşine bakmaya başladığında, ilişkilerde büyük bir kayma meydana gelir. Sinirlenebilen, paranoyak olabilen veya zaman zaman bakıma ihtiyaç duyduklarına bile inanamayan birine bakmak çok zor olabilir. Birçok bakıcı suçluluk, hüsran ve ilişkinin kaybından dolayı kederle uğraşır. Aynı zamanda sosyal izolasyona da neden olabilir. Destek bulmanız önemlidir. Bu, diğer aile üyeleri, arkadaşlar veya destek grupları yoluyla olabilir.

Hastalık hakkında elinizden geleni öğrenmek çok yardımcı olabilir. Devam eden araştırmalarla, yeni keşifler konusunda güncel kalmak önemlidir. Sevdiklerinize özen gösterirken karşılaşacağınız zor davranışlarla nasıl başa çıkacağınızı öğretebilecek sınıflar da vardır.

Bakıcı tükenmişliği, Alzheimer’lı birine bakan kişilerde yaygındır. Bu, Alzheimer’la kişiyi desteklerken fiziksel ya da duygusal olarak ya da her ikisini de kendi ihtiyaçlarınızı karşılayan gölgelerde bırakabilir. Yardım istemekten korkma. Birçok insan, bakım vermenin nasıl yardım edebileceğini bilmesi için ne gerektiğini bilmez. Uzanıp istemek size kalmış. Ara sıra size ara verebilecek arkadaşlarınız veya ailenizle iletişim kurun. Sadece 30 dakikanızı ayırarak kendinize biraz zaman ayırabilirsiniz.

Topluluğunuzda geçici bakım veya yetişkin bakım hizmetleri için bakıma aradığınızdan biraz daha fazla zaman ayırabileceğinizden emin olun. Bu tesislerin birçoğu sevdiklerinize sosyal etkileşimi sürdürmelerine ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmada yardımcı olacaktır.

Bakım sorumluluğu ile başa çıkmanıza yardımcı olmak ve stresinizi yönetmek için kendinize dikkat etmeyi hatırlamanız önemlidir. Bunu yapmanın bazı yolları:

• Düzenli bir egzersiz rutini sürdürün.
• Bir destek grubuna katılın.
• Duygusal ve ruhsal ihtiyaçlarınızla ilgilenin.
• Fiziksel sağlığınıza dikkat edin.
• Yardım isteyin.

Önleme

Araştırma henüz Alzheimer hastalığını önlemenin bir yolunu bulamadı. Ancak, araştırmanın yardımcı olabileceğini öne süren bazı şeyler var. İlerlemeyi yavaşlatmak veya hastalığı önlemek için aşağıdakileri yapabilirsiniz:

• Kelime oyunları, bulmacalar ve hafıza oyunları ile zihninizi aktif tutun.
• Yeni şeyler öğrenmeye devam edin. Bu, aklınızı aktif tutmanın başka bir yoludur.
• Fiziksel olarak aktif kalın.
• Sosyal olarak aktif olun.
• Sigara içmeyi bırakın.
• Yeterince uyuyun.
• Yüksek tansiyonu tedavi edin.

Bunlardan herhangi birinin hastalığı almanızı önleyeceğine dair mevcut bir kanıt yoktur. Bununla birlikte, hepsi iyi beyin sağlığını teşvik eder ve Alzheimer hastalığına karşı savaşmaya yardım etmenin ötesinde birçok yararı vardır.

Görünüm

Alzheimer’ın bazı işaretlerini kendinizde veya önemsediğiniz kişilerde fark ederseniz, bir doktorla konuşmak önemlidir. Hastalığın ilerlemesini yavaşlatan tedaviler vardır. Bunlara ne kadar erken başlayabilirseniz, yaşam kaliteniz o kadar iyi olabilir.

Araştırmacılar şu anda Alzheimer’ı ve beyindeki etkisini daha iyi anlamak için çalışıyorlar. Hastalığı daha iyi anladıklarında tedavileri araştırmak daha kolay olacaktır. Bu arada, Alzheimer’ın araştırması, bugün gerçekleştirilen önde gelen araştırma formlarından biridir. Günlük yeni bilgiler öğrenilmekte ve yeni tedaviler incelenmektedir. Siz veya sevilen birinize bu hastalık teşhisi konulursa, yapabileceğiniz en iyi şey doktorunuzla konuşmak ve mümkün olduğunca erken tedaviye başlamaktır.

Kaynaklar:

Demans hakkında: Uyarı işaretleri. (2016, Ocak)

Alzheimer hastalığı: Teşhis. (2015, Aralık)

Alzheimer hastalığı bilgi formu. (2016, Ocak)

Alzheimer hastalığı: Belirtileri ve nedenleri. (2015, Aralık)

Alzheimer hastalığı: Tedavi. (2015, Aralık)

Demans: Başa çıkma ve destek. (2014, Kasım)

Demans: Önlemler. (2014, Kasım)

Alzheimer nedir? (2016)