Dr. Wael Khattab Gebelik Esnasında Doğru Takviye Kullanımı Hakkında Sorularımızı Cevapladı
Gebelikte özel beslenme ihtiyaçları ortaya çıkar mı?
Kişilerin beslenme ihtiyaçları yaş, cinsiyet, hamilelik gibi koşullara göre farklılık göstermektedir. Bunlar arasında hamilelik, hem anne sağlığı hem de çocuk sağlığı açısından beslenmenin çok önemli olduğu bir dönemdir. Gebelik dönemlerinde normal beslenmemize ilave olarak almamız gereken bazı mikro besin ögeleri bulunmaktadır. Bunların başında da folat gelmektedir. Gebelik esnasında ve gebelik öncesindeki besin takviye ihtiyaçlarını tartışırken doğru takviyenin ne olduğunu bilmemiz gerekir. Tavsiye edilen folat
takviyesi, diyet folat alımına ek olarak konsepsiyondan önce ve gebelik boyunca 4 haftada günlük 400 µg’dır.
Normal beslenme düzeni ile gerekli folat seviyesine ulaşılabilir mi?
Diyet yoluyla yeteri kadar folat tavsiyesine ulaşmak zordur, beslenmeyle Avrupa’nın önerdiği günlük folatın yaklaşık yüzde 50’si karşılanır.
Gebelikte folat takviyesi neden önemlidir?
Folat takviyesi, gebelikte oluşacak komplikasyonları ki bunların en önemlisi olan nöral tüp defekti önlemek için gereklidir. Folik asit eksikliği, erken doğum, düşük doğum ağırlığı, perinatal mortalite ve konjenital kalp defekti gibi gebeliğin bazı diğer advers sonuçlarına bağlıdır.
Nöral tüp nedir ve neden önemlidir?
Nöral tüp:
• Beyin ve omuriliğin gelişeceği fetüs sinir sisteminin ilk merkezi oluşumlarından biridir.
• Nöral tüp, konsepsiyondan sonraki 22. ila 28. günler arasında kapanır, bu süreçte birçok kadın gebeliklerinin farkında değildir.
• Nöral tüpünün kapanması olmadan spina bifida veya anensefali gibi
doğum kusurları gelişebilir
Folik asit ile folat aynı şey midir?
Terminolojiye ilişkin olarak folik asit, folat ve metafolin bazen alternatifli olarak kullanılır, fakat bunlar aynı değildir. Folik asit, sentetik bir birleşiktir ve zenginleştirilmiş gıdalarda, farmasötik ürünlerde ve vitaminlerde bulunabilir. Folat doğaldır ve insanlarda bulunan biyolojik olarak aktif metabolittir.
Aslında diyet yoluyla sindirilmiş olan önemli bir vitamindir. Metafolin, plazmada bulunabilen aktif bir folat
formunda L-metiltetrahidrofolattır (L-MTHF).
Folat Metabolizması nasıldır?
İnsanlardaki folat metabolizması karmaşık bir prosestir. Bunun doğru işlemesi, B6, B12 vitaminlerinin
varlığına ve uygun MTHFR enziminin bulunmasına bağlıdır. B6 ve B12’nin yeteri kadar olması dışında, T enzim polimorfizm de nöral tüp defektleri için riskli bir faktör olarak folat metabolizmasında anahtar rolü oynayabilir. Ortadoğu’da, prevalans, CC varyantı için yüzde 57, CT varyantı için yüzde 34 ve TT varyantı için 8’dir. Bu konuya ilişkin birçok faktör rol oynamaktadır. Örneğin; 10 kadından 9’u doğru zamanda takviyeye başlamaz. Ortadoğu’da, NTD’li bebeklerin annelerinin yüzde 95’i gebeliklerinin ilk 3 ayında folik asit almamışlardır. Yalnızca kadınların yüzde 2’si gebeliklerinin ilk döneminde folik asit almışlardır. 10 gebelikten 4’ü planlanmamıştır. Ayrıca, her kadın folik asiti uygun bir biçimde metabolize edemeyebilir.
Folat ile beraber bahsedilen Metafolin nedir? Bu bileşenin özellikleri nelerdir?
• Metafolin, folat L-5 MTHF’nin biyolojik aktif formunun kalsiyum tuzudur.
• Kalsiyuma ayrılır ve biyolojik aktif folat L-5-MTHF’yi oluşturur. Anne ve göbek kordon kanındaki ana folat
formudur. Metabolizasyon olmadan doğrudan kullanılır (folik asitten farklı olarak).
• MTHFR C677T polimorfizmden dolayı folik asidini en uygun biçimde metabolize edemeyen bir kadın
üzerinde özellikle yararlıdır. Yalnızca bir önceki gebeliği olan bir kadında NTD veya NTD’lerin kişisel
geçmişinden etkilendiğinde o kişiye göre önerilen doz günlük 5 mg folik asittir.
Folat dışında başka hangi mikro besin ögeleri gebelikte önemlidir?
İyot, sağlıklı fetal beyin gelişimini destekler. Dünya Sağlık Örgütü, 2,2 milyar insanın dünya çapında iyot
eksikliği (ID) riski taşıdığını ve bunun önlenebilir beyin hasarının önde gelen nedeni olduğunu tahmin ediyor. Üstelik, İran’da gebe kadınların yüzde 60’ı yeterli miktarlarda iyot alamıyor. Fetüs için diğer önemli besin dokosaheksaenoik asittir (DHA). Beyin, gebeliğin yaklaşık olarak 22. haftasında hızla büyüdüğünde DHA’nın büyük miktarının, çocuğun büyüme dokularında mevcut olması gerekir. (Anne DHA’sının sağladığına bağlı olarak). Emzirme sırasında yapılan bir araştırma, kontrol grubunda yüzde 17’lik bir düşüş olduğu halde, anne sütündeki DHA içeriğinin DHA takviyesi ile yüzde 90’a kadar yükseldiğini
gösterdi. Tavsiye ülkeye göre değişmesine ve günlük uygun takviye dozunun farklı olmasına rağmen DHA hakkındaki global tavsiyeler, DHA takviyesinin önemini kabul eder (standart bir doz veya vücut ağırlığına göre hesaplamış bir doz). Bu nedenle, sağlıklı bir gebelik için gerekenler dengeli beslenme, sağlıklı
yaşam şekli ve sağlık kontrolünden geçmektir.
Bunlara ek olarak gebelikte diğer ihtiyaçlar:
• Konsepsiyondan önce Folik asit + Metafolin takviyesi: Gebeliğin 3. ayının sonunda bebekte olması gerektiği kadar (konsepsiyon olmadan dört hafta önce).
• Konsepsiyondan sonra folik asit + Metafolin +DHA takviyesi: Gebeliğin 4. ayından emzirmenin sonuna kadar.
Gıda ve Beslenme Dergisi, Gebelik Esnasında Doğru Takviye Kullanımı Ne Olmalıdır?, 2017
