Menopoz, adet döngüsü bittiğinde başlar. Menopoz bir sağlık sorunu değildir ve bazıları bunu bir kurtuluş zamanı olarak yaşar. Bununla birlikte, hormonal değişiklikler ve ilgili diğer faktörler rahatsızlığa neden olabilir.
Bu yazıda menopoz semptomları ve tedavilerini inceleyeceğiz. Menopoz bitkisel tedavilere değineceğiz.
Menopoz döneminde, birçok kadın sıcak basması, gece terlemesi ve vajinal kuruluk gibi fiziksel semptomlar yaşar. Ayrıca kaygıya, ruh halindeki değişikliklere ve cinsel dürtüde azalmaya neden olabilir.
Bu semptomlar menstrüasyon sona ermeden başlayabilir ve birkaç yıl sürebilir. Bir kişinin yaşam kalitesi üzerindeki etkisi hafif ila şiddetli arasında değişebilir. Bununla birlikte, bu semptomları yönetmenin yolları vardır.
Her insan menopozu farklı şekilde yaşayacaktır. Birçoğunun geçiş boyunca ve sonrasında dolu, aktif bir yaşamı vardır ve bazıları artık adet görme veya doğum kontrolü ile uğraşmak zorunda kalmadığı için rahatlamış hisseder.
Sağlıklı bir diyet sürdürmek ve düzenli egzersiz yapmak, kişinin daha iyi hissetmesine ve uzun vadede genel sağlığını iyileştirmesine yardımcı olabilir. Menopoz semptomları yaşayanlar için tedaviler ve destekler mevcuttur.
Menopoz Bitkisel Tedavi Yöntemleri
Menopoz döneminde meydana gelebilecek olumsuz durumları hafifletebilmek, önüne geçebilmek adına kullanılan bazı bitkisel tedaviler mevcuttur. Bu bitkisel tedavilerde kullanılan bitki türleri:
Lepidium Meyenii (Maca)
Maca, maca turpu adı ile bilinir. Turpgiller ailesindendir. Yıllık veya iki yıllık otsu bir bitkidir.
Maca ekstresi, menopozdaki duygu durum bozukluğu, depresyon, anksiyete gibi problemlerin önüne geçerek bu dönemde görülebilen şikayetlerin hafifletilmesine yardımcı olur.
Faydaları ve Kullanım Alanları
- Aşırı yorgunluk, bitkinlik ve halsizlik hissine karşı enerji seviyesini yükselterek yardımcı olur.
- Fiziksel ve duygusal (zihinsel) dinginlik hissi verir.
- Kuvvet verici, dayanıklılık ve atletik performansı artırıcı etkisi vardır.
- Strese karşı fiziksel ve zihinsel olarak adaptasyon sağlanmasına yardımcı bir adaptojendir.
- Hem erkek hem de kadınlarda libido, cinsel istek ve arzuyu arttırıcı etkisi vardır.
- Vajinal kuruluk ve menopoz semptomlarına karşı yardımcı olur.
- Her iki cinste de doğal hormon dengeleyici etkisi vardır.
Soya İzoflavonları
İnsan östrojenlerine oldukça benzer bir yapıya sahip soya fasulyesi bitki,bitkileri grubudur. Bu nedenle, izoflavonların bu hormonların organizma üzerindeki etkilerine benzer şekilde etki gösterirler.
Soya izoflavonları, hem premenopozal hem de menopozal kadınlarda görülen östrojen açığını düzeltmek için tamamen doğal bir alternatif olarak kullanılabilmektedir.
İzoflavonların bu katkısı ile sıcak basmaları (kendi başlarında menopozun ana semptomlarından biri olan) ve diğer ilgili hastalıkları önemli ölçüde azalmaktadır.
Cimicifuga racemosa (Siyah Yılankökü)
Actaea racemosa olarak da bilinir, Ranunculaceae familyasından Kuzey Amerika ’nın bir yerli bitkisidir. Bu bitkinin kökleri ve kök gövdeleri, tıpta menopoz semptomlarının ve aybaşı düzensizliklerinin tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Tarihte Kızılderililer tarafından özellikle jinekolojik rahatsızlıklarla bağlantılı pek çok semptomun tedavisinde kullanılmış olduğu bilinmektedir. Yapılan çalışmalar bu botanik ilacın damıtılmış terpen glikosid şeklinde uygun bir standardizasyonunun sağlandığı hallerde menopoz semptomlarını yatıştırmakta etkili olduğunu ortaya koymuştur. Yan etkileri son derece nadirdir, ve başka ilaçlarla bilinen ve kayda değer herhangi bir olumsuz etkileşimi bulunmamaktadır.
