Biliyer diskinezi safra kesesinin bir durumudur. Safra kesesi safra adı verilen sindirim enzimini depolar. Safra, ince bağırsakta uygun emilim için sindirilen yağın parçalanmasına yardımcı olmak için kullanılır. “dys” ön eki anormal veya düzgün çalışmıyor anlamına gelir ve “kinezi” hareket anlamına gelir. Bu nedenle biliyer diskinezi terimi, safra kesesinin anormal hareketi anlamına gelir. Spesifik olarak, safra kesesinden safrayı sıkıştıran kaslar düzgün bir şekilde kasılmıyor.
Biliyer diskinezi genellikle daha büyük çocukları ve yetişkinleri etkiler. Bazı hastanelerde safra kesesi çıkarma işlemlerinin bir numaralı nedenidir. Biliyer diskinezi sayıları artmaktadır. 2013 yılında yapılan bir araştırma, 1997 ile 2010 yılları arasında, safra kesesi hastalığının bilinmeyen nedenleri olanların hastaneye yatışlarının üç katına çıktığını keşfetti. Bunların yüzde seksen birinde biliyer diskinezi olduğu söylenmiştir.
Biliyer Diskinezi Belirtileri Nelerdir?
Biliyer diskinezi fonksiyonel bir bozukluk olarak kabul edilir. Bu, vücudun normal işleyişinin – bu durumda normal sindirimin – bozulduğu anlamına gelir. Tıbbi muayenede herhangi bir anormallik görünmüyor. Bu nedenle, semptomlar büyük ölçüde sübjektiftir veya hastadan gelen raporlara dayanır. Biliyer diskinezi tanısı konan hastalar sıklıkla karnın sağ üst kadranda açıklanamayan ağrıdan şikayet ederler. Biliyer diskinezinin yaygın semptomları şunları içerir:
- sağ üst karın ağrısının epizodik dönemleri
- yemek yedikten sonra oluşan karın ağrısı
- yağlı yiyeceklerin intoleransı
- bir kişinin günlük aktivitelerini sınırlayacak kadar şiddetli ağrı
- mide bulantısı
- kusma
- şişkinlik
Biliyer diskinezi, biliyer koliği taklit eden semptomları veya safra kesesi taşlarının neden olduğu ağrıyı içerir. Bunlar şunları içerir:
- Karnın sağ üst kadranında sağ omuza yayılan keskin ağrı
- Ani olabilen veya uzun bir süre boyunca gelip gidebilen ağrı
- Mide bulantısı ve kusma
- İştahsızlık
Biliyer Diskinezi Nedenleri Nelerdir?
Biliyer diskinezinin kesin nedeni bilinmemektedir. Muhtemel sebeplerden biri, besinlerden, bir hormon veya enzim eksikliğinden enerji almayı etkileyen, altta yatan bir metabolik bozukluktur. Bu, gastrointestinal (GI) sistemin hareketini etkileyebilir. Biliyer diskinezi çoğunlukla daha büyük çocuklarda ve yetişkinlerde görülür. Çocuklarda sık görülen bir tanıdır. Bazı pediatri hastanelerinde biliyer diskinezi safra kesesinin çıkarılmasının en yaygın nedeni haline gelmiştir. Biliyer diskinezi bazen safra kesesi iltihabını içeren uzun süreli bir durum olan kolesistit adı verilen bir durumla ilişkilidir.
Biliyer Diskinezi Nasıl Teşhis Edilir?
Teşhis kriterleri, size bir durum teşhisi konması için gereken işaretler, semptomlar ve test sonuçlarıdır. Biliyer diskinezi için tanı kriterleri şunları içerir:
Karın sağ üst ağrısı: Safra kesesinin normal ultrasonu – safra taşları, çamur (safra kesesinde çok uzun süre kaldığında biriken bilirubin, kalsiyum ve kolesterol topluluğu) veya bir tıkanıklığı gösteren diğer bulgular olmadan. Bir kişinin normal bir ultrasonla birlikte biliyer kolik gibi semptomları varsa, ek kriterlerin karşılanması gerekir. Bu kriterler şunları içerir:
- 30 dakikadan uzun süren ağrı epizotları
- Düzensiz aralıklarla ortaya çıkan, gelip giden semptomlar
- Normal günlük aktiviteleri bozan veya bir kişinin acil tıbbi yardım almasına neden olacak kadar şiddetli ağrı
- Yavaş yavaş sürekli hale gelen ağrı
- Müdahalelerle geçmeyen ağrı
- Başka bir durumun neden olmadığı belirtiler
- Normal laboratuar sonuçları
Teşhis testleri: Biliyer diskineziyi değerlendirmek için kullanılabilecek iki tanısal test vardır.
