Hızlı gastrik boşalma olarak da adlandırılan dumping sendromu, yiyecekler mideden duodenum olarak bilinen ince bağırsağın ilk bölümüne çok hızlı hareket ettiğinde ortaya çıkar. Dumping sendromunun belirtileri arasında, özellikle yüksek şekerli yiyecekler yedikten sonra, yemekten sonra kramplar, ishal ve mide bulantısı yer alır. Dumping sendromu diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri ile tedavi edilebilir. Daha ciddi vakalar ilaç veya ameliyat gerektirebilir.
Dumping Sendromunun Evreleri Nelerdir?
Dumping sendromunun iki aşaması vardır:
Erken dumping sendromu: Semptomlar yemekten 10 ila 30 dakika sonra başlar.
Geç dumping sendromu: Semptomlar yemekten 2 ila 3 saat sonra başlar.
Ulusal Diyabet ve Sindirim ve Böbrek Hastalıkları Enstitüsü’ne göre, dumping sendromlu kişilerin yaklaşık yüzde 75’i erken dumping sendromu yaşar ve yaklaşık yüzde 25’i geç dumping sendromu yaşar. Bazı insanlar her iki fazı da yaşarlar.
Dumping Sendromunun Belirtileri Nelerdir?
Dumping sendromu semptomları, bireye ve durumun evresine göre değişir.
Erken dumping sendromu: Semptomlar, özellikle yemek yüksek şeker içeriyorsa, yemekten sonra hızla ortaya çıkar. Erken dumping sendromu olan kişiler şunları yaşayabilir:
- ishal
- baş dönmesi
- şişkinlik hissi
- artan kalp atış hızı
- mide bulantısı
- cilt kızarması
- mide ağrısı ve kramp
- kusma
Geç dumping sendromu: Yemeklerden sonraki 3 saat içinde ortaya çıkan geç dumping sendromu, kan şekerinin düşmesine neden olabilir ve bu da aşağıdaki belirtilere yol açabilir:
- baş dönmesi
- tükenmişlik
- açlık
- artan kalp atış hızı
- cilt kızarması
- terlemek
- zayıflık
Bazı insanlar hem erken hem de geç dumping sendromu belirtileri yaşayabilir.
Dumping Sendromunun Nedenleri ve Risk Faktörleri Nelerdir?
Sağlıklı bireylerde, yiyecekler mideden bağırsaklara birkaç saat içinde hareket eder. Bununla birlikte, dumping sendromunda, yiyecek parçacıkları midede yeterince uzun süre depolanmaz ve duodenuma çok hızlı boşaltılır. Erken boşaltma sendromu, mideye büyük miktarda yiyeceğin aniden gelmesinden kaynaklanır. Bu, sıvının bağırsağa hızlı hareketine yol açarak rahatsızlık, şişkinlik ve ishale neden olur.
Geç dumping sendromu, vücudun büyük miktarda insülin salmasından kaynaklanır. İnsülin, vücudun yiyeceklerden salınan şekerleri emmesine yardımcı olan bir hormondur. Kan dolaşımındaki artan insülin seviyesi düşük kan şekerine yol açar. Dumping sendromunun en yaygın nedeni, midesinin bir kısmı alınan kişilerin en az yüzde 15’inde ortaya çıkan durumla birlikte ameliyattır. Aşağıdaki ameliyat türleri dumping sendromu riskini artırır:
Gastrektomi: Midenin bir kısmının veya tamamının çıkarılmasını içeren bu ameliyat türü, mide kanseri olan kişilerde yapılabilir.
Gastrik bypass ameliyatı: Tipik olarak yaşamı tehdit eden obeziteyi tedavi etmek için yapılan gastrik bypass ameliyatı, hastaların yiyecek alımını sınırlamasına yardımcı olmak için midede küçük bir kese oluşturur.
Özofajektomi: Bu prosedürde, yemek borusunun bir kısmı veya tamamı çıkarılır ve başka bir vücut parçası kullanılarak yeniden oluşturulur. İlerlemiş özofagus kanserini tedavi etmek için bir özofajektomi kullanılabilir.
Bazı insanlar ameliyattan yıllar sonrasına kadar dumping sendromu geliştirmeyebilir.
Dumping Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?
Dumping sendromunu teşhis etmek için, bir doktor aşağıdakilerden bazılarını veya tümünü gerçekleştirebilir:
Tıbbi geçmiş: Bir doktor, tam bir tıbbi ve aile öyküsü alarak ve belirtileri ve semptomları değerlendirerek dumping sendromunu teşhis edebilir. Bazı doktorlar, her belirtiye puan atamak için bir puanlama sistemi kullanır ve toplam puan dumping sendromunun varlığını belirler.
