Kalp hastalıklarında statinler sıklıkla kullanılırlar
Kardiyovasküler hastalıklardan korunmak amacıyla statin alan milyonlarca insan için kolesterol düşürücü bu ilaçların potansiyel zararları beklenen faydalarından ağır basabilir.
Bu nedenle İsviçre’deki Zürih Üniversitesi’nden araştırmacılar statinlerin “önemli miktar arz edecek derecede fazla kullanılıp kullanılmadığını” sorgulayan yeni bir modelleme çalışması yaptılar.
Annals of Internal Medicine’de yer alan araştırma, hastalık geçmişi olmayan kişilerde kardiyovasküler hastalıklarda “birincil korunma” açısından statinlerin kullanımı ile ilgiliydi.
Önleyici tıp, sağlığı etkilemeden önce bir durumu veya hastalığı önlemek için yapılan uygulamalardır. Aşılar, örneğin, birincil korunma tedbiridir.
Statinler dünya çapında en çok reçete yazılan ilaç gruplarından biridir. Karaciğerin kolesterol yapmasına sebep olan HMG-CoA redüktaz adı verilen bir enzimi bloke ederek çalışırlar.
Tıbbi kılavuzların çoğunda, gelecek 10 yıl içinde kardiyovasküler hastalık gelişmesi beklenen riskleri %7,5-10 olduğunda, semptom geçmişi olmayan kişiler için statin kullanımı önerilmektedir.
Böyle bir 10 yıllık risk eşiği, dünya çapında her 10 yetişkinin yaklaşık 3’ünü tedaviye uygun olarak düşündürmektedir.
Kardiyovasküler Hastalıklarda Önleyici Tıp Açısından Statinler
2013 yılında Amerikan Kardiyoloji Koleji (ACC) ve Amerikan Kalp Derneği (AHA), doktorlara kolesterol ve statin kullanımı konusunda rehberlik eden klinik kılavuzları güncelledi.
Güncellemenin bir nedeni, yüksek kan kolesterolünün, değişebilir kardiyovasküler riskin, en yaygın faktörlerden biri olduğu iddiasıydı.
Bir başka argüman ise kolesterolü tedavi etmenin kardiyovasküler hastalıklar geliştiren ve o hastalıklardan ölen kişilerin sayısını azalttığı kanıtı olduğudur.
Güncelleme tartışmalara neden oldu. Bu temel olarak doktorların, kardiyovasküler hastalıkların önlenmesi amacıyla statin reçete yazıp yazmamaya karar vermelerine yardımcı olmak için kullanmaları gereken sınırların azaltmasıydı.
Güncellenmiş kılavuz, doktorların kalp krizi geçmişi olmayan erişkinleri, önümüzdeki 10 yıl içinde kardiyovasküler hastalık riski % 7,5 veya daha yüksek ise, birincil korumaya uygun olarak değerlendirmelerini tavsiye etmektedir.
Ayrıca bu güncelleme, sadece koroner kalp hastalığını değil, ateroskleroz, inme ve periferik arter hastalığını da içeren önleme hedefini genişletmiştir.
Uzmanlar, kılavuzların tam olarak uygulanmasının, sadece ABD’da 13 milyon insanı statinlerle tedavi etmek için “yeniden değerlendirilmek üzere uygun” olarak tanımlayacağını belirtmektedirler.
Önleyici Tıp İçin Aslında Eşikler Çok Daha Yüksek Olmalı
Zürih Üniversitesi araştırmacıları, 10 yıllık kardiyovasküler hastalık riskini değerlendirmek için bir bilgisayar modeli kullandılar.
Sonuçlar, kardiyovasküler hastalığa bağlı olmayan ölüm riskinin “başlangıç riski, statin yararları ve zararları için sıklık ve tercihlerin” yanı sıra, herhangi bir etki yaratmak için uyarlamıştır.
Uzmanların hesaplamalarında statinlerin içerdikleri zararlar miyopati (kas zayıflığı), karaciğer fonksiyon bozukluğu ve diyabet başlangıcı gibi “istenmeyen olaylar” olarak alındı.
Sonuçlar, statin kullanımı değerlendirildiğinde aslında 10 yıl kardiyovasküler risk için değerlendirilirse istenmeyen etkilerin zararları koruyucu etkilerinin çok üstünde olduğu belirtilmiştir.
Örneğin, semptom öyküsü olmayan 70-75 yaşlarındaki erkeklerde, statin alma zararı, 10 yıldan fazla bir süredir kardiyovasküler hastalık geliştirme riski yüzde 21’in üzerinde olana kadar, yararlarından büyüktür.
70-75 yaş arası kadınlar için beklenen korumanın, statin kullanımına bağlı zarara üstün gelmesi için gerekli olan 10 yıllık kardiyovasküler hastalık riski %22’dir.
40-44 yaş grubundakiler için faydalar, yüzde 14, erkeklerde yüzde 10 ve kadınlarda yüzde 17 oranında kardiyovasküler riskten ağır basmaktadır.
Ayrıca yazarlar statin molekülleri arasında da fark ortaya koymuştur. Araştırmaya göre atorvastatin ve rosuvastatin, simvastatin ve pravastatin göre daha iyi kardiyovasküler risk koruması yapabilmektedir.
Sonuç olarak çalışmada, statin başlamak için gerekli “kardiyovasküler risk” hesaplamasında kullanılan eşik değerlerin yaş ve cinsiyet gruplarına göre aslında daha yüksek olması gerektiği ve mevcut eşik değerler ile aslında bir çok hastada faydadan çok zarara neden olabilecek gereksiz statin kullanımı olabileceği rapor edilmiştir.
MedicalNewsToday, Are statins overprescribed for cardiovascular disease prevention?, 2018.
Referans,
https://doi.org/10.7326/M18-1279
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK395573/
https://dx.doi.org/10.1161%2FCIRCULATIONAHA.116.021407
http://annals.org/aim/article-abstract/2717730/finding-balance-between-benefits-harms-when-using-statins-primary-prevention?doi=10.7326%2fM18-1279
