Kolon – bağırsak kanseri nedir?
Kolon kanseri, kalın bağırsakta tümör büyümesi meydana geldiğinde ortaya çıkar. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki en yaygın üçüncü kanser türüdür.
Kolon veya kalın bağırsak, vücudun katı atıklardan su ve tuz çıkardığı yerdir. Atık daha sonra rektum boyunca hareket eder ve vücuttan anüsten çıkar.
Kolon kanseri önemli bir ölüm nedenidir
Kolon kanseri kansere bağlı ölümlerin üçüncü en yaygın sebebidir ve her yıl Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) 100.000 yeni tanı yapılması beklenmektedir. Bununla birlikte, tanı, tarama ve tedavideki ilerlemeler sağkalımda sürekli iyileşmelere yol açmıştır.
50 yaşından sonra düzenli tarama önerilir.
Kolon kanseri ve rektum kanseri birlikte ortaya çıkabilir. Buna kolorektal kanser denir. Rektal kanser, kalın bağırsağın son birkaç santimi olan rektumda anüse en yakın olan yerde ortaya çıkar.
Kolon kanseri hakkında hızlı gerçekler:
- Kolon kanseri kalın bağırsağı etkiler ve genellikle bağırsak duvarındaki poliplerle başlar.
- Belirtiler daha sonraki bir aşamaya kadar görünmeyebilir, ancak gastrointestinal problemler yaygın belirtilerdir.
- Tedavi, muhtemelen bir kolostomiye yol açan kemoterapi, radyasyon tedavisi ve ameliyatın bir kombinasyonunu içerir.
- Yüksek lifli, az yağlı beslenmeye sahip sağlıklı bir yaşam tarzı, kolon kanserini önlemeye yardımcı olabilir ve tarama erken aşamada bunu tespit edebilir.
- Kolon kanseri kalın bağırsağı etkiler. Genellikle iyi huylu poliplerden gelişir.
- Kolon kanseri kalın bağırsağı etkiler. Genellikle iyi huylu poliplerden gelişir.
- En erken evrelerde sıklıkla semptom yoktur, ancak kanser ilerledikçe semptomlar gelişebilir.
Kolon – bağırsak kanseri belirtileri
- ishal veya kabızlık
- dışkı kıvamındaki değişiklikler
- gevşek ve dar tabureler
- dışkıda rektal kanama veya kan
- karın ağrısı, kramplar, şişkinlik veya gaz
- bağırsak hareketleri sırasında ağrı
- sürekli dışkılama dürtüsü
- zayıflık ve yorgunluk
- açıklanamayan kilo kaybı
- irritabl barsak sendromu (IBS)
- demir eksikliği anemisi
Kanser vücutta yeni bir bölgeye yayılırsa, yeni bölgede ek belirtiler görülebilir. Kolon kanserinde en sık yayılım karaciğere olur.
Kolon kanseri aşamaları
Kanseri evrelemenin farklı yolları var. Aşamalar kanserin ne kadar yayıldığına bağlıdır.
İşte kanserin her aşamada başında olduğu yaygın olarak kullanılan dört aşamalı bir hesabın kısa bir özeti.
Evre 0: Kanser çok erken bir aşamadadır. Yerinde karsinom olarak bilinir. Kolonun iç katmanından daha fazla büyümemiştir.
Evre 1: Kanser bir sonraki doku katmanına doğru büyümüş, ancak lenf bezlerine veya diğer organlara ulaşmamıştır.
Evre 2: Kanser, kolonun dış katmanlarına ulaştı, ancak kolonun dışına yayılmadı.
Evre 3: Kanser, kolonun dış katmanları arasında büyümüş ve bir ila üç lenf düğümüne ulaşmıştır. Uzak bölgelere yayılmadı.
Evre 4: Kanser, kolon duvarının ötesindeki diğer dokulara ulaşmıştır. 4. aşama ilerledikçe, kanser vücudun uzak bölgelerine ulaşır.
Kanser aşamalı olarak gelişir. Her evre sabit değildir, ancak belirli gelişmelerin gerçekleştiği bir aşamayı tanımlar.
Kolon kanser tedavisi
Tedavi kanserin tipine ve evresine ve yaşına, sağlık durumuna ve hastanın diğer özelliklerine bağlı olacaktır.
Herhangi bir kanser için tek bir tedavi yoktur, ancak kolon kanseri için en yaygın seçenek cerrahi, kemoterapi ve radyasyon tedavisidir.
Tedaviler kanseri ortadan kaldırmaya çalışır ve ağrılı semptomları giderir.
