Kolanjiokarsinom, safrayı karaciğerden ince bağırsağa taşıyan tüpler olan safra kanallarının hücrelerinden kaynaklanan bir kanser türüdür. Kolanjiokarsinom, karaciğerden ince bağırsağa safra kanalları boyunca herhangi bir yerde oluşabilir. Kolanjiyokarsinom nadir görülen bir kanserdir, ancak insidansı son yıllarda artmaktadır. Erken evrelerinde teşhis etmek genellikle zordur ve tedavi seçenekleri sınırlı olabilir. Safra kanalları içindeki konumlarına göre sınıflandırılan birkaç farklı kolanjiokarsinom türü vardır. Bunlar şunları içerir:
İntrahepatik kolanjiyokarsinom: Bu tip kolanjiokarsinom, karaciğer içindeki safra kanallarında meydana gelir.
Perihilar kolanjiyokarsinom: Bu tip kolanjiokarsinom, sağ ve sol safra kanallarının ortak safra kanalını oluşturmak için birleştiği kavşakta meydana gelir.
Distal kolanjiokarsinom: Bu tip kolanjiokarsinom, karaciğer dışındaki safra kanallarında, ince bağırsağın yakınında meydana gelir.
Kolanjiokarsinom belirtileri kanserin yeri ve evresine göre değişebilir ancak sarılık, karın ağrısı, kilo kaybı ve ateşi içerebilir. Tedavi seçenekleri, kanserin evresine ve yerine bağlı olarak cerrahi, radyasyon tedavisi, kemoterapi veya bu yaklaşımların bir kombinasyonunu içerebilir.
Kolanjiokarsinomun Nedenleri Nelerdir?
Kolanjiokarsinomun kesin nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır, ancak birkaç risk faktörü tanımlanmıştır. Kolanjiokarsinomun bilinen bazı nedenleri ve risk faktörleri şunlardır:
Safra kanallarının kronik iltihabı: Safra kanallarının kronik iltihabı, kanalları kaplayan hücrelerin hasar görmesine ve potansiyel olarak kanserli değişiklikler geliştirmesine neden olabilir. Safra yollarının kronik iltihaplanmasına neden olabilecek durumlar arasında primer sklerozan kolanjit, karaciğer fluke enfeksiyonları ve hepatit B veya C virüsü ile kronik enfeksiyonlar yer alır.
Toksinlere maruz kalma: Belirli toksinlere maruz kalmak, kolanjiokarsinoma gelişme riskini artırabilir. Bunlar, radyoaktif kontrast maddesi Thorotrast, dioksine maruz kalma ve kauçuk ve tekstil endüstrilerinde kullanılan bazı kimyasallara maruz kalmayı içerir.
İnflamatuar barsak hastalığı (IBD): Ülseratif kolit veya Crohn hastalığı gibi inflamatuvar barsak hastalığı olan kişilerde kolanjiokarsinom gelişme riski yüksektir.
Yaş: Kolanjiokarsinom, 50 yaşın üzerindeki bireylerde daha sık görülür.
Diğer durumlar: Lynch sendromu veya BRCA mutasyonları gibi bazı kalıtsal durumlar, artmış kolanjiokarsinom riski ile ilişkilendirilmiştir.
Bu risk faktörlerinden bir veya daha fazlasına sahip olmanın, bir kişinin mutlaka kolanjiokarsinom geliştireceği anlamına gelmediğini not etmek önemlidir. Ek olarak, kolanjiokarsinomlu bazı kişilerde bilinen herhangi bir risk faktörü olmayabilir. Kolanjiokarsinom riskiniz konusunda endişeleriniz varsa, bir sağlık uzmanıyla konuşun.
Kolanjiokarsinomun Belirtileri Nelerdir?
