Anosmi, koku alma duyusunun kısmen veya tamamen kaybıdır. Bu kayıp geçici veya kalıcı olabilir. Alerji veya soğuk algınlığı gibi burun astarını tahriş eden yaygın durumlar geçici anosmiye yol açabilir. Beyin tümörleri veya kafa travması gibi beyni veya sinirleri etkileyen daha ciddi durumlar kalıcı koku kaybına neden olabilir. Yaşlılık bazen anosmiye neden olur. Anosmi genellikle ciddi değildir, ancak bir kişinin yaşam kalitesi üzerinde derin bir etkisi olabilir. Anosmisi olan kişiler yiyeceklerin tadını tam olarak alamayabilir ve yemek yemeye olan ilgisini kaybedebilir. Bu kilo kaybına veya yetersiz beslenmeye yol açabilir. Anosmi ayrıca depresyona da yol açabilir, çünkü kişinin zevkli yiyecekleri koklama veya tatma yeteneğini bozabilir.
Anosmi Nedenleri Nelerdir?
Anosmiye sıklıkla burunda kokuların burnun tepesine ulaşmasını engelleyen şişlik veya tıkanıklık neden olur. Anosmiye bazen burundan beyne sinyaller gönderen sistemdeki bir sorun neden olur. Anosminin ana nedenleri aşağıdadır:
- burnu kaplayan mukus zarlarında tahriş
- burun pasajlarının tıkanması
- beyin veya sinir hasarı
Nadir durumlarda, insanlar genetik bir durum nedeniyle koku alma duyusu olmadan doğarlar. Buna konjenital anosmi denir.
Anosmi Nasıl Teşhis Edilir?
Koku kaybının ölçülmesi zordur. Doktorunuz size mevcut semptomlarınız hakkında bazı sorular sorabilir, burnunuzu muayene edebilir, tam bir fizik muayene yapabilir ve sağlık geçmişinizi sorabilir. Sorunun ne zaman başladığı, kokuların tümünün mü yoksa sadece bazılarının mı etkilendiği ve yiyeceklerin tadını alıp alamayacağınız hakkında sorular sorabilirler. Yanıtlarınıza bağlı olarak, doktorunuz aşağıdaki testlerden birini veya birkaçını da uygulayabilir:
- Beynin ayrıntılı bir görüntüsünü oluşturmak için X ışınlarını kullanan BT taramaları
- Beyni görüntülemek için radyo dalgaları ve mıknatıslar kullanan MRI taramaları
- Kafatası röntgeni
- Burnun içine bakmak için burun endoskopisi
Anosminin Komplikasyonları Nelerdir?
Anosmisi olan kişiler, yiyecek ve yemek yemeye olan ilgilerini kaybedebilir, bu da yetersiz beslenmeye ve kilo kaybına neden olabilir. Anosmisi olan kişiler, evlerinde her zaman çalışır durumda duman alarmları bulundurduğundan emin olmalıdır. Bozulmuş gıdaları ve gaz kaçaklarını tespit etmekte zorlanabilecekleri için gıda saklama ve doğal gaz kullanımı konusunda da dikkatli olmalıdırlar. Önerilen önlemler şunları içerir:
- Son kullanma tarihleri olan gıdaları uygun şekilde etiketlemek
- Mutfak temizleyicileri ve böcek ilaçları gibi kimyasalların etiketlerini okumak
- Elektrikli ev aletleri kullanmak
Anosmi Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi nedene bağlıdır. Koku kaybı soğuk algınlığı, alerji veya sinüs enfeksiyonu ile ortaya çıkarsa, tipik olarak birkaç gün içinde kendi kendine düzelir. Soğuk algınlığı veya alerji semptomları yatıştıktan sonra anosmi düzelmezse doktorunuza danışmalısınız. Nazal tahrişin neden olduğu anosminin çözülmesine yardımcı olabilecek tedaviler şunları içerir:
- dekonjestanlar
- antihistaminikler
- steroid burun spreyleri
- antibiyotikler
- nazal tahriş edici maddelere ve alerjenlere maruz kalmanın azaltılması
- sigarayı bırakma
Burun tıkanıklığının neden olduğu koku kaybı, burun geçişinizi engelleyen her şeyin çıkarılmasıyla tedavi edilebilir. Bu çıkarma, nazal polipleri çıkarmak, nazal septumu düzeltmek veya sinüsleri temizlemek için bir prosedür içerebilir. Yaşlı insanlar, koku alma duyularını kalıcı olarak kaybetmeye daha yatkındır. Konjenital anosmisi olan kişiler için şu anda mevcut bir tedavi yoktur. Koku alma duyusunda kısmi kayıp olan kişiler, aldıkları zevki artırmak için yiyeceklere konsantre aroma maddeleri ekleyebilirler.
Kaynak
Healthline, What Is Anosmia?, 2019
Congenital anosmia. (n.d.)
Lost or changed sense of smell. (2017).
Mayo Clinic Staff. Loss of smell. 2018.
