Cerrahi menopoz, doğal yaşlanma sürecinden ziyade ameliyatın bir kadının menopoza girmesine neden olmasıdır. Cerrahi menopoz, yumurtalıkları çıkaran bir ameliyat olan ooferektomiden sonra ortaya çıkar. Yumurtalıklar, kadın vücudundaki östrojen üretiminin ana kaynağıdır. Bunların çıkarılması, ameliyat olan kişinin yaşına rağmen hemen menopoza girmesine neden olur.
Yumurtalıkların çıkarılması ameliyatı tek başına bir prosedür olarak çalışabilirken, bazen kronik hastalık geliştirme riskini azaltmak için histerektomiye ek olarak yapılır. Histerektomi uterusun cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Histerektomiden sonra adetler durur. Ancak histerektomi olması, yumurtalıklar da alınmadığı sürece menopoza yol açmaz.
Menopoz Belirtileri Nelerdir?
Menopoz genellikle 45 ila 55 yaş arasındaki kadınlarda görülür. Bir kadın adetlerinin 12 ay boyunca kesilmesiyle resmen menopoza girmiş demektir. Bununla birlikte, bazı kadınlar bu süreden yıllar önce perimenopozal semptomlar yaşamaya başlar. Perimenopoz fazı ve menopoz sırasındaki bazı yaygın semptomlar şunları içerir:
- düzensiz dönemler
- sıcak basması
- titreme
- vajinal kuruluk
- ruh hali değişiklikleri
- kilo almak
- gece terlemeleri
- seyrekleşen saç
- kuru cilt
Cerrahi Menopozun Riskleri Nelerdir?
Cerrahi menopoz, aşağıdakiler de dahil olmak üzere, menopozun ötesinde bir dizi yan etki taşır:
- kemik yoğunluğu kaybı
- düşük libido
- vajinal kuruluk
- kısırlık
Cerrahi menopoz hormonal dengesizliklere de neden olur. Yumurtalıklar ve adrenal bezler kadın cinsiyet hormonları olan progesteron ve östrojen üretir. Her iki yumurtalık da alındığında, adrenal bezler dengeyi korumak için yeterli hormon üretemez. Hormonal dengesizlik, kalp hastalığı ve osteoporoz dahil olmak üzere çeşitli durumlar geliştirme riskinizi artırabilir. Bu nedenle ve tıbbi geçmişinize bağlı olarak, bazı doktorlar hastalık riskini azaltmak için ooferektomiden sonra hormon replasman tedavisi (HRT) önerebilir veya önermeyebilir. Doktorlar, meme veya yumurtalık kanseri öyküsü olan kadınlara östrojen vermekten kaçınacaktır.
Cerrahi Menopozun Faydaları Nelerdir?
Bazı kadınlar için yumurtalıkların alınması ve cerrahi menopoz yaşamak hayat kurtarıcı olabilir. Bazı kanserler, kadınların daha erken yaşta kanser geliştirmesine neden olabilen östrojen üzerinde gelişir. Ailelerinde yumurtalık veya meme kanseri öyküsü olan kadınların, genleri tümör büyümesini baskılayamadığı için bu hastalıkları geliştirme riski daha yüksektir. Bu durumda, kanser gelişme riskini azaltmak için koruyucu bir önlem olarak ooferektomi kullanılabilir.
Cerrahi menopoz ayrıca endometriozis ağrısını azaltmaya yardımcı olabilir. Bu durum rahim dokularının rahim dışında büyümesine neden olur. Bu düzensiz doku yumurtalıkları, fallop tüplerini veya lenf düğümlerini etkileyebilir ve ciddi pelvik ağrıya neden olabilir. Yumurtalıkların çıkarılması östrojen üretimini durdurabilir veya yavaşlatabilir ve ağrı semptomlarını azaltabilir. Östrojen replasman tedavisi genellikle bu geçmişi olan kadınlar için bir seçenek değildir.
Neden Ooferektomi Yapılır?
