Doğum Kontrol Yöntemleri
Doğum kontrolü, gebe kalmayı veya hamileliği önlemek için çeşitli cihazların, ilaçların, ürünlerin, ilişki esnasındaki uygulamaların veya cerrahi prosedürlerin kullanılmasıdır.
Doğum kontrol, ailelerin veya çocuk sahibi olmak isteyenlerin ne zaman bebek istediklerini seçmelerini sağlar.Hem erkek, hem de kadınlar için hamileliği önlemeye yardımcı olabilecek çeşitli ürünler ve tedaviler mevcuttur.
Bazı yöntemler diğerlerinden daha güvenilirdir. Bir yöntemin ne kadar çok işe yaradığı, ne kadar dikkatli kullanıldığına bağlıdır. Doğum kontrol hapı, doğru kullanıldığında, yüzde 99’un üzerinde etkilidir.
Bu makalede, hamileliği önlemenin çeşitli yöntemleri ele alınacaktır.
Doğum Kontrolü Hakkında Çabuk Gerçekler
- Doğum kontrolü insanların ne zaman çocuk sahibi olmak istediklerine karar vermelerine yardımcı olabilir.
- Farklı teknikler, ilaçlar ve ek kaynak gerektirmeyen geleneksel yöntemler dahil, aralarından seçim yapabileceğiniz birçok tür vardır.
- Etkililik değişkenlik gösterir ve sıklıkla yöntemin ne kadar dikkatli uygulandığına bağlıdır.
- Sadece ve sadece erkek kondomu cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara (CYBE) karşı bir koruma sağlar.
Doğal Doğum Kontrol Yöntemleri Nelerdir?
Geleneksel doğum kontrolü, herhangi bir cihaz veya ilacı içermemektedir.
Çeşitli doğum kontrol yöntemleri mevcuttur.
Yoksunluk:
Bekarlık ya da cinsel yoksunluk cinsel ilişkiden kaçınmak anlamına gelir. Seks yapmaz iseniz çocuğunuz olmaz.
Geri Çekme veya Çekilme:
Aynı zamanda koitus interruptus olarak da bilinir, bu adam penisini vajinadan çıkardığında boşalma vajinanın dışında gerçekleşir. Teorik olarak, bu, spermin vajinada birikmesini önler.
ABD Sağlık ve İnsan Hizmetleri (HHS) Nüfus İşleri Ofisi’ne göre, her yıl, çekilme yöntemini kullanan her 100 kadın için 20’si hamile kalabilir.
Başka bir deyişle, geri çekilme yaklaşık yüzde 80 etkilidir, ancak bu ne kadar dikkatli ve ne kadar tutarlı yapıldığına bağlıdır.
Hamileliğin gerçekleşmesi için penisin vajinaya girmesine gerek yoktur. Örneğin, sperm ön sevişme sırasında vajinaya girerse yine hamilelik olabilir.
Doğum Kontrol Yöntemi için Cihazlar / Tıbbi Malzemeler Nelerdir?
Bariyer cihazları spermin yumurtayla buluşmasını önler. Spermi öldüren spermisitle birleştirilebilirler.
Erkek Prezervatifleri
Erkek prezervatif bir bariyer oluşturur ve spermin vajinaya girmesini engelleyerek hamileliği önler. Cinsel ilişki başlamadan önce penis üzerine yerleştirilir. Prezervatif poliüretan veya lateksten yapılmıştır.
Diğer yöntemlerde olmayan bir özellik olarak ayrıca cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların (CYBE) yayılmasını önlemeye yardımcı olabilir.
Etkililiği yaklaşık yüzde 82’dir. Her 100 kişiden 18’i kadın eşleri kondom kullanıyorsa gebe kalabilir.
Prezervatifler eczanelerden, süpermarketlerden ve birçok başka dükkandan temin edilebilir.
Sağlık çalışanları da bazen ücretsiz olarak tedarik ediyorlar. Onları internet üzerinden de satın alabilirsiniz.
Kadın Prezervatifleri
Kadın kondomu veya femidom poliüretandan yapılmıştır. Her bir ucunda esnek bir halka vardır.
Biri kasık kemiğinin arkasına kondomu yerleştirir, diğer halka ise vajinanın dışında kalır.
Spermisitler, cinsel ilişkiden önce vajinaya yerleştirilebilir. Bir spermisit spermi kimyasal olarak öldürür. Ürün tek başına veya fiziksel bir bariyerle birlikte kullanılabilir.
Kadın kondomu yüzde 79 etkili. Bu yöntemi kullanan her 100 kadından yaklaşık 21 kadın hamile kalacaktır.