Kolanjiokarsinomun semptomları, kanserin yeri ve evresine bağlı olarak değişebilir. Erken aşamalarda, hiç semptom olmayabilir. Bununla birlikte, kanser büyüyüp yayıldıkça çeşitli semptomlara neden olabilir. Kolanjiokarsinomun bazı semptomları şunlardır:
- sarılık
- karın ağrısı
- kaşıntı
- açıklanamayan kilo kaybı
- ateş
- mide bulantısı ve kusma
- yorgunluk
Bu semptomlardan herhangi birini yaşıyorsanız, bir sağlık uzmanıyla konuşmanız önemlidir. Belirtilerinizin nedenini belirlemeye ve gerekirse uygun bir tedavi planı geliştirmeye yardımcı olabilirler.
Kolanjiokarsinom Nasıl Teşhis Edilir?
Kolanjiyokarsinomun teşhisi tipik olarak görüntüleme testleri, kan testleri ve biyopsinin bir kombinasyonunu içerir. Kolanjiokarsinomu teşhis etmek için kullanılan bazı yaygın teşhis testleri ve prosedürleri şunlardır:
Görüntüleme testleri: Bilgisayarlı tomografi (BT) taraması, manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ve ultrason gibi görüntüleme testleri, kanserin yerini ve boyutunu belirlemeye yardımcı olabilir.
Kan testleri: Kan testleri, karaciğer enzimleri, bilirubin ve karaciğer hasarını veya işlev bozukluğunu gösterebilen diğer maddeleri ölçebilir.
Endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi (ERCP): ERCP, safra kanallarına erişmek için ağızdan ince bağırsağa esnek bir tüp sokulmasını içeren bir prosedürdür. Safra kanallarına herhangi bir tıkanıklık veya anormalliği belirlemeye yardımcı olabilecek bir boya enjekte edilir.
Biyopsi: Biyopsi, şüpheli kanserli bölgeden küçük bir doku örneği alınmasını ve kanser hücrelerinin var olup olmadığını belirlemek için mikroskop altında incelenmesini içerir.
Perkütan transhepatik kolanjiyografi (PTC): PTC, safra kanallarına boya enjekte etmek için deriden ve karaciğere bir iğne sokulmasını içeren bir prosedürdür. Herhangi bir tıkanıklık veya anormalliği belirlemek için röntgen çekilir.
Pozitron emisyon tomografisi (PET) taraması: PET taraması, vücuttaki anormal aktivite alanlarını belirlemek için az miktarda radyoaktif madde kullanan bir testtir.
Kolanjiokarsinomun doğru teşhisini ve uygun yönetimini sağlamak için karaciğer hastalığı ve kanserde uzmanlaşmış bir sağlık uzmanıyla çalışmak önemlidir. Erken teşhis ve tedavi, başarılı bir sonuç şansını artırabilir.
Kolanjiokarsinom Nasıl Tedavi Edilir?
Kolanjiokarsinom tedavisi, kanserin yeri ve evresinin yanı sıra hastanın genel sağlık durumu ve tercihlerine bağlıdır. Kolanjiokarsinom için bazı yaygın tedavi seçenekleri şunlardır:
Cerrahi: Kanser lokalize olduğunda ve tamamen çıkarılabildiğinde, kolanjiokarsinom için birincil tedavi cerrahidir. Kanserin konumuna bağlı olarak, cerrahi safra kanalı, karaciğer veya pankreasın bir kısmını veya tamamını çıkarmayı içerebilir.
Radyasyon tedavisi: Radyasyon tedavisi, kanser hücrelerini öldürmek için yüksek enerjili radyasyon ışınlarının kullanılmasını içerir. Ameliyattan önce veya sonra veya semptomları hafifletmek için palyatif bir tedavi olarak kullanılabilir.
Kemoterapi: Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için ilaçların kullanılmasını içerir. Tek başına veya diğer tedavilerle kombinasyon halinde kullanılabilir.