Kolon kanseri cerrahi tedavisi
Kolorektal kanser cerrahisi sıklıkla bir kişinin kolostomiye ihtiyaç duyacağı anlamına gelir. Bir torba, kalın bağırsağın alt kısmına duyulan ihtiyacı atlayarak atıkları bir stomadan toplar.
Kolonun bir kısmını veya tamamını çıkarmak için yapılan ameliyatlara kolektomi denir. Cerrah, kanseri ve çevresindeki alanı içeren kolon kısmını çıkarır.
Yakındaki lenf düğümleri de genellikle çıkarılır. Kolonun sağlıklı kısmı, rektuma yeniden bağlanacak veya kolektominin boyutuna bağlı olarak bir stomaya bağlanacaktır.
Stoma, karın duvarında yapılan bir açıklıktır. Stoma ile dışkı bir torbaya birikir. Sonrasında gerekirse stoma kapatılır. Ancak bazı vakalarda nadiren de olsa stoma kalıcı olabilir.
Bazı küçük, lokalize kanserler endoskopi kullanılarak çıkarılabilir.
Karında birkaç küçük insizyon kullanarak laparoskopik cerrahi, daha büyük poliplerin çıkarılması için bir seçenek olabilir.
Palyatif cerrahi, tedavi edilemeyen veya ilerlemiş kanser durumlarında semptomları hafifletebilir. Amaç, kolonun herhangi bir tıkanmasını gidermek ve ağrı, kanama ve diğer semptomları yönetmektir.
Kolon kanseri tedavisinde kemoterapi
Kemoterapi, kanser hücrelerine zarar vermek ve onları öldürmek için protein veya DNA’ya zarar vererek hücre bölünmesi sürecine müdahale eden kimyasalları yönetir.
Bu tedaviler, sağlıklı olanlar dahil, hızla bölünen hücreleri hedef alır. Sağlıklı hücreler genellikle kimyasal olarak indüklenen herhangi bir hasardan iyileşebilir, ancak kanser hücreleri yapamaz.
Kemoterapi genellikle yayılan kanseri tedavi etmek için kullanılır, çünkü ilaçlar tüm vücutta dolaşır. Tedavi döngülerde meydana gelir, bu yüzden vücudun dozlar arasında iyileşmek için zamanı vardır.
Yaygın yan etkiler şunlardır:
- saç kaybı
- mide bulantısı
- yorgunluk
- kusma
Kombinasyon tedavileri genellikle birden fazla kemoterapi türünü karıştırır veya kemoterapiyi diğer tedavilerle birleştirir.
Kolon kanserinde radyasyon tedavisi
Radyasyon tedavisi yüksek enerjili gama ışınlarına odaklanarak kanser hücrelerine zarar verir ve onları öldürür.
Radyoaktif gama ışınları, radyum gibi metallerden veya yüksek enerjili röntgenlerden yayılır. Radyoterapi, bir tümörü küçültmek veya kanser hücrelerini yok etmek veya diğer kanser tedavilerinin yanı sıra bağımsız bir tedavi olarak kullanılabilir.
Radyasyon tedavileri daha sonraki bir aşamaya kadar sıklıkla kullanılmaz. Erken evre rektum kanseri rektumun duvarına nüfuz etmiş ya da yakındaki lenf düğümlerine doğru ilerlemişse kullanılabilir.
Yan etkiler şunları içerebilir:
- güneş yanığı veya güneşe benzeyen hafif cilt değişiklikleri
- mide bulantısı
- kusma
- ishal
- yorgunluk
- iştah ve kilo kaybı
Çoğu yan etki, tedaviyi tamamladıktan birkaç hafta sonra çözülür.
Kolon kanseri önleme
Bir çok kanser gelişmeden önlenebilir. Kolon kanseri de bir çok kanser gibi aslında önlenebilir. Kolon kanseri önleyici önlemler şunları içerir:
- sağlıklı bir kiloyu korumak
- egzersiz
- Bol miktarda meyve, sebze ve kepekli tahıl tüketmek
- doymuş yağ ve kırmızı et alımını azaltmak
- İnsanlara ayrıca alkol tüketimini sınırlamaları ve sigarayı bırakmaları önerilir.
Kolon kanseri nedenleri
Normalde, vücut hücreleri düzenli bir büyüme, bölünme ve ölüm sürecini takip eder. Kanser, hücreler büyüyüp kontrolsüzce bölünerek ölmeksizin meydana gelir.
Çoğu kolon kanseri, kalın bağırsağın iç duvarlarında oluşan adenomatoz polip adı verilen kanserli olmayan veya iyi huylu tümörlerden kaynaklanır.
