Cuma, Mart 29, 2024

Bunlara da göz atın

İlgili içerikler

Bağırsak Ameliyatları Sonrası Bilinmesi Gerekenler

Bağırsak Ameliyatından Sonra Ne Yapılır?

Kalın bağırsak ameliyatları sonrasında, bağırsak hareketleri başlayana dek, hastalara gıda yerine serum verilmektedir.

Prof. Dr. Korhan Taviloğlu bizler için bağırsak ameliyatı sonrası önemli noktaları anlatıyor.

Prof. Dr. Korhan Taviloğlu`nun diğer makaleleri için lütfen tıklayınız.

Clevers ve Smout, ilk 24 saat içinde ince bağırsak hareketlerinin, 24-48 saat arasında mide hareketlerinin ve 48-72 saat arasında da kalın bağırsak hareketlerinin başladığını belirlemişlerdir. Hastaların genellikle, ameliyattan 2-3 gün sonra makat yolu gaz çıkarttıkları ve 4-5 gün sonra ise dışkılama yaptıkları belirlenmiştir.

Ameliyat sırasında cerrahın bağırsaklar ile temas etmesi sonucunda, bağırsakta gelişen ödem sonrasında geçici olarak bağırsak hareketleri durur ve 72 saatten veya 3 gün sonra bağırsak hareketlerinin başlamamasına geçici bağırsak düğümlenmesi veya ‘’paralitik ileus’’ adı verilir. Bu sorun açık ameliyatlarda laparoskopik cerrahi ve robotik cerrahi ile gerçekleştirilen kapalı ameliyatlara oranla daha sık görülür.

Delaney ile Kehlet ve ark. çalışmalarında, ameliyat sonrası ‘’paralitik ileus’’ tablosunun işten geri kalma dahil edilmeden, ABD ekonomisine yıllık 7.5 milyar $ yük getirdiğini hesaplamışlardır.

Sarawate ve ark. çalışmasında ise ‘’paralitik ileus’’ sonucunda hasta başına tedavi maliyetinin, 4.000-9.000 $ civarında arttığını hesaplamışlardır. Ay ve ark. çalışmasında; ileri yaş, ameliyat süresinin uzaması, uzun süreli morfin veya türevi ağrı kesicilerin kullanımı ve uzun süreli nazogastik sonda kullanımı ‘’paralitik ileus’’ gelişimi için risk faktörleri olarak belirlenmiştir.

Bağırsak ameliyatları ve mide sondası

Hastaların midesini istirahate almak ve ince bağırsak sıvılarının bir kısmını dışarıya almak için, sıklıkla burundan mide sondası takılabilir. Günümüzde, tıkanıklık veya bağırsak ödemi gibi durumlar dışında rutin olarak mide sondası uygulanmamaktadır. Sıklıkla, ameliyat süresince mide sondası uygulanmakta ve ameliyat bitiminde çekilmektedir. Bauer ve ark. 200 hasta üzerindeki gerçekleştirdikleri çalışmada, sindirim sistemi ameliyatı geçirecek ilk gruptaki 100 hastaya rutin olarak mide sondası yerleştirmişler ve ikinci gruptaki 100 hastaya ise mide sondası yerleştirmemişlerdir ve sonda uygulanmayan hastaların sadece % 6’sında sonradan mide sondası gerektiği belirlenmiştir. Benzer şekilde, Cheatham ve ark. konu ile ilgili 26 ayrı çalışmayı inceledikleri 4,000 olgudan oluşan meta-analizlerinde, sindirim sistemi ameliyatları sonrasında rutin olarak mide sondası kullanımı gerekmediği kararına varılmıştır.

Bağırsak ameliyatı sonrası sancı veya ağrı

Bağırsak ameliyatları sonrasındaki dönemde ağrının morfin, diğer ağrı kesiciler ile uygun şekilde kontrolü çok önemlidir, aksi takdirde, akciğerin sönmesi (atelektazi), zatürre (pnömoni), kalp krizi ve akciğere pıhtı kaçması (pulmoner emboli) gibi sorunlara rastlanabilir.

