Evet, bazı kan kanseri türleri kalıtsaldır. Aile üyeleri, kişinin kan kanseri riskini artıran genetik mutasyonları aktarabilir.
Tüm kanserler bir gen mutasyonunun sonucudur. Bu mutasyonların bazıları kalıtsaldır (ebeveynden çocuğa geçer), bu da onları belirli bir kanser türünü geliştirme olasılığını artırır.
Kalıtsal bir gen mutasyonuna sahip olmak, kişinin kesinlikle kanser olacağı anlamına gelmez, sadece olma şansı olduğu anlamına gelir.
Genetik, belirli kan kanserleri için bir risk faktörü olsa da, diğer faktörler de olasılığı artırabilir. Bunlar; sigara içmek, aşırı kilolu olmak vs.
Kan Kanserleri Nasıl Geçer?
Bazı kan kanserleri kalıtsaldır. Bunlara kalıtsal kanserler de denir.
Aslında kalıtsal bir genetik değişimdir. Bu, kişiyi kansere yatkın hale getirir, ancak doğrudan kanser olmasına etki etmez.
Kanser, anormal hücreler kontrolsüz bir şekilde büyüdüğünde meydana gelir. Mutasyon adı verilen anormal genetik değişiklikler, kanser hücrelerinin nasıl büyüdüğünü etkilemektedir.
Örneğin, bir kişi genellikle hücrelerin aşırı çoğalmasını önleyen bir gende bir mutasyonu kalıtsal olarak alabilir. Genler doğru çalıştığında, bireyin kanserden korunmasına yardımcı olurlar. Bu da gen mutasyona uğradığında kanserin büyümesini gerektiği gibi durduramayacağı anlamına gelir.
Gen mutasyonları, kişinin kansere yakalanacağını garanti etmez. Sadece riski arttırmaktadır.
Diğer faktörler de kişinin kanser riskine katkıda bulunur. Mutasyona uğramış bir geni kalıtımla almak %5-10 oranında etki etmektedir.
Hangi Kan Kanserleri Kalıtsal Bileşene Sahiptir?
Tüm kanserler gen mutasyonlarından kaynaklanır. Kişi gen mutasyonları için risk faktörlerini miras alabilir veya çevresel tetikleyiciler kişinin genlerini değiştirebilir.
Her ne kadar edinilmiş mutasyonlar daha yaygın olsa da, araştırmacılar bazı kan kanserlerini kalıtsal gen mutasyonlarına bağlamaktadır.
Lösemi
Lösemi, kan ve kemik iliği kanseridir .
Kişinin lösemisi olduğunda, vücudu çok fazla anormal beyaz kan hücresi üretir. Ayrıca vücutları kemik iliğinin kanın pıhtılaşmasına yardımcı olmak için oksijen ve trombosit taşıyan kırmızı kan hücreleri yapmasını da durdurur.
Birkaç lösemi türü, kalıtsal gen mutasyonlarıyla bağlantılıdır.
- Kronik lenfositik lösemi: Bu kanser, beyaz kan hücresi haline gelen bir hücre türü olan lenfositlerde başlar.
- Akut miyeloid lösemi : Kemik iliğinde başlayan agresif bir kanser türüdür.
- Miyelodisplastik sendromlar : Kan hücrelerinin düzgün şekilde oluşmadığı veya çalışmadığı anlamına gelen bir durumdur.
- Kronik miyelomonositik lösemi: Bir tür beyaz kan hücresi olan miyelomonositlerde artışa neden olur.
- Juvenil miyelomonositik lösemi: Olgunlaşmamış bir beyaz kan hücresi formu olan monositlerde artışa neden olur.
Lenfoma
Lenfoma, bir tür enfeksiyonla savaşan beyaz kan hücresi olan lenfositleri etkiler.
Anormal lenfositler çoğalarak lenf düğümlerinde ve diğer dokularda toplanarak bağışıklık sisteminin düzgün çalışmasını engeller.
Kalıtsal bir bileşene sahip olabilen bazı lenfoma türleri:
- Hodgkin lenfoma: Lenfatik sistemdeki hücrelerin anormal büyümesini içeren bir kanser.
- Hodgkin olmayan lenfoma: Lenfositlerde başlayan bir kanser.
- Waldenström makroglobulinemisi: Yavaş büyüyen bir Hodgkin dışı lenfoma çeşidi.
Kan Kanseri İçin Diğer Risk Faktörleri
Kalıtsal gen mutasyonları kişinin kanser riskine katkıda bulunurken, edinilmiş gen mutasyonları çoğu kan kanserine neden olur.
Çeşitli faktörler, edinilmiş bir mutasyon olasılığını artırabilir. Buna karşılık, bu risk faktörleri kişinin kansere yakalanma olasılığını artırır.
Lösemi Risk Faktörleri
Lösemi için risk faktörleri:
- X-ışınları gibi büyük dozlarda iyonlaştırıcı radyasyona maruz kalma
- Sigara içmek veya tütün dumanına maruz kalmak
- Benzene maruz kalma
- Down Sendromu
- Polisitemi vera gibi kan hastalıkları
Miyelom Risk Faktörleri
Miyelom için risk faktörleri:
- Erkek olmak
- 45 yaşında veya daha büyük olmak
- Afrika kökenli Amerikalı olmak
- Obeziteye sahip olmak
- X ışınlarına ve diğer iyonlaştırıcı radyasyon türlerine geçmişte veya devam eden maruz kalma
Özet
Bazı kan kanserlerinin kalıtsal bir bileşeni vardır. İnsanlar, belirli kan kanseri risklerini artıran genetik mutasyonları miras alabilirler.
Ancak tüm kan kanserleri kalıtsal değildir. Çoğu, edinilmiş gen mutasyonlarının sonucudur.
Bireyler, kendilerini bazı kan kanserlerine yatkın hale getiren genetik yapılarını değiştiremeseler de, risklerini başka yollarla azaltmaya yardımcı olabilirler. Örnekler arasında sigara içmemek, herbisitlere ve pestisitlere maruz kalmaktan kaçınmak ve orta bir kiloya ulaşmak veya bu kiloyu korumak sayılabilir.
MedicalNewsToday. Does blood cancer run in families?, 2021
Referanslar
- Blood cancers. (n.d.).
https://www.hematology.org/education/patients/blood-cancers - Facts and statistics overview. (n.d.).
https://www.lls.org/facts-and-statistics/facts-and-statistics-overview - Family cancer syndromes. (2020).
https://www.cancer.org/cancer/cancer-causes/genetics/family-cancer-syndromes.html - Leukemia. (n.d.).
http://medbox.iiab.me/modules/en-cdc/www.cdc.gov/cancer/leukemia/index.htm - Lymphoma. (2018).
https://www.cdc.gov/cancer/lymphoma/index.htm - Mangaonkar, A. A., et al. (2020). Hereditary predisposition to hematopoietic neoplasms: When bloodline matters for blood cancers.
https://www.mayoclinicproceedings.org/article/S0025-6196(19)31089-4/fulltext - Myeloma. (2021).
https://www.cdc.gov/cancer/myeloma/index.htm