Kanserli hücreler, malign tümörlerden vücudun diğer bölgelerine kan ve lenf sistemleri yoluyla yayılabilir.
Bu kanser hücreleri metastaz adı verilen bir süreçte büyür ve vücudun etrafındaki ve vücudundaki sağlıklı dokuları istila edebilir. Sonuç, daha ciddi, daha az tedavi edilebilir bir durumdur.
Kesin nedenler bilinmemekle birlikte kolon kanseri birçok potansiyel risk faktörüne sahiptir.
Kolon kanseri nedenleri şunlardır
- Polipler
- Genler
- Diyet
- Kronik hastalıklar (diyabet, vs)
Polipler
Kolon kanseri genellikle kalın bağırsakta bulunan prekanserer poliplerden kaynaklanır.
En yaygın polip tipleri şunlardır:
- Adenomlar: Bunlar kolonun normal astarına benzeyebilir ancak mikroskop altında farklı görünebilir. Kanserli olabilirler.
- Hiperplastik polipler: Kolon kanseri nadiren nadiren olduğu gibi hiperplastik poliplerden gelişir.
- Bu poliplerin bazıları, tedavinin erken aşamalarında çıkarılmaması durumunda zaman içinde malign kolon kanserine dönüşebilir.
Genler
Kontrolsüz hücre büyümesi, genetik hasar varsa veya DNA’daki değişiklikler hücre bölünmesini etkiliyorsa gerçekleşebilir. Genetik yatkınlık aile üyelerinden kalıtsal olabilir, ancak çoğu kolon kanseri aile öyküsü olmayan insanlarda görülür.
Bazı insanlar, daha sonra yaşamlarında kansere yakalanmalarını istatistiksel olarak daha muhtemel hale getiren belli genetik mutasyonlarla doğarlar. Bazen bir insan bu genetik özelliğe sahip olabilir, ancak bir çevresel faktör tetiklemediği sürece kanser gelişmeyecektir.
Likit biyopsi ile kanser gelişmeden önce muhtemel gen değişiklikleri tespit edilebilir.
Diyet
Yaş, kolon kanseri için önemli bir risk faktörüdür. Tanı alanların yaklaşık% 91’i 50 yaşın üzerindedir.
Kolon kanseri, sedanter yaşam tarzına sahip kişilerde, obeziteye sahip olanlar ve tütün kullananlarda daha muhtemeldir.
Kolon sindirim sisteminin bir parçası olduğu için diyet önemli bir faktördür. Lif bakımından düşük ve yağ, kalori, kırmızı et, alkol ve işlenmiş et bakımından yüksek diyetler daha yüksek kolon kanseri riski ile ilişkilendirilmiştir.
Kronik hastalıklar vb
Bazı koşullar ve tedaviler, kolon kanseri riskinin artmasıyla ilişkilendirilmiştir.
Bunlar şunları içerir:
- şeker hastalığı
- akromegali, büyüme hormonu bozukluğu
- diğer kanserler için radyasyon tedavisi
- ülseratif kolit veya Crohn hastalığı gibi enflamatuar barsak hastalıkları
Kolon kanseri klinik görünüm
Kolorektal kanser evre 1’de teşhis edilirse, en az 5 yıl hayatta kalma şansı yüzde 92’dir. 4. aşamada, yüzde 11’dir.
Bu nedenle, özellikle kanser ilerleyene kadar semptomlar ortaya çıkmayabileceğinden, 50 ila 75 yaş arasındaki kadın ve erkekler için yıllık tarama önerilir.
Amerikan Kanser Derneği, kolon kanserinin erken teşhisi için en doğru yöntem olduğu için kolonoskopiyi önerir. Tüm kolonu görselleştirir ve cerrahın işlem sırasında polipleri çıkarmasını sağlar.
Diğer tarama testleri şunları içerir:
- yıllık dışkı gizli kan testleri
- dışkı DNA testi
- her 5 yılda bir esnek sigmoidoskopi
- Her 5 yılda bir BT kolonografi
- Bu sıklık önerileri, bireyin kolon kanseri riskine bağlıdır.
Kolon kanseri teşhisi
Bir doktor tam bir fizik muayene yapacak ve kişisel ve aile tıbbi geçmişlerinizi soracaktır.
Teşhis genellikle kolonoskopi veya baryum lavman röntgeninden sonra yapılır.
Kolonoskopi
Kolonun içini incelemek için bir ucunda kamera bulunan uzun ve esnek bir tüp rektuma yerleştirilir.