Ancak, morfin ve türevi olan ağrı kesicilerin uzun süreli ve yüksek dozda kullanılması bağırsak çalışmasını geciktirir ve bu duruma ‘’paralitik ileus’’ tablosu adı verilir.

Asantila R ve ark. ile Jorgensen ve ark. çalışmalarında, belden uyuşturma veya ‘’epidural anestezi’’ uygulanması ve içine lidocaine, bupivacaine vb. lokal anestezik adı verilen bölgesel uyuşturma yapılan ilaçların eklenmesi durumunda, aynı yöntemle morfin verilen hastalara kıyasla, daha az bulantı, kusma gibi sorunların görüldüğü ve bağırsak hareketlerinin daha çabuk normale döndüğü saptanmıştır.

Ameliyat sırasında başlanan ‘’epidural anestezi’’ sıklıkla ameliyat sonrasında üç gün kadar devam ettirilir. Ayrıca, hasta kontrolü ağrı yönetimi veya ‘’ağrı pompası’’ veya ‘’PCA(patient-controlled analgesia)’’ çok etkilidir, ancak PCA bileşimindeki ilaçlarda morfin oranının yoğun olması durumunda ‘’paralitik ileus’’ sorunu yine ortaya çıkar.

Bağırsak ameliyatları ve kan, kan ürünleri

Bağırsak kanseri olgularının yaklaşık % 40’ında kansızlık veya ‘’anemi’’ olduğu belirlenmiştir. Bu olgulara ameliyat öncesi, süreci ve sonrasında kan veya taze donmuş plazma, eritrosit süspansiyonu ve trombosit süspansiyonu gibi kan ürünleri ile takviye gerekebilir. Khanbhai ve ark. İngiltere’de gerçekleştirdikleri 2014 yılına ait çalışmalarında Dukes A grubundaki bağırsak kanseri olgularında % 24 ve Dukes B ile Dukes C grubundaki olgularda % 33 oranında kan gereksinimi ortaya çıktığını saptamışlardır. Demetri’nin çalışmasında, kandaki hemoglobin değerinin 2 gram kadar yükseltilmesi durumunda, kansızlık sonucunda ortaya çıkan halsizlik, bitkinlik ve nefes nefese kalma gibi belirtilerin ortadan kalktığı ortaya konulmuştur.

Bağırsak ameliyatları ve idrar sistemi, cinsel sorunlar

  • İdrar yapma zorluğu: Ameliyat sonrasında idrar miktarını takip edebilmek amacı ile idrar sondası takılır ve ortalama iki gün sonra alınır. Hastanın yeterli düzeyde idrar çıkartıyor olması, verilen sıvının yeterli olduğunun göstergesidir. Rektum ameliyatları (rektum kanseri, rektosel, rektal prolapsus, vb. ameliyatlar) sonrasında, mesane ve idrar yolu komşuluğu nedeniyle, idrar fonksiyonu daha geç normale döner, idrar yapma zorluğu olur ve bu hastalarda idrar sondası 4-5 gün yerinde bırakılır. Petrelli ve ark. çalışmasında, rektum kanseri ameliyatları sonrasında % 30-70 oranında idrar yapma güçlüğü görüldüğü belirlenmiştir. Özellikle, prostat sorunu olan erkeklerde idrar sondası alındıktan sonra da, mesanenin fonksiyonlarının tam olarak normale dönmesi 3-5 gün alabilir. Nalokson vb. ilaçlarla bu tür olumsuz etkiler düzeltilebilir.
  • Cinsel sorunlar: Bazı rektum kanseri olgularında, tümörün eksiksiz olarak çıkartılması işlemi sırasında, çatı kemiği (pelvik) sinirlerinde hasar gelişebilir, bu durumda erkek hastalarda, % 30-40 oranında cinsel temas sırasında sertleşme veya boşalma sorunu yaşanabilir. Bu kişilerde orgazm anında, dışa boşalma olmayabilir veya çok az boşalma olabilir ki, bu durum ‘’kuru orgazm’’‘’kuru boşalma’’‘’geriye boşalma’’ veya ‘’retrograd ejakülasyon’’ olarak adlandırılır. Kadın hastalarda ise ağrılı cinsel temas, kadınlık organında kayganlaşma sorunu ve orgazm olamama gibi sorunlar ortaya çıkabildiği bilinmektedir. Ayrıca, hastanın kan sayımı, tansiyon, nabız ve ateş değerleri düzenli olarak takip edilir.