Hedefe yönelik tedavi: Hedefe yönelik tedavi, özellikle kanser hücrelerini ve büyüme faktörlerini hedef alan ilaçların kullanılmasını içerir.
Klinik deneyler: Klinik deneyler, ilerlemiş veya tekrarlayan kolanjiokarsinomlu hastalar için bir seçenek olabilir. Klinik denemeler, güvenlik ve etkinliklerini belirlemek için yeni tedavilerin veya tedavi kombinasyonlarının test edilmesini içerir.
Kolanjiokarsinom için uygun bir tedavi planı geliştirmek üzere karaciğer hastalığı ve kanserde uzmanlaşmış bir sağlık uzmanıyla yakın çalışmanız önemlidir. Nüksü izlemek ve semptomları yönetmek için düzenli izleme ve takip bakımı da önemlidir.
Kolanjiokarsinomun Yönetimi Nasıl Olmalıdır?
Kolanjiokarsinom yönetimi, semptomları yönetmek, komplikasyonları ele almak ve kanserin ilerlemesini yavaşlatmak için sürekli izleme ve tedaviyi içerir. Kolanjiokarsinomun yönetilebileceği bazı yollar şunlardır:
Düzenli izleme: Kolanjiokarsinomlu hastalar, karaciğer hastalığı ve kanser konusunda uzmanlaşmış bir sağlık uzmanı tarafından düzenli olarak kontrol edilmelidir. Bu, karaciğer fonksiyon testlerinin, görüntüleme testlerinin ve tümör belirteçlerinin izlenmesini içerebilir.
Semptom yönetimi: Kanserin yeri ve evresine bağlı olarak hastalar ağrı, mide bulantısı ve sarılık gibi çeşitli semptomlar yaşayabilir. Tedavi seçenekleri, semptomları yönetmek ve yaşam kalitesini iyileştirmek için ilaçlar, radyasyon tedavisi veya diğer palyatif önlemleri içerebilir.
Beslenme desteği: Kolanjiokarsinomlu hastalar, vitamin ve diğer besinlerdeki eksiklikleri yönetmek için özel diyetler veya besin takviyeleri gibi beslenme desteğine ihtiyaç duyabilir.
Endoskopik prosedürler: Stent yerleştirme gibi endoskopik prosedürler, safra kanalı tıkanıklığını gidermek ve semptomları iyileştirmek için kullanılabilir.
Cerrahi: Kanser lokalize olduğunda ve tamamen çıkarılabildiğinde, kolanjiokarsinom için birincil tedavi cerrahidir. Bununla birlikte, kanserin yeri ve evresine bağlı olarak ameliyat her zaman bir seçenek değildir.
Radyasyon tedavisi ve kemoterapi: Radyasyon tedavisi ve kemoterapi, ameliyattan önce veya sonra veya semptomları hafifletmek için palyatif tedavi olarak kullanılabilir.
Klinik deneyler: Klinik deneyler, ilerlemiş veya tekrarlayan kolanjiokarsinomlu hastalar için bir seçenek olabilir.
Kolanjiokarsinom için uygun bir yönetim planı geliştirmek üzere karaciğer hastalığı ve kanser konusunda uzmanlaşmış bir sağlık uzmanıyla yakın çalışmanız önemlidir. Nüksü izlemek ve semptomları yönetmek için düzenli izleme ve takip bakımı da önemlidir. Kalıtsal genetik mutasyon riskini değerlendirmek ve aile planlaması seçeneklerini araştırmak için kolanjiyokarsinom öyküsü olan bazı hasta ve ailelere genetik danışmanlık da önerilebilir.
Kaynak
National Institutes of Health. National Cancer Institute. Kolanjiokarsinom.
American Cancer Society. Kolanjiokarsinom.
Khan et al. Guidelines for the diagnosis and treatment of Kolanjiokarsinom: consensus document. 2002.
Weber et al. Clinical Management of Intrahepatic Kolanjiokarsinom. 2019.