Oral glukoz tolerans testi: Bu test, geç dumping sendromuyla ilişkili düşük seviyeleri kontrol etmek için kan şekerini ölçer.
Mide boşaltma testi: Bu testte radyoaktif madde içeren besinler tüketilir. Radyoaktif maddenin geçişi, yiyeceklerin mideden ne kadar hızlı ayrılıp ince bağırsağa girdiğini görmek için bir tarayıcı ile sindirim sisteminden izlenir.
Dumping Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?
Yaşam tarzı ve diyet değişiklikleri, dumping sendromunun semptomlarını hafifletmek için kullanılabilir ve genellikle çok etkilidir. Yaşam tarzı ve diyet değişiklikleri ile iyileşmeyen daha ciddi vakalar ilaç tedavisi veya ameliyat gerektirebilir.
Yaşam tarzı ve diyet değişiklikleri: Aşağıdakiler, dumping sendromu semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir:
- Gün boyunca üç büyük öğün yerine beş ila altı küçük öğün yiyin
- Doyduktan sonra yemeyi bırakın
- Sindirime yardımcı olmak için yiyecekleri iyice çiğneyin
- Yemeklerden 30 dakika önce veya sonra sıvı içmeyin
- Gün boyunca 8 bardak su için
- Yemekten sonra 30 dakika uzanmayın
- Yulaf ezmesi, tam buğday ekmeği, fasulye, mercimek ve sebze gibi yüksek lifli yiyecekler tüketin
- Şeker, kek, meyve suyu ve soda gibi yüksek şekerli yiyecekleri sınırlayın veya bunlardan kaçının
- Beyaz ekmeği, beyaz pirinci ve beyaz makarnaları sınırlayın veya bunlardan kaçının
- Alkolü kesin
- Yağsız et, balık ve tofu gibi yiyecekleri yiyerek protein alımını artırın
Süt ürünleri doğal şeker laktozunda yüksek olduğundan, semptomları hafifletip hafifletmediğini görmek için süt ürünlerini diyetten çıkarın. Yiyeceklerin sindirim sisteminden geçme hızını yavaşlatmak için yemeklere pektin, psyllium veya guar sakızı ekleyin. Dumping sendromu besin emilimini etkileyebileceğinden, besin takviyeleri faydalı olabilir. Ancak, bunu önce bir doktorla görüşmeniz önerilir.
İlaç tedavisi: Diyet değişiklikleri semptomları iyileştirmezse, doktor bir oktreotid enjeksiyonu önerebilir. Bu, yiyeceklerin ince bağırsağa boşalma hızını yavaşlatan ishal önleyici bir ilaçtır. Düşük kan şekeri seviyeleri riskini azaltmak için insülin salınımını da önleyebilir. Bu ilaca karşı olumsuz reaksiyonlar mide bulantısı ve kusmayı içerir.
Ameliyat: Dumping sendromu diğer tedavilere yanıt vermiyorsa veya daha önce geçirilmiş bir ameliyattan kaynaklanıyorsa doktor tedavi olarak ameliyat önerebilir. Durumu tedavi edebilen birkaç cerrahi prosedür vardır. Gereken tip genellikle gerçekleştirilen ilk mide ameliyatına bağlıdır. Bununla birlikte, Ulusal Diyabet ve Sindirim ve Böbrek Hastalıkları Enstitüsü, dumping sendromu için düzeltici cerrahinin genellikle başarısız olduğu konusunda uyarıyor.
Dumping Sendromunun Komplikasyonları Nelerdir?
Dumping sendromu, mide ameliyatlarının sık görülen bir komplikasyonudur. Dumping sendromuyla ve ameliyat sonucunda ortaya çıkabilecek diğer komplikasyonlar şunları içerir:
- Besin emilimi ile ilgili sorunlar
- B-12 vitamini, folik asit veya demir eksikliği nedeniyle anemi
- Kalsiyum emilimi ile ilgili sorunlardan kaynaklanan osteoporoz veya zayıf kemikler
Özet
Aşağıdaki durumlarda bir doktora başvurmak önemlidir:
- Dumping sendromunun belirtileri yaşanırsa
- Diyet değişiklikleri semptomları gidermezse
- Dumping sendromu semptomları nedeniyle önemli kilo kaybı varsa
Erken dumping sendromu olan birçok kişi, özellikle yaşam tarzlarında ve beslenme alışkanlıklarında değişiklik yaparlarsa birkaç ay içinde iyileşirler. Bazı durumlarda dumping sendromunu hafifletmek için ilaç tedavisi veya ameliyat gerekebilir.
Kaynak
Medical News Today, What you should know about dumping syndrome?, 2017