Maymun Çiçeği Nedir?
Maymun Çiçeği, bir virüsün neden olduğu nadir bir hastalıktır. Ateş, şişmiş lenf düğümleri ve yaygın bir döküntü ile karakterize edilmektedir. Döküntü yüz ve ekstremitelerde birçok lezyona neden olmaktadır.
Maymun Çiçeği vakalarının çoğu orta ve batı Afrika’da görülmektedir ve 2021’de birkaç onaylanmış vaka olmasına rağmen, Amerika Birleşik Devletleri’nde Maymun Çiçeği nadir görülmektedir.
Maymun Çiçeği zoonotik bir hastalıktır. Bu durum da, hayvanlardan insanlara bulaşabileceği veya bunun tersi olabileceği anlamına gelmektedir. Ayrıca bir insandan diğerine de bulaşabilmektedir.
Maymun Çiçeği Neden Olur?
Virüs, çiçek hastalığına neden olan virüsü içeren ortopoksvirüs cinsinin bir parçasıdır.
Bilim adamları hastalığı ilk olarak 1958’de tanımladılar. Araştırma için kullanılan maymunlar arasında iki salgın vardı. Bu nedenle duruma maymun çiçeği denmektedir.
İnsanlarda ilk maymun çiçeği vakası 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde meydana gelmiştir.
Maymun Çiçeği Belirtileri Nelerdir?
Maymun çiçeği belirtileri çiçek hastalığına benzemektedir. Ancak maymun çiçeği semptomları tipik olarak daha hafiftir.
Maymun çiçeği virüsüne yakalandıktan sonra, ilk semptomların ortaya çıkması 5 ila 21 gün sürebilir. Çoğu durumda 7 ila 14 gün sürmektedir.
Erken belirtiler şunları içermektedir:
- Genellikle ilk semptom olan ateş
- Baş ağrısı
- Kas ağrıları
- Sırt ağrısı
- Tükenmişlik
- Titreme
- Lenfadenopati olarak da bilinen şişmiş lenf düğümleri
Ateş geliştikten sonra, genellikle 1 ila 3 gün sonra bir döküntü ortaya çıkmaktadır.
Döküntü tipik olarak şunları içermektedir:
- En yaygın şekliyle yüz bölgesi
- Avuç içi
- Ayak tabanları
- Ağız
- Cinsel organ
- Konjonktiva ve kornea dahil gözler
Döküntü, aşağıdaki sırayla gelişen lezyonlardan oluşmaktadır:
- Maküller veya düz renksiz lezyonlar
- Papüller veya hafif kabarık lezyonlar
- Veziküller veya berrak sıvı ile çarpmalar
- Püstüller veya sarımsı sıvı içeren şişlikler
- Kabuklar
Lezyonlar kuruduktan ve kabuk bağladıktan sonra düşerler.
Maymun çiçeği semptomları genellikle 2 ila 4 hafta sürer ve tedavi olmaksızın geçmektedir.
Maymun Çiçeği Geçirmenin Olası Komplikasyonları
Maymun çiçeğinin olası komplikasyonları şunları içermektedir:
- Bronkopnömoni
- Sepsis
- Ensefalit olarak da bilinen beyin dokusu iltihabı
- Gözün şeffaf dış tabakası olan korneanın enfeksiyonu
- İkincil enfeksiyonlar
- Korneadaki bir enfeksiyon görme kaybına neden olabilmektedir.
Ayrıca ciddi vakalarda lezyonlar birlikte meydana gelerek derinin büyük parçalar halinde düşmesine neden olabilmektedir.
Maymun Çiçeği Hangi Ülkelerde Bulunur?
Maymun Çiçeği virüsü esas olarak orta ve batı Afrika’nın tropikal, kırsal kesimlerinde aktiftir. 1970’den beri aşağıdaki ülkelerde meydana gelmektedir:
- Benin
- Kamerun
- Orta Afrika Cumhuriyeti
- Fildişi Sahili
- Kongo Demokratik Cumhuriyeti
- Gabon
- Liberya
- Nijerya
- Kongo Cumhuriyeti
- Sierra Leone
- Güney Sudan
Enfeksiyonların çoğu, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin kırsal alanlarında meydana gelmiştir.