Femidomun bulunması erkek kondomundan daha az kolaydır.
Sağlık hizmet sağlayıcıları tedarik edebilir veya bir eczaneden temin edebilirsiniz. Bunları Amazon’dan veya FC2 web sitesinden de satın alabilirsiniz.
Gebelik Önleyici Sünger
Vajina içine kontraseptif bir sünger yerleştirilir. Serviks üzerinde yerinde tutmak için basılmalıdır.
Bir aplikatör kullanılarak sünger vajinaya yerleştirilir.
Sünger, erkek spermini tahrip eden bir sperm öldürücüdür ve sünger, spermin yumurtaya ulaşmasını engellemek için bir engel görevi görür.
Koruyuculuğu farklı çalışmalara göre %76 ile %88 arasındadır.
Doğum kontrol için sünger kullanan her 100 kişiden 12 ile 24 kadın hamile kalabilir.
Diyafram
Diyafram, spermisit ile kullanılan iyi bir bariyer yöntemidir.
Bir diyafram vajina içine sokulan ve rahim ağzının üzerine yerleştirilen kauçuk, kubbe şeklinde bir üründür.
Kadının kasık kemiğinin arkasındaki yerine oturur ve vajinal duvarlara doğru bastırılmasına yardımcı olan sağlam ancak esnek bir halkası vardır.
Spermisitlerle kullanıldığında yüzde 88 etkilidir. Tek başına kullanıldığında, yüzde 77 ile 83 arasında etkilidir.
Servikal Kapak
Servikal bir kapak, rahim ağzına uyan ve spermin uterusa girmesini engelleyen, yüksük şeklindeki lateks kauçuk bir bariyer cihazıdır.
Kapak takılmadan önce yaklaşık üçte biri spermisitle doldurulmalıdır. Emme ile yerinde kalır.
Spermisit kullanıldığında yaklaşık yüzde 88, onsuz yüzde 77 ile 83 oranında etkilidir.
Doğum Kontrol için Enjeksiyon (iğne) Yöntemleri Nelerdir?
Kontraseptif enjeksiyon veya “aşı”, progestin içeren, uzun etkili, geri dönüşlü, doğum kontrol ilacıdır.
İlacın adı, Depo enjeksiyon veya DMPA olarak da bilinen Depo-Provera’dır.
Enjeksiyon her 3 ayda bir sağlık çalışanları tarafından enjekte edilir. Kadının yumurta bırakmasını engelleyerek hamileliği önler.
Yüzde 94 etkilidir ve enjeksiyondan sonra geçen zaman ilerledikçe hamilelik şansı artar. Etkinliğini sağlamak için 3 ay sonra başka bir enjeksiyon yaptırmayı hatırlamak önemlidir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı depo enjeksiyon koruma sağlamaz.
Doğum Kontrol için İlaç İçeren Yöntemler Nelerdir?
Bunlar, bir doktor tarafından takılan cihazlar ile alabileceğiniz haplardır. Bu doğum kontrol türlerinin çoğunu elde etmek için bir sağlık kuruluşu görmeniz gerekir.
Rahim İçi Cihaz (RİA)
Rahim içi araç (IUD) veya bobin, rahim içine bir doktor tarafından yerleştirilen küçük, esnek bir T şeklinde bir cihazdır.
İki tip var:
Bakır RİA : Bakır bir sperm öldürücü görevi görür. 10 yıla kadar sürebilir.
Hormonal RİA : Progestin içerir. Servikal mukusu kalınlaştırarak ve uterus duvarını incelterek spermin yumurtaya ulaşmasını ve döllenmesini önler.
Hamilelik istenmediği sürece yerinde kalır.
Türüne bağlı olarak, 3, 5 veya 10 yıl sürecek. Yüzde 99’un üzerinde etkilidir. En yüksek koruyuculuk RİA ile sağlanabilir.
Doğum Kontrol Hapı
Kombine doğum kontrol hapı günlük olarak alınmaktadır. Östrojen ve progestin olmak üzere iki hormon içerir. Hormonlar yumurtanın salınmasını veya yumurtlamayı durdurur. Ayrıca uterusun astarını daha ince hale getirirler.
Ortalama olarak kadınların yüzde 91 ila 95’i arasında etkilidir.
Doğum Kontrol Bantları
Bu cilde uygulanan transdermal bir banttır. Sentetik östrojen ve progestin hormonlarını serbest bırakır.
Bant, arka arkaya 3 hafta boyunca takılır, genellikle alt karın veya kalçalara takılır. Dördüncü haftada adet dönemine izin vermek için hiçbir bant kullanılmaz.