Bağırsak ameliyatları sonrasında ayağa kalkmak

Kalın bağırsak ameliyatlarından sonra, akciğere pıhtı kaçması veya ‘’pulmoner emboli’’ komplikasyonu artar. Ameliyat sonrasında hareketsizlik ile bacak toplar damarlarında pıhtı oluşur ve buradan % 10-30 olasılıkla pıhtı akciğere kaçar ve bu hastaların % 10’u ilk 24 saat içinde kaybedilir. Bu hastalara varis çorabı giydirilir, ameliyatın ertesi günü ayağa kaldırılır ve ayrıca bacak toplar damarlarında kan pıhtılaşmasını veya ‘’derin ven trombozu (DVT)’’ durumunu engellemek için kan sulandırıcı düşük molekül ağırlıklı heparin (DMAH) adlı ilaçlar kullanılır.

Torngren ve Rieger’in çalışmasında kalın bağırsak cerrahisi sonrasında düşük molekül ağırlıklı heparin kullanılırsa bacak toplar damarlarında pıhtılaşma (DVT) % 17 oranında, kullanılmadığında ise % 42 oranında belirlenmiştir. Kalın bağırsak cerrahisi sonrasında enfeksiyon gelişmezse bacak toplar damarlarında pıhtılaşmanın (DVT) % 12 oranında, enfeksiyon gelişirse % 37 oranında olduğu saptanmıştır.

Bağırsak ameliyatı sonrası spor

Bağırsak ameliyatı sonrası spor yapabilirsiniz elbette. Ancak bunun zamanını ve nasıl yapacağınızı doktorunuz ile görüşmelisiniz.

Bağırsak ameliyatı sonrası beslenme

Kalın bağırsak ameliyatlarından sonra, bazı cerrahlar bağırsak hareketleri başlar başlamaz hastanın beslemesine izin verirken, çoğu cerrah bağırsağın düzgün olarak çalışmasını takiben hastaya gıda vermeye başlar. Burada beklenilen, sıklıkla ameliyat sonrasındaki 2-3. günler civarında hastanın makat yolu ile gaz çıkartmasıdır.

Bağırsak ameliyatı sonrası ne yenir?

Bağırsak ameliyatı sonrası doktorunuz size uygun bir diyet önerecektir. Ancak yapılan bazı çalışmalarda sakız ve kahvenin bağırsak ameliyatı sonrası normal yemeğe geçme sürecinde fayda olabileceğini göstermiştir.

  • Sakız: Bağırsak düğümlenmesi ameliyatlarından, sezaryen ameliyatlarından ve çeşitli sindirim sistemi ameliyatlarından sonra, hastaların şekersiz sakız çiğnemeleri durumunda, bağırsak hareketlerinin daha kısa sürede normale döndüğünü belirlemişlerdir.
  • Kahve: Müller ve ark. çalışmasında, kahvenin bağırsak hareketlerini arttırdığı vurgulanmıştır. Açık veya laparoskopik yöntem ile gerçekleştirilen kalın bağırsak ameliyatlarından bir gün sonra bir grup hastaya günde üç kez 100 ml kahve ve diğer bir grup hastaya ise günde üç kez 100 ml sıcak su verilmiştir. İlk bağırsak hareketi, kahve verilen hasta grubunda 60 saat içinde ve su verilen hasta grubunda ise 74 saat içinde belirlenmiştir. Kahve verilen hastalar ilk gıdayı 45 saatte, su verilen hastalar ise 57 saatte sorunsuz sindirmişlerdir.