HIDA Taraması: Biliyer diskinezi için tanı kriterlerini karşılıyorsanız hepatobiliyer iminodiasetik asit (HIDA) taraması istenebilir. HIDA taraması, koldaki bir damara enjekte edilen bir radyoaktif izleyiciyi içeren bir görüntüleme prosedürüdür. İzleyici, karaciğerin safra üreten hücrelerinin izleyiciyi aldığı karaciğere gider. Ardından, izleyici safra kanalları yoluyla safra kesesine gider. Bilgisayar görüntüleri, izleyicinin akışını takip eden bir nükleer tıp tarayıcısı olarak alınır. Ultrasonda safra taşı görülmediğinde safra kesesi anormalliklerini değerlendirmek için bir HIDA taraması kullanılır.
Üst endoskopi: Üst endoskopi, genellikle ayakta tedavi bazında gerçekleştirilen bir prosedürdür. Üst sindirim sistemini görüntülemek için kameralı (ağızdan sokulan) esnek bir tüpün kullanılmasını içerir. Bu teşhis prosedürü, hastanın semptomlarının üst gastrointestinal sistemin başka bir bozukluğundan kaynaklanmadığını doğrulamak için safra kesesi alınmadan önce kullanılabilir. Bozukluklar mide veya ince bağırsak ülserlerini, tümörleri, üst sindirim sisteminin diğer yapısal bozukluklarını veya gastroözofageal reflü hastalığını (GÖRH) içerebilir.
Biliyer Diskinezi Nasıl Tedavi Edilir?
Biliyer diskinezinin tedavisi, kolesistektomi olarak da adlandırılan safra kesesinin çıkarılmasıdır. Bazı uzmanlar, bir kişinin semptomları üç aydan daha kısa bir süredir varsa kolesistektomi yapılmaması gerektiğini öne sürüyor. Bir kolesistektomi yapılmadan önce biliyer diskinezi semptomları olan her kişinin eksiksiz laboratuvar çalışmaları olmalıdır. Bunlar aşağıdakilerin testlerini içerir:
- karaciğer enzimleri
- konjuge bilirubin
- amilaz
- lipaz
Ameliyat biliyer diskinezinin tedavisi için bir seçenek olarak kabul edilmeden önce bu laboratuvarların tümü normal olmalıdır. Çalışmalar, kolesistektominin biliyer diskinezi hastalarının %80 ila %90’ının tedavisinde etkili olduğunu göstermiştir. Kolesistektomiden bir yıl sonra semptomların devam eden düzelmesinin yaş ve genel sağlık gibi faktörlere bağlı olduğu bulundu. Ancak araştırma, hastaların %50 ila %70’inin ameliyattan bir yıl sonra semptomlarda iyileşmeye devam ettiğini gösteriyor.
Özet
Biliyer diskinezide, safra kesesindeki kaslar safrayı dışarı atarken düzgün bir şekilde kasılmazlar. Safra, yağın ince bağırsakta emilebilmesi için parçalanmasına yardımcı olan bir sindirim enzimidir. Biliyer diskinezinin semptomları arasında sağ üst karın bölgesinde ağrı, yemek yedikten sonra ağrı, yağlı gıdalara tahammülsüzlük, mide bulantısı ve kusma yer alır. Sağlık uzmanınız semptomlara ve safra kesesinin normal ultrasonuna dayanarak biliyer diskineziden şüphelenebilir. Teşhisi doğrulamak için bir HIDA taraması ve üst endoskopi yapılabilir. Çözülmeyen semptomlar için, sağlık uzmanınız safra kesesini çıkarmak için ameliyat önerebilir. Çalışmalar, cerrahinin vakaların %80 ila %90’ında etkili bir tedavi olabileceğini göstermektedir.
Kaynak
Verywell Health, An Overview of Biliary Dyskinesia, 2022
American Pediatric Surgical Association. Biliary dyskinesia.
Bielefeldt. The rising tide of cholecystectomy for biliary dyskinesia. 2013.
University of Wisconsin-Madison. Department of Surgery. Management of biliary dyskinesia.