Bu ülkelerden herhangi birinde yaşıyorsanız veya seyahat ediyorsanız, güvenlik önlemlerini aldığınızdan emin olmanız gerekmektedir. Maymun Çiçeği ile enfekte olabilecek hayvanlarla etkileşime girmekten kaçınmanız ve aynı şekilde, virüse maruz kalmış olabilecek kişilerle etkileşime girmekten kaçınmanız gerekmektedir.
Maymun Çiçeği Nasıl Yayılır?
Maymun Çiçeği, aşağıdaki maddelere doğrudan temas edilmesi yolu ile yayılmaktadır. Bu maddeler:
- Enfeksiyonlu hayvanların veya insanların kanı,
- Enfeksiyonlu hayvanların veya insanların vücut sıvıları,
- Enfeksiyonlu hayvanların veya insanların cilt veya mukoza lezyonları,
- İnsandan insana yayılabilmesi için solunum damlacıkları gerekmektedir.
Bu maddeler vücuda solunum, mukoza zarları veya kırık cilt yoluyla girebilmektedir. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), kişiden kişiye yayılmanın çok düşük olduğunu söylemektedir ancak yayılımın meydana gelebilmesi için genellikle uzun süreli yüz yüze temas ve büyük solunum damlacıkları yolu ile olmaktadır.
Maymun Çiçeği Ölümcül müdür?
CDC’ye göre, her 10 maymun çiçeği vakasından 1’i ölümle sonuçlanacaktır.
Şiddetli vakaların ölüme neden olma olasılığı daha yüksektir. Şiddetli vakalar için risk faktörleri şunları içerir:
- Genç olmak,
- Virüse uzun süre maruz kalmak,
- Genel sağlık durumunun kötü olması,
- Gelişen komplikasyonlar.
2021Yılında Amerika Birleşik Devletlerinde Meydana Gelen Maymun Çiçeği Vakaları
2021’de Amerika Birleşik Devletleri’nde onaylanmış iki maymun çiçeği vakası meydana gelmiştir. Her ikisi de uluslararası seyahatle ilişkilendirilmektedir.
Temmuz 2021’de bir vaka meydana geldi. Vaka nedeni olarak kişinin Nijerya’ya seyahat ettikten sonra Amerika Birleşik Devletlerine geri dönmesi belirtilmiştir.
Kasım 2021’de bir başka vaka daha doğrulandı. Bu vakanın nedeni olarak da kişinin Nijerya’ya gidip tekrar geri döndüğü bildirilmiştir.
O zamandan beri ise hiçbir maymun çiçeği vakası doğrulanmamıştır.
Maymun Çiçeği Nasıl Tedavi Edilir?
Şu anda Maymun Çiçeği için bir tedavi mevcut değildir. Bununla birlikte, Maymun Çiçeği kendi kendini sınırlar, bu da tedavi olmaksızın iyileşebileceği anlamına gelmektedir.
2019 yılında hem çiçek hem de maymun hastalığını önlemek için bir aşı onaylanmıştır ancak hala halka yaygın olarak sunulmamıştır.
Maymun Çiçeği Nasıl Teşhis Edilir ve Kimlere Bu Konuda Tarama Yapılmalıdır?
- Maymun Çiçeği geliştiren insanlarla bir arada bulunma,
- Maymun Çiçeğinin daha yaygın olduğu bir ülkeye seyahat edilmesi,
- İthal hayvanlarla temasa girilmesi,
- Enfekte hayvanlardan bir ısırık veya çizik alınması,
- Kısmen pişmiş et veya enfekte hayvanların diğer ürünlerinin yenilmesi gibi durumlarda tarama yapılmalıdır.
Doktorlar, çeşitli yöntemler ile Maymun Çiçeğini teşhis edebilmektedir.
- Tıbbi geçmiş: Doktorunuzun riskinizi belirlemesine yardımcı olabilecek seyahat geçmişinizi içermektedir.
- Laboratuvar testleri: Sıvının lezyonlardan veya kuru kabuklardan test edilmesini içermektedir. Alınan numuneler, bir polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) testi kullanılarak virüs açısından kontrol edilebilmektedir.
- Biyopsi: Bir parça deri dokusunun çıkarılmasını ve virüs için test edilmesini içermektedir.
Kan testleri genellikle teşhis için önerilmemektedir. Bunun nedeni, maymun çiçeği virüsünün kanda kısa bir süre kalmasıdır. Bu nedenle, maymun çiçeği teşhisi için doğru bir test değildir.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.
Healthline. All About Monkeypox (2022)