Yüzde 91 etkili olduğu tahmin edilmektedir.
Vajinal Halka
Kontraseptif vajinal halka, 3 hafta boyunca düşük doz progestin ve östrojen salgılayan esnek, plastik bir halkadır. Yumurtlamayı önler ve servikal mukusu kalınlaştırır, böylece sperm kolayca hareket edemez.
Vajinal halka (ring) 3 hafta boyunca vajinaya yerleştirilir. Bir haftalık çıkarma süreci yaşanır, bu sırada adet dönemi geçirilir.
Yüzde 99 etkili, ancak insan hatası şansı bunu yüzde 91’e indirmektedir.
Doğum Kontrol İmplantları
Bir implant, progestin çekirdeği olan ve yavaşça salınan bir çubuktur. Bir kadının üst kolunun derisinin altına yerleştirilir.
İmplant 4 yıla kadar etkilidir, ancak herhangi bir zamanda çıkarılabilir ve ardından gebelik mümkündür.
Gebe kalmayı önlemede yüzde 99 etkilidir, ancak CYBE karşı korunmayacaktır.
Acil Durum “Ertesi Gün” Hapları
Acil doğum kontrol hapları veya “ertesi gün hapı”, cinsel ilişkiden sonra gebeliği önleyebilir. Yumurtlama, döllenme veya bir embriyonun implantasyonunu önler.
Tıbbi sonlandırma yöntemlerinden farklıdır, çünkü bunlar yumurtadan sonra rahim içine yerleştirilmişlerdir.
Acil kontrasepsiyon korunmasız cinsel ilişkiden 72 saat sonra kullanılabilir. İlk 24 saat boyunca yüzde 95 etkili, 72 saatte yüzde 60’a düşer.
Acil kontrasepsiyon yalnızca birincil yöntemler başarısız olduğunda kullanılmalıdır.
Bazı insanlar bunu bir çeşit kürtaj olarak görüyor, çünkü yumurta çoktan döllenmiş olabilir.
Ertesi gün hapları hakkında haber-videomuza buradan ulaşabilirsiniz.
Kalıcı Doğum Kontrol Yöntemleri Nelerdir?
Sterilizasyon kalıcı bir sterilizasyon yöntemidir.
Kadınlarda Sterilizasyon Nasıl Olur?
Tüp Ligasyonu:
Bu bir kadın sterilizasyon şeklidir. Cerrah, fallop tüplerini veya bu yöntemlerin bir kombinasyonunu keserek, tıkayacak veya yakacak, bunları mühürlemek ve gelecekteki döllenmeyi önlemek için kullanacaktır.
Tubal İmplant:
Kadının fallop tüplerine bir bobin yerleştirilir. Doku, tüpleri tıkayarak etrafında büyür. Çalışması 3 ay sürebilir.
Dişi sterilizasyon yüzde 99’un üzerinde etkili.
Erkeklerde Sterilizasyon Nasıl Olur?
Vazektomi: Bu, erkeğin steril olmasını sağlamak için yapılan ameliyattır. Spermin içinden boşalmaya geçtiği tüpler kesilir veya tıkanır. Yüzde 99’un üzerinde etkilidir.
Bazen tersine çevrilebilir, ancak daha yüksek miktarda anormal spermle, muhtemelen düşük doğurganlığa veya doğum kusurlarına neden olur.
Doğum Kontrolü ile İlgili Mitler / Doğru Bilinen Yanlışlar Nelerdir?
Doğum kontrolü ile ilgili mitler tarih boyunca hep var olmuştur.
Adet dönemindeyken hamile kalamazsınız: Bir kadının adet döneminde hamile kalamayacağı doğru değildir. Adetin ilk birkaç günü için daha az verimli olabilir, ancak sperm birkaç gün boyunca kadın vücudunda yaşayabileceği için hamilelik mümkündür.
Jakuzide seks yaparsanız hamile kalamazsınız: Jakuzide veya yüzme havuzunda cinsel ilişki hamileliği engellemez. Ayrıca hamileliği önleyen hiçbir cinsel pozisyon yoktur.
Cinsel ilişkiden sonra idrar yapmak veya duş almak hamileliği önler: Cinsel ilişkiden sonra herhangi bir maddeyle duş yapmak hamileliği engellemez.
Tıbbi olmayan spermisit: Diş macununu veya benzer kremsi ürünleri vajinaya koymak gebeliği engellemez ve hiçbir zaman kontraseptif olarak kullanılmamalıdır.