Halen siyah yılankökü özünün ana kullanım alanı menopoz semptomlarının yatıştırılmasıdır. Bitki özlü şifa ürünlerinin menopoz semptomlarına ilişkin kullanımı hakkındaki Amerikan Kadın ve Doğum Tıbbı Koleji yönergelerinde, siyah yılankökünün bu tarz kullanımı, özellikle uyku ve ruh hali bozuklukları semptomlarının ve ateşlenmenin tedavisinde altı aya kadar uzanan bir süre için desteklenmektedir.
Siyah yılankökü üzerinde yürütülmüş klinik çalışmalar kesin yargılar oluşturulmasına imkân vermek için henüz yetersiz kalitede olmakla birlikte, bu bitkisel şifa ürününün menopoz semptomlarının kısa vadeli tedavisinde etkili olduğu görülmektedir. Bu etkinin mekanizması henüz tam belirginliğe kavuşmuş değildir ve eski tarihli raporlarda yer alan östrojenik etkiler daha yeni tarihli raporlar ışığında kanıtlamamaktadır. Bazı hastalar, menopoz semptomlarının denetiminde siyah yılankökünün hormon tedavisi ile aynı yararları sağladığından hareketle, hormon tedavisinin diğer ek katkılarının da siyah yılankökü kullanımı ile elde edilebileceği sonucuna varacaklardır. Bu açıdan, siyah yılankökünün bazı menopoz semptomlarının tedavisinde yararlı olabilmesine rağmen, osteoporozun ilerlemesine karşı bu ürünün koruyucu etki sağladığına dair halen hiçbir kanıt bulunmadığını doktorlar hastalarına açık bir şekilde açıklamalıdırlar.
Trifolium Pratense (Kırmızı Yonca)
Trifolium pratense, kırmızı yonca, baklagiller familyasından, Avrupa, Batı Asya ve kuzeybatı Afrika’da bulunan, ancak diğer birçok bölgede ekilen ve doğallaştırılan, çiçekli otsu bir bitki türüdür.
Kırmızı yonca son zamanlarda menopoz semptomlarının tedavisinde çok fazla ilgi görmüş, menopozal semptomlarını önemli ölçüde azalttığı saptamıştır.
Yapılan iki sistemetik derleme ve metaanalizde, kırmızı yonca ekstraktının, menopozda sıcak basmalarının azalmasında istatistiksel açıdan anlamlı bir
yararının olduğu belirtilmiştir.
Sarı kantaron (Perforate St John’s-wort)
Sarı kantaron (Hypericum perforatum), Kılıç otu, Mayasıl otu ve Koyunkıran olarak da bilinir, sarı kantarongiller (Hypericaceae) familyasına dahil bir bitki türü.
Sarı kantaron, dünyanın pek çok yerinde, yol kenarlarında kendi başına büyüyebilen, uzun ömürlü ve altın sarısı renkte çiçekleri olan bir bitkidir. Bu bitki, tıpta birçok alanda uzun yıllardır kullanılmakta olup, özellikle doğal bir antidepresan olduğu bilinmektedir. Ayrıca sarı kantaron, uyku sorunlarının giderilmesinde, yara ve yanık tedavisinde ve menopozal semptomların azaltılmasında kullanılmaktadır.
Literatürde sarı kantaronun, menopozal semptomların yönetiminde farklı dozlarda, tek başına ya da farklı bitkilerle kombine kullanıldığı çalışmalar mevcuttur.
Menopoz dönemindeki kadınlarla yapılan bazı çalışmalar, sarı kantaron bitkisinin sıcak basması, gece terlemesi, uyku sorunları ve anksiyete gibi semptomları azaltabildiğini rapor etmiştir. Ayrıca, sarı kantaronun farklı bitkilerle bir arada kullanımının menopozal semptomlara etkisi ile ilgili sistematik derlemeler de bulunmaktadır. Bu derlemelerde sarı kantaronun karayılan otu ya da keten tohumu ile birlikte kullanımın menopozal semptomların yönetiminde etkili olduğu sonuçları rapor edilmiştir.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.
Menopoz Bitkisel Tedavi Takviyeleri
Menopoz semptomlarının bitkisel ve doğal yöntemlerle tedavi edebilmek için takviye edici ürünler vardır.