Bağırsak çalışmasına etkili ilaçlar

Sindirim sistemi ameliyatlarından sonra bağırsağın çalışmaması veya paralitik ileus olması durumunda; sisaprid, metoklopramid ve eritromisin grubundan mide boşalmasını ve bağırsak hareketlerini (motilite) arttıran, ‘’prokinetik’’ olarak adlandırılan ve ‘’motilin’’ adlı hormonu uyaran ilaçlar kullanılarak bağırsağın normal işlevi kazandırılır. Bir asetilkolinesteraz inhibitörü olan Neostigmin adlı ilaçta aynı görevi görmektedir.

Bağırsak ameliyatı sonrası makattan kan gelmesi

Bağırsak ameliyatları sonrasında makattan kan gelmesi gözlenebilen bir durumdur. Bu durumda doktorunuz ile görüşünüz.

Prof. Dr. Korhan Taviloğlu`nun diğer makaleleri için lütfen tıklayınız.

Prof. Korhan Taviloğlu, Bağırsak Ameliyatları Sonrası, 2017

Kaynaklar

  1. Stommel MW, Ten Broek RP, Strik C, et al. Multicenter observational study of adhesion formation after open-and laparoscopic surgery for colorectal cancer. Ann Surg 2017 Feb 15. doi: 10.1097/SLA.0000000000002175.
  2. Sun DL, Li WM, Li SM, et al. Comparison of multi-modal early oral nutrition for the tolerance of oral nutrition with conventional care after major abdominal surgery: a prospective, randomized, single-blind trial. Nutr J 2017 Feb 10;16(1):11. doi: 10.1186/s12937-017-0228-7.
  3. Reintam Blaser A, Starkopf J, Alhazzani W, et al; ESICM Working Group on Gastrointestinal Function. Early enteral nutrition in critically ill patients: ESICM clinical practice guidelines. Intensive Care Med 2017 Feb 6. doi: 10.1007/s00134-016-4665-0.
  4. Mege D, Meurette G, Vitton V, et al. Sacral nerve stimulation can alleviate symptoms of bowel dysfunction after colorectal resections. Colorectal Dis 2017 Feb 9. doi: 10.1111/codi.13624.
  5. Nedeljkovic SS, Correll DJ, Bao X, et al. Randomised, double-blind, parallel group, placebo-controlled study to evaluate the analgesic efficacy and safety of VVZ-149 injections for postoperative pain following laparoscopic colorectal surgery. BMJ Open 2017 Feb 17;7(2):e011035. doi: 10.1136/bmjopen-2016-011035.
  6. Golovics PA, Mandel MD, Lovasz BD, et al. Inflammatory bowel disease course in Crohn’s disease: Is the natural history changing? World J Gastroenterol 2014; 20 (12): 3198-3207.
  7. Chen JH, Huang TC, Chang PY, et al. Malignant bowel obstruction: A retrospective clinical analysis. Mol Clin Oncol 2014; 2 (1): 13-18.
  8. Chen W, Tan XP, Ye JW, et al. Effect of bowel obstruction on stage IV colorectal cancer. Mol Clin Oncol 2014; 2 (2): 308-312.
  9. Khanbhai M, Shah M, Cantanhede G, et al. The problem of anaemia in patients with colorectal cancer. ISRN Hematol 2014 Feb 12; 2014: 547914. doi: 10.1155/2014/547914. eCollection 2014.
  10. Ledari FM, Barat S, Delavar MA, et al. Chewing sugar-free gum reduces ileus after cesarean section in nulliparous women: a randomized clinical trial. Iran Red Crescent Med J 2013; 15 (4): 330-334.
  11. Müller SA, Rahbari NN, Schmied BM, et al. Can postoperative coffee perk up recovery time after colon surgery? Expert Rev Gastroenterol Hepatol 2013; 7 (2): 91-93.
  12. Lee AL, Kim CB. The effect of erythromycin on gastrointestinal motility in subtotal gastrectomized patients. J Korean Surg Soc 2012; 82 (3): 149-155.
  13. Marwah S, Singla S, Tinna P. Role of gum chewing on the duration of postoperative ileus following ileostomy closure done for typhoid ileal perforation: a prospective randomized trial. Saudi J Gastroenterol 2012; 18 (2): 111-117.