Penetrasyon, boşalma veya orgazm olmadan seks yapmak güvenlidir: Erkek boşalmasa bile, kadın hamile kalabilir. Gebelik, penisin (veya ön sevişme sırasında spermin) vajinaya girdiği her an mümkündür. Kadının orgazm olup olmadığı veya erkeğin boşalıp boşalmamasına bağlı değildir.
Emzirme hamileliğe karşı korur: Bir kadın emzirme döneminde gebe kalabilir, ancak şansı daha düşüktür.
İki prezervatif kullanmak, ekstra koruma sağlar: İki prezervatif kullanmak veya sıkı bir prezervatif kullanmak, birinden daha iyi koruma sağlamaz. Erkek ve kadının ayrı ayrı prezervatif kullanması, yani hem erkek kondomu hem kadın kondomu kayma ve yırtılma nedeniyle gebelik riskini artırabilir.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklara Karşı Koruma
Doğum kontrolü hem istenmeyen gebeliği önlemek için güçlü bir araçtır. Erkek kondomu gibi bazı yöntemler de CYBE riskini azaltabilir. Ancak, bunu yapmak için doğru kullanılmalıdır.
Hiçbir doğum kontrol yöntemi yüzde 100 etkili değildir. İki yöntemi birleştirmek, örneğin, bir kondom ile hap, CYBE karşı bazı koruma yanı sıra ekstra koruma sunar.
Bilgilendirilmek ve doğum kontrolünü akıllıca kullanmak önemlidir. Sorularınız için lütfen doktorunuza danışınız.
MedicalNewsToday, What types of birth control are there?, 2018
Referanslar
Birth control implant. (n.d.). Retrieved from https://www.plannedparenthood.org/learn/birth-control/birth-control-implant-implanon
Birth control patch. (n.d.). Retrieved from https://www.hhs.gov/opa/pregnancy-prevention/birth-control-methods/patch/index.html
Birth control pill. (n.d.). Retrieved from https://www.plannedparenthood.org/learn/birth-control/birth-control-pill
Birth control pill. (n.d.). Retrieved from https://www.hhs.gov/opa/pregnancy-prevention/birth-control-methods/birth-control-pills/index.html
Birth control shot. (n.d.). Retrieved from https://www.hhs.gov/opa/pregnancy-prevention/birth-control-methods/shot/index.html
Contraception myths. (2012, December). Retrieved http://my.clevelandclinic.org/health/drugs_devices_supplements/hic-contraception-myths
Contraceptive use. (2015, January). Retrieved from http://www.cdc.gov/nchs/fastats/contraceptive.htm
Female condom. (n.d.). Retrieved from https://www.hhs.gov/opa/pregnancy-prevention/birth-control-methods/female-condom/index.html
Female sterilization. (n.d.). Retrieved from https://www.hhs.gov/opa/pregnancy-prevention/sterilization/female-sterilization/index.html
How do I buy female condoms? (n.d.). Retrieved from https://www.plannedparenthood.org/learn/birth-control/female-condom/how-do-i-buy-female-condoms
How effective is the birth control implant? (n.d.). Retrieved from https://www.plannedparenthood.org/learn/birth-control/birth-control-implant-implanon/how-effective-is-the-birth-control-implant
Interuterine device. (n.d.). Retrieved from https://www.hhs.gov/opa/pregnancy-prevention/birth-control-methods/iud/index.html
Male condom. (n.d.). Retrieved from https://www.hhs.gov/opa/pregnancy-prevention/birth-control-methods/male-condom/index.html
Male condoms: Know the facts. (2014, October). Retrieved from http://www.nhs.uk/Livewell/teenboys/Pages/Condoms.aspx
Male sterilization. (n.d.). Retrieved from https://www.hhs.gov/opa/pregnancy-prevention/sterilization/male-sterilization/index.html
Relative effectiveness of birth control methods. (2009, March). Retrieved from https://www.optionsforsexualhealth.org/birth-control-pregnancy/birth-control-options/effectiveness
Sponge. (n.d.). Retrieved from https://www.hhs.gov/opa/pregnancy-prevention/birth-control-methods/sponge/index.html
The emergency contraception website. (2016, March). Retrieved from http://ec.princeton.edu/questions/eceffect.html
What are the different types of contraception? (2013, April). Retrieved from https://www.nichd.nih.gov/health/topics/contraception/conditioninfo/Pages/types.aspx
Withdrawal. (n.d.). Retrieved from https://www.hhs.gov/opa/pregnancy-prevention/birth-control-methods/withdrawal/index.html
World contraception day: Myths, rumors and rubbish. (2012, September). Retrieved from http://www.ippf.org/news/blogs/World-Contraception-Day-myths-rumours-and-rubbish