Bu ürünlerde yukarıda belirtilen başta Cimicifuga racemosa (Siyah Yılankökü) ve Sarı kantaron (Perforate St John’s-wort) olmak üzere Lepidium Meyenii (Maca), Soya İzoflavonları ve Trifolium Pratense (Kırmızı Yonca) içeren ürünler bulunmaktadır.
Silver Shell Saglik Urunleri A.S. tarafından üretilen Livoolis markalı ürün bu bitkisel takviyelerin hepsini içeren Türkiye`deki tek üründür. 259 TL satış fiyatı olan ürün eczane ve Amazon, Trendyol gibi online satış kanallarında bulunmaktadır.
Bionorica tarafından üretilen Klimadyon isimli üründe ise sadece Cimcifuga bulunmaktadır. İçerisinde ek ürünler olmadığı için etkisinin sadece Cimcifuga özelinde olabileceği söylenebilir. Ancak ürün Türkiye`de bulunmamaktadır. Firma tarafından tedarik sorunu yaşanmaktadır.
Bu ürünler dışında bilimsel anlamda diğer takviye edici gıdaların yeterli kanıtı bulunmamaktadır. Menopoz biktisel tedavisi için gıda takviyesi alırken bu takviyeleri içeren ürünleri kullanmaya dikkat ediniz.
Menopoz Belirtileri – Semptomları Nelerdir?
Perimenopoz ve menopozda yer alan değişiklikler, menopoz belirtileri ve semptomları şunları içerir:
Düşük doğurganlık
Bir kadın üreme aşamasının sonuna yaklaşırken, ancak menopoz başlamadan önce östrojen seviyeleri düşmeye başlar. Bu hamile kalma şansını azaltır.
Düzensiz adet
Menopozun yaklaştığının ilk işareti genellikle daha az düzenli olan dönemlerdir. Normalden daha sık veya daha az adet yaşayabilirler ve bu adetler daha ağır veya daha hafif olabilirler.
Menstrüel değişikliklerle ilgili endişeleri olan herkes bir doktora görünmelidir, çünkü bu değişiklikler hamileliği veya bazı sağlık sorunlarını da gösterebilir.
Vajinal kuruluk ve rahatsızlık
Vajinal kuruluk, kaşıntı ve rahatsızlık perimenopoz sırasında başlayabilir ve menopoza kadar devam edebilir. Bu semptomlardan herhangi birine sahip bir kişi, vajinal seks sırasında sürtünme ve rahatsızlık yaşayabilir. Ayrıca, cilt kırılırsa, bu enfeksiyon riskini artırabilir.
Vajinal duvarın incelmesi, kuruması ve iltihaplanmasını içeren atrofik vajinit, bazen menopoz sırasında ortaya çıkabilir.
Çeşitli nemlendiriciler, kayganlaştırıcılar ve ilaçlar vajinal kuruluğu ve buna bağlı sorunları giderebilir.
Sıcak basması
Menopoz döneminde sıcak basmaları yaygındır. Kişinin üst vücutta ani bir ısı hissi hissetmesine neden olur. Bu his; yüz, boyun veya göğüste başlayabilir ve yukarı veya aşağı doğru ilerleyebilir.
Sıcak basması ayrıca aşağıdakilere neden olabilir:
- terlemek
- ciltte oluşacak kırmızı lekeler
Bazı insanlar, sıcak basmalara ek olarak veya bunun yerine gece terlemeleri ve soğuk basması veya titreme yaşarlar.
Sıcak basmaları genellikle adetin sona ermesinden sonraki ilk yıl içinde ortaya çıkar, ancak menopozdan sonra 14 yıla kadar devam edebilir.
Uyku bozuklukları
Menopoz sırasında uyku sorunları ortaya çıkabilir ve şunlardan kaynaklanabilir:
- anksiyete
- gece terlemeleri
- artan idrara çıkma ihtiyacı
Yatmadan önce bol bol egzersiz yapmak ve ağır yemeklerden kaçınmak bu sorunların üstesinden gelmenize yardımcı olabilir, ancak devam ederse bir sağlık uzmanına başvurunuz.
Duygusal değişiklikler
Menopoz sırasında depresyon, anksiyete ve düşük ruh hali yaygındır. Sinirlilik ve ağlama nöbetleri yaşamak alışılmadık bir durum değildir.