  14. Sasaki J, Matsumoto S, Kan H, et al. Objective assessment of postoperative gastrointestinal motility in elective colonic resection using a radiopaque marker provides an evidence for the abandonment of preoperative mechanical bowel preparation. J Nippon Med Sch 2012; 79 (4): 259-266.
  15. Ay AA, Kutun S, Ulucanlar H, et al. Risk factors for postoperative ileus. J Korean Surg Soc 2011; 81 (4): 242-249.
  16. Schouten WR, Gordon PH. Preoperative and postoperative management. In: Principles and Practice of Surgery for the Colon, Rectum, and Anus s 99-116. Eds: Gordon PH, Nivatvongs S, Informa, 2007, ABD.
  17. Delaney CP. Clinical perspective on postoperative ileus and the effects of opiates. Neurogastroenterol Motil 2004; 16 (Suppl): 61-66.
  18. Sarawate CA, Lin S-J, Walton SM, et al. Economic burden of postoperative ileus (POI) in abdominal surgical procedures. Gastroenterology 2003; 124, 848.
  19. Demetri GD. Anaemia and its functional consequences in cancer patients: current challenges in management and prospects for improving therapy. Br J Cancer 2001; 84 (1): 31–37.
  20. Kehlet H, Holte K. Review of postoperative ileus. Am J Surg 2001; 182(5A Suppl): 3S-10S.
  21. Jorgensen H, Fomsgaard JS, Dirks J, et al. Effect of epidural bupivacaine vs combined epidural bupivacaine and morphine on gastrointestinal function and pain after major gynaecological surgery. Br J Anaesth 2001; 87 (5): 727-732.
  22. Neudecker J, Schwenk W, Junghans T, et al. Randomized controlled trial to examine the influence of thoracic epidural analgesia on postoperative ileus after laparoscopic sigmoid resection. Br J Surg 1999; 86 (10): 1292-1295.
  23. Cheatham ML, Chapman WC, Key SP, Sawyers JL. A meta-analysis of selective versus routine nasogastric decompression after elective laparotomy. Ann Surg 1995; 221:469-476.
  24. Reissman P, Teoh TA, Cohen SM, et al. Is early oral feeding safe after elective colorectal surgery? A prospective randomized trial Ann Surg 1995; 222 (1):73-77.
  25. Weitz SR. Management of postoperative pain. Perspect Colon Rectal Surg 1995; 8:66–81.
  26. Condon RE, Cowles VE, Ferraz AA, et al. Human colonic smooth muscle electrical activity after recovery from postoperative ileus. Am J Physiol 1995; 269:G408–G417.
  27. Petrelli NJ, Nagel S, Rodriguez-Bigas M. Morbidity and mortality following abdominoperineal resection for adenocarcinoma. Ann Surg 1993; 59:400–404.
  28. van Driel MF, Weyman-Schultz WCM, van de Wiel HBM. Female sexual func- tion after radical surgical treatment of rectal and bladder cancer. Eur J Surg Oncol 1993; 19:183–187.
  29. Havenga K, Welvaart K. Sexual dysfunction in male patients after surgical treatment of rectosigmoid cancer. Neth J Med 1991; 135:710–713.
  30. Asantila R, P. Eklund P, Rosenberg PH. Continuous epidural infusion of bupivacaine and morphine for postoperative analgesia after hysterectomy. Acta Anaesthesiologica Scandinavica 1991; 35 (6): 513-517.
  31. Clevers GJ, Smout JPM. The natural course of postoperative ileus following abdominal surgery. Neth J Surg 1989; 41:97–99.
  32. Bauer JL, Gelernt IM, Salky BA, et al. Is routine postoperative nasogastric decompression necessary? Ann Surg 1985; 201:233–236.
  33. Torngren S, Rieger A. Prophylaxis of deep venous thrombosis in colorectal surgery. Dis Colon Rectum 1982; 25:563–566.

Popüler Gönderiler