Hasta işlemden önce 24 ila 48 saat boyunca özel bir diyet uygulamak zorunda kalabilir. Kolon ayrıca, bağırsak hazırlığı olarak bilinen bir işlem olan güçlü müshillerle temizleme gerektirecektir.
Kolonlarda polip bulunursa, bunlar kanserli veya kanser öncesi hücreleri tespit eden bir mikroskop altında yapılan bir inceleme olan biyopsi için çıkarılır ve patolojiye gönderilir.
Esnek sigmoidoskopi denilen benzer bir prosedür kolorektal alanın daha küçük bir kısmını inceler. Bu daha az hazırlık gerektirir ve polip bulunmazsa veya küçük bir alana yerleştirilmişlerse tam kolonoskopiye gerek olmayabilir.
Çift kontrastlı baryum lavman
Bu x-ışını prosedürü, standart bir x-ışınının verebileceğinden daha net görüntüleme sonuçları sağlamak için baryum adı verilen bir sıvı kullanır. Bir baryum lavmanından önce, hasta birkaç saat oruç tutmak zorundadır.
Daha sonra baryum elementini içeren sıvı bir solüsyona rektumdan kolona enjekte edilir, ardından optimum sonuç için baryum tabakasını yumuşatmak için kısa bir hava pompası uygulanır.
Kolon ve rektumun röntgeni daha sonra alınır. Baryum röntgende beyaz olarak görünecek ve tümörler ve polipler koyu renkli çizgiler olarak görünecektir.
Bir biyopsi kolon kanseri öneriyorsa, doktor kanserin yayılmasını değerlendirmek için göğüs röntgeni, ultrason veya akciğer, karaciğer ve karın BT taraması yapabilir.
Ayrıca karsinoembriyonik antijen (CEA) adı verilen bazı kanser hücreleri tarafından üretilen bir madde için kan testi de olabilir.
Bir teşhisten sonra doktor, tümörün büyüklüğüne ve boyutuna ve yakındaki lenf düğümlerine ve uzak organlara yayılmaya bağlı olarak kanserin evresini belirleyecektir.
Bir kanser evresi tedavi seçeneklerini belirleyecek ve prognozu veya kanserin olası seyrini bildirecektir.
MedicalNewsToday, Everything you need to know about colon cancer, 2017
Referanslar
Are screening exams worthwhile? (2011, August 19). Retrieved from https://www.radiologyinfo.org/en/info.cfm?pg=safety-hiw_05
Colorectal cancer screening. (2016, June). Retrieved from http://www.uspreventiveservicestaskforce.org/Page/Document/UpdateSummaryFinal/colorectal-cancer-screening2
Colorectal cancer stages. (2017, March 2). Retrieved from https://www.cancer.org/cancer/colon-rectal-cancer/detection-diagnosis-staging/staged.html
Colon cancer (PDQ) patient version. (2017, February 27). Retrieved from https://www.cancer.gov/types/colorectal/patient/colon-treatment-pdq
Colorectal (colon) cancer. (2017, March 23). Retrieved from https://www.cdc.gov/cancer/colorectal/index.htm
Colorectal cancer: risk factors and prevention. (2016, June). Retrieved from http://www.cancer.net/cancer-types/colorectal-cancer/risk-factors-and-prevention
Colorectal cancer screening tests. (2017, March 24). Retrieved from https://www.cdc.gov/cancer/colorectal/basic_info/screening/tests.htm
Get the facts about colon cancer. (n.d.). Retrieved from http://coloncancercoalition.org/get-educated/what-you-need-to-know/colon-cancer-facts/
Key statistics for colorectal cancer. (2016, October 15). Retrieved from https://www.cancer.org/cancer/colon-rectal-cancer/about/key-statistics.html
Satia, J. A., Tseng, M., Galanko, J. A., Martin, C., & Sandler, R. (2015, April 13). Dietary patterns and colon cancer risk in whites and African Americans in the North Carolina colon cancer study. Nutrition and cancer, 61(2), 179-193. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4394857/
Signs and symptoms of colon cancer. (2014, September 30). Retrieved from http://www.macmillan.org.uk/information-and-support/bowel-cancer/colon/understanding-cancer/signs-symptoms-colon-cancer.html
The colon: What it is, what it does. (n.d.). Retrieved from https://www.fascrs.org/patients/disease-condition/colon-what-it-what-it-does
Understanding your pathology report: colon polyps (sessile or traditional serrated adenomas. (2017, February 27). Retrieved from https://www.cancer.org/treatment/understanding-your-diagnosis/tests/understanding-your-pathology-report/colon-pathology/colon-polyps-sessile-or-traditional-serrated-adenomas.html