Hormonal değişiklikler ve uyku bozuklukları bu sorunlara neden olabilir. Ayrıca kişinin menopozla ilgili duyguları da devreye girebilir. Örneğin, düşük libido veya doğurganlığın sona ermesi ile ilgili sıkıntı, menopoz sırasında depresyona neden olabilir.
Menopoz sırasında üzüntü, sinirlilik ve yorgunluk duyguları yaygın olsa da, bunlar mutlaka depresyonu göstermez. Bununla birlikte, 2 hafta veya daha uzun süre boyunca düşük bir ruh hali yaşayan herkes, en iyi hareket tarzı hakkında tavsiyede bulunabilecek bir doktora görünmelidir.
Uyku veya menopozla ilgili herhangi bir değişiklikle ilgili endişeleri olan herkes bir sağlık uzmanına başvurmalıdır.
2018’de yayınlanan bir makale, bazı durumlarda menopoz ve intihar arasında bir bağlantı olabileceğini öne sürmektedir. İntiharı düşünen herkes bir danışmandan veya sağlık uzmanından yardım almalıdır.
Odaklanma ve öğrenmede sorun
Menopoza girerken kadınların üçte ikisi konsantrasyon ve hafıza konusunda zorluk çekebilir.
Fiziksel ve zihinsel olarak aktif kalmak, sağlıklı beslenmek ve aktif bir sosyal yaşam sürdürmek bu sorunlara yardımcı olabilir. Örneğin, bazı insanlar yeni bir hobi bulmaktan veya bir kulübe ya da yerel bir etkinliğe katılmaktan yararlanır.
Fiziksel değişiklikler
Menopoz döneminde çeşitli fiziksel değişiklikler gelişebilir.
İnsanlar şunları yaşayabilir:
- karın çevresinde yağ birikmesi
- kilo almak
- saç rengi, dokusu ve hacmindeki değişiklikler
- meme küçülmesi ve hassasiyet
- idrarını tutamamak
Bununla birlikte, bu değişiklikler ve menopoz arasındaki bağlantı her zaman net değildir. Bazıları geçişle aynı anda bağımsız olarak ortaya çıkabilir ve yaş ve yaşam tarzı da rol oynayabilir.
Bazı sağlık koşulları için artan risk
Menopozdan sonra, bazı sağlık sorunlarının riskinin arttığı görülmektedir. Menopoz bu koşullara neden olmaz, ancak ilgili hormonal değişiklikler bir rol oynayabilir.
Osteoporoz: Kemik gücünün ve yoğunluğunun azaldığı uzun süreli bir durumdur. Doktorunuz, kemik gücünü korumak için D vitamini takviyeleri almayı ve daha fazla kalsiyum açısından zengin yiyecekler yemeyi önerebilir.
Kardiyovasküler hastalık: Amerikan Kalp Derneği, menopoz nedeniyle östrojendeki düşüşün kardiyovasküler hastalık riskini artırabileceğini, ancak hormon tedavisi almanın bu riski azaltmayacağını belirtmektedir.
Meme kanseri: Bazı meme kanseri türlerinin menopozdan sonra gelişme olasılığı daha yüksektir. Menopoz meme kanserine neden olmaz, ancak ilgili hormonal değişiklikler riski artırıyor gibi görünmektedir.
Menopoz Nedir?
Menopoz, adet döngüsünün sonunu takip eden yaşam aşamasıdır. Her insan menopozu farklı şekilde yaşayabilir.
Birkaç yıl sürebilir ve üç aşama vardır:
Perimenopoz: Menopoz öncesi başlayan ve kişinin son adetini takip eden 12 ayı kapsayan geçiş dönemidir.
Menopoz: Bu, ya son adetten 12 ay sonra ya da yumurtalıkların alınması gibi klinik bir nedenle adetin durmasıyla başlar.
Menopoz sonrası: Menopozdan sonraki yılları ifade eder, ancak menopozun ne zaman bitip menopoz sonrasının başladığını bilmek zor olabilir.
Semptomların görüldüğü yaşlar
Kadın Sağlığı Ofisine göre, ABD’de ortalama menopoz yaşı 52’dir ve genellikle 48 ile 58 yaşları arasında görülür. Kişinin hiç çocuğu olmamışsa veya sigara içiyorsa daha erken olabilir. Doğum yapan ebeveynler ve doğumda kadın olarak atanan çocukları, genellikle aynı yaşta yaşarlar.
Değişiklikler genellikle 40’lı yılların sonlarında başlar ve ortalama olarak 4 yıl sonra adetler durur, ancak geçiş 2 ila 8 yıl arasında sürebilir. 12 ay boyunca adet olmadığında menopoz meydana gelir.