Bir ooferektomi, cerrahi menopoza neden olur. Çoğu durumda, yumurtalıkların alınması hastalığa karşı koruyucu bir önlemdir. Bazen rahmi çıkaran bir prosedür olan histerektomi ile birlikte yapılır. Bazı kadınlar aile öyküsünden kansere yatkındır. Üreme sağlığını etkileyen kanser geliştirme riskini azaltmak için doktorlar yumurtalıklardan birinin veya her ikisinin alınmasını önerebilir. Bazı durumlarda rahimlerinin de alınması gerekebilir.
Diğer kadınlar, endometriozis ve kronik pelvik ağrı semptomlarını azaltmak için yumurtalıklarının alınmasını seçebilir. Ooferektomi ağrı tedavisinde bazı başarı öyküleri olsa da bu prosedür her zaman etkili olmayabilir. Bununla birlikte, genel olarak, yumurtalıklarınız normalse, diğer pelvik durumlar için bir çare olarak, yumurtalıklarınızın alınmaması önemle tavsiye edilir. Kadınların her iki yumurtalığı da almak ve cerrahi menopoza sokmak isteyebilecekleri diğer nedenler şunlardır:
- yumurtalık torsiyonu veya kan akışını etkileyen bükülmüş yumurtalıklar
- tekrarlayan yumurtalık kistleri
- iyi huylu yumurtalık tümörleri
Cerrahi Menopoz Semptomları Yönetimi Nasıl Olmalıdır?
Cerrahi menopozun olumsuz yan etkilerini azaltmak için doktorlar hormon replasman tedavisi önerebilir. HRT, ameliyattan sonra kaybettiğiniz hormonlara karşı koyar. HRT ayrıca kalp hastalığı geliştirme riskini azaltır ve kemik yoğunluğu kaybını ve osteoporozu önler. Bu, özellikle doğal menopozdan önce yumurtalıklarını almış genç kadınlar için önemlidir. Yumurtalıkları alınmış ve HRT almayan 45 yaşından genç kadınlar, kanser ve kalp ve nörolojik hastalıklara yakalanma riski altındadır. Bununla birlikte, HRT, ailesinde güçlü bir kanser öyküsü olan kadınlarda artmış meme kanseri riski ile de ilişkilendirilmiştir.
Stresi azaltmaya ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olan yaşam tarzı değişiklikleriyle cerrahi menopoz semptomlarınızı da yönetebilirsiniz. Sıcak basmalardan kaynaklanan rahatsızlığı azaltmak için aşağıdakileri deneyin:
- Taşınabilir bir vantilatör taşıyın
- Su için
- Aşırı baharatlı yiyeceklerden kaçının
- Alkol alımını sınırlayın
- Yatak odanızı geceleri serin tutun
- Yatağın yanında bir vantilatör bulundurun
Stresi azaltmak için yapabileceğiniz şeyler şunlardır:
- Sağlıklı bir uyku döngüsü sürdürün
- Egzersiz yapın
- Meditasyon yapın
- Menopoz öncesi ve sonrası kadınlar için bir destek grubuna katılın
Özet
Bir ooforektomi nedeniyle cerrahi menopoza giren kadınlar, üreme kanseri geliştirme risklerini azaltır. Bununla birlikte, diğer sağlık sorunları geliştirme riski yüksektir. Bu, özellikle menopoz doğal olarak oluşmadan önce yumurtalıkları alınan kadınlar için önemlidir. Cerrahi menopoz, bir takım rahatsız edici yan etkilere neden olabilir. Bir ooferektomiye karar vermeden önce tüm tedavi seçeneklerini doktorunuzla tartıştığınızdan emin olun.
Kaynak
Healthline, Surgical Menopause, 2020
About your bilateral salpingo-oophorectomy. (2018).
Erekson et al. Oophorectomy: The debate between ovarian conservation and elective oophorectomy. 2014.
Mayo Clinic Staff. Menopause. 2017.
