Demans (bunama) için dünya çapında 50 milyon insanı tedavi edebilecek etkili bir yöntem yok. Ancak Dünya Sağlık Örgütü (WHO) hastalığın başlangıcını ve ilerlemesini geciktirmek ya da yavaşlatmak için yapılabilecek çok şey olduğunu söylüyor.
Mayıs ayında yayınlanan bir kılavuzla WHO, küresel düzeyde demans riskini azaltmak için bazı öneriler sundu. Bu öneriler arasında düzenli fiziksel egzersiz, tütün ürünü kullanmamak, daha az alkol tüketmek, tansiyon sağlığını kontrol etmek ve özellikle Akdeniz diyetini içeren sağlıklı beslenme alışkanlığını sürdürmek yer alıyor.
Uluslararası sağlık kuruluşu, bilişsel gerileme ve demansla mücadele etmek amacıyla, B ve E vitaminleri gibi besin takviyeleri almaya karşı da uyardı.
İngiltere Demans Araştırma Enstitüsü program lideri ve Edinburgh Üniversitesi Beyin Bilimleri Merkezi müdür yardımcısı Profesör Tara Spiers-Jones konuyla ilgili, “Şanssız bazı insanlar bunama geliştirme risklerini arttıran bir gen kombinasyonunu miras alırken, birçok insan sağlıklı bir yaşam tarzı benimseyerek bu riski önemli ölçüde azaltma olanağına sahip.” açıklamasını yapıyor.
Profesör, WHO’nun mevcut kanıtlara baktığını ve egzersiz yapmak ya da yapılan egzersizi arttırmak gibi yaşam tarzı değişikliklerinin demans riskini azalttığını ortaya koyduklarını söyledi.
Bunun yanında WHO, her yıl 10 milyon yeni demans vakasının ortaya çıktığını ve bu rakamın 2050 yılına kadar üçe katlanacağını söylüyor. WHO’a göre, hastalık aynı zamanda ağır bir ekonomik sıkıntıya da yol açıyor. Demans hastalarının bakım maliyeti 2030’a kadar yılda 2 trilyon dolara kadar yükselecek.
Riski Azaltmaya Neler Yardımcı Olur?
78 sayfalık raporda WHO, neslimizin en büyük sağlık sorunlarından biri olarak tanımlanan demans hastalığının riskini azaltmaya yardımcı olacak ve yardımcı olmayacak noktalara değindi.
WHO, bol bol fiziksel aktiviteyi, sigarayı bırakmayı, daha az alkol tüketmeyi ve sağlıklı, dengeli bir diyeti öneriyor. Özellikle dengeli bir Akdeniz diyetine bağlı kalmanın riski önemli ölçüde azaltabileceğinin altı çiziliyor. Raporda, “Akdeniz diyeti, genel olarak bilişsel işlevle ilgili olarak en kapsamlı çalışılan diyet yaklaşımıdır.” ifadelerine yer veriliyor. Akdeniz diyetine gerçekten bağlı kalmanın hafif demans riskini azalttığı ve Alzheimer hastalığıyla bağlantısı olduğu belirtiliyor. Ancak kesin bir kanıtın olmadığı da dile getiriliyor.
Raporda, hipertansiyon, diyabet ve dislipideminin uygun şekilde yönetilmesinin de demans ve bilişsel zayıflama riskini azaltma konusunda rol oynadığı belirtiliyor.
Rapora göre sosyalleşme ve sosyal destek, sağlık ve bireysel refah ile güçlü bir şekilde bağlantılı. Ancak sosyal aktiviteyle demans riskinin azaltılması konusunda yeterli kanıt henüz yok.
Bunun yanında rapor B vitamini, antioksidan, omega-3 ve ginkgo gibi takviyelerin kullanımı konusunda da uyarıyor.
Nottingham Üniversitesi Ruh Sağlığı Enstitüsü Yaşlılık ve Demans Merkezi’nin direktörü Profesör Tom Dening, “İnsanların vitamin ya da diyet takviyesi kullanmamasını savunan olumsuz önerimiz memnuniyetle karşılanıyor ve birçok insanın paralarını boşa harcamasından kurtulması umuluyor.” açıklamasını yapıyor.
Uzmanlar, WHO tarafından verilen tavsiyelerin kapsamlı ve mantıklı olduğunu belirtiyor. Ancak bazıları bu adımların demans riskini azaltacağına dair kanıtların henüz güçlü olmadığına dikkat çekiyor.
CNN, Eat Well, Exercise More: New Global Guidelines To Reduce Risk Of Dementia, 2019