Bazen menopoz erken olur. 40 yaşından önce gelişirse doktorlar buna “erken menopoz”, 40-45 yaşları arasında başlarsa “erken” derler. Erken menopoz doğal olarak kadınların yaklaşık %5’inde görülür.
Sıcak basması gibi belirtiler menopozdan önce başlayabilir ve birkaç yıl sonra devam edebilir, ancak her insan farklıdır.
LGBTQIA+ ve Menopoz
Menopozla ilgili çoğu bilgi, cisgender, heteroseksüel kadınların deneyimlerini anlatmaktadır. Ancak menopoz, yumurtalıklarla doğan herkesi etkileyebilir.
Erkekliğe geçiş yapan ancak yumurtalıklarını koruyan bir kişi, yumurtalıkları yumurta üretmeyi bıraktığında menopoz yaşayabilir.
Kişi geçiş sürecinin bir parçası olarak ek testosteron almaya başlarsa, o zaman menopoz semptomları yaşayabilir. Ayrıca, kişi yumurtalıklarını çıkarmak için ameliyat olduğunda menopoz semptomları gelişebilir.
Geçiş bu deneyimlerden herhangi birini içerdiğinde, menopoz semptomları cisgender kadınlarınkiyle aynı olacaktır.
Bununla birlikte, trans bireyler, sağlık ekiplerinin tutumuna bağlı olarak ek zorluklarla karşılaşabilirler. Trans bireylerin, ihtiyaçlarını anlayan ve bunları etkili bir şekilde karşılayabilen sağlık hizmeti sağlayıcılarına erişimi olması esastır.
Tedavi
Menopoz bir sağlık sorunu değil, doğal bir geçiştir. Bununla birlikte, istenmeyen fiziksel ve zihinsel değişiklikleri içerebilir.
Bu değişiklikler hakkında endişeleri olan herkes tıbbi yardım almalıdır. Bir doktor aşağıdakilerden birini veya birkaçını önerebilir:
Hormon tedavisi
Bu tedavi, ek östrojen ve hormon progesteronunun sentetik bir versiyonunu sağlayarak vücudun hormon seviyelerini dengelemeye yardımcı olur.
Hormon tedavisi, cilt yamaları ve topikal kremler dahil olmak üzere çeşitli şekillerde gelir. Sıcak basması ve diğer menopoz semptomlarının oluşumunu azaltmaya yardımcı olabilir.
Bununla birlikte, kullanılması bazı hastalıkların ve sağlık koşullarının gelişme riskini artırabilir.
Aşağıdaki sağlık sorunları için risk faktörleri varsa veya kişisel veya aile öyküsünde bu sorunlar varsa, bir kişi hormon tedavisini kullanmamalıdır:
- kalp hastalığı
- kan pıhtıları
- kandaki yüksek trigliserit seviyeleri
- safrakesesi rahatsızlığı
- karaciğer hastalığı
- felç
- meme kanseri
Kullanmaya karar vermeden önce bir doktorla hormon tedavisinin olası yararlarını ve risklerini tartışmak önemlidir.
Diğer tedaviler
Kişi, aşağıdakilerin semptomları hafifletmeye de yardımcı olabileceğini görebilir:
- vajinal kuruluk için reçetesiz satılan jeller ve diğer ürünler
- vajinal kuruluk için reçeteli haplar, kremler ve halkalar
- sıcak basması, vajinal kuruluk ve ruh hali değişiklikleri için düşük doz hormonal doğum kontrol hapları
- depresyonu olmayan kişilerde bile sıcak basması için düşük doz antidepresanlar
Yaşam Tarzı İpuçları
Menopozun zorluklarını yönetmek için ipuçları şunları içerir:
- düzenli egzersiz yapmak
- gevşeme ve derin nefes egzersizleri uygulamak
- bol miktarda taze meyve, sebze ve kepekli tahıllar içeren sağlıklı bir diyet yapmak
- sigarayı bırakmak ve pasif içicilikten kaçınmak
- alkol alımını sınırlamak
- anksiyete, ruh hali değişiklikleri ve ilişki endişeleri için danışmanlık aramak
- iyi uyku alışkanlıkları oluşturmak ve bol bol dinlenmek
- Pelvik tabanı güçlendirmek için Kegel egzersizleri yapmak
- menopoz deneyimi hakkında arkadaşlarınız ve ailenizle konuşmak
- bir partnerle yakınlığın tadını çıkarmanın yeni yollarını keşfetmek
- bir kulübe katılmak, gönüllü olmak veya yeni bir hobi edinmek
Aktif bir cinsel yaşam sürdürmek
Menopoz, bir kişinin cinsel dürtüsünü azaltabilir ve vajinal kuruluğa yol açabilir, ancak aynı zamanda doğum kontrolü ihtiyacını da ortadan kaldırır. Bazıları için bu, seksi daha keyifli hale getirebilir.
Sık sık seks yapmak vajinal kan akışını artırabilir ve dokuların sağlıklı kalmasına yardımcı olabilir.
Menopoz sırasında cinsel sağlığı ve aktiviteyi sürdürmek için bazı ipuçları şunları içerir:
- fiziksel olarak aktif kalmak
- tütün ürünleri, eğlence amaçlı uyuşturucular ve alkolden kaçınmak
- uyarılmak için zaman ayırmak, bu da yağlanmayı iyileştirecektir
- Pelvik tabanı güçlendirmek için Kegel egzersizleri yapmak
- tahrişi kötüleştirebileceğinden vajina çevresinde güçlü sabunlar kullanmamak
Ayrıca, menopoz semptomları bazı insanları vajinayı çok fazla veya hiç içermeyen tatmin edici seks biçimleri bulmaya yönlendirir.
Menopoz başladıktan sonra bir kadın hamile kalamazken, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı korunmak için cinsel ilişki sırasında bariyer koruması kullanmanın hala önemli olduğunu hatırlamakta fayda var.
Çoğu zaman, cinsel partnerler aynı anda yaşlanıyor ve menopoz yaşıyor olabilir. Onlar da cinsel dürtüde bir düşüş hissediyor olabilirler. Herhangi bir endişe hakkında açılmak, her iki ortağın da daha iyi hissetmesine ve yeni yakınlık biçimlerini keşfetmesine yardımcı olabilir.
Nedenler
Menopoz, bir hastalık değil, yaşamın bir aşamasıdır. Çoğu kadın orta yaşta doğal menopoz yaşar. Ancak ameliyat ve diğer faktörler menopozun daha erken başlamasına neden olabilir.
Doğal menopoz
Bir dişinin üreme yılları, bir doğal geçişten diğerine, ergenlikten menopoza kadar sürer.
Menopoza doğru, vücuttaki östrojen ve progesteron hormonlarının seviyeleri, üremeyi desteklemek için artık gerekli olmadıkları için düşer. Bu değişiklikler menopozu tetikler.
Cerrahi ve tedavi
Bir kişi yumurtalıklarını çıkarmak için ameliyat olursa, menopoz yaşayacaktır. Bu orta yaştan önce gerçekleşirse, doktorlar buna “erken menopoz” diyebilir.
Doktor, bazı semptomları azaltmak için hormon tedavisi önerebilir, ancak her zaman olduğu gibi, bu tedavinin potansiyel faydalarının yanı sıra risklerini de tartışmak önemlidir.
Kemoterapi ve radyoterapi gibi bazı tedaviler, yumurtalıkların geçici veya kalıcı olarak çalışmamasına neden olabilir. Bunun olma olasılığı, kişinin yaşına ve tedavinin türüne ve yerine bağlıdır.
Klinik bir tedavi nedeniyle menopoz yaşayan kişi, doğal menopoz yaşayan bir kişi ile aynı semptomları yaşayacaktır. Bununla birlikte, fiziksel değişim daha ani olduğu için semptomlar daha ani görünebilir.
Bir kişi ayrıca erken doğurganlık kaybıyla ilgili üzüntü veya depresyon yaşayabilir. Bazı insanlar bu tür bir tedaviye girmeden önce yumurtaları dondurmaya veya daha sonraki yaşamlarında çocuk sahibi olmak için başka seçenekler aramaya karar verirler.
Erken menopoz yaşayan kişilerde kalp hastalığı ve osteoporoz gelişme riski daha yüksek olabileceğinden, ilgili sağlık etkilerini bir doktorla tartışmak da önemlidir.
Erken menopoz
Bazı insanlar tıbbi müdahaleler dışındaki nedenlerle menopozu diğerlerinden daha erken yaşarlar.
Bazen, kişi aşağıdakilere sahipse menopoz erken gelişir:
- Turner sendromu gibi kromozomları etkileyen genetik bir durum
- Otoimmün bir hastalık
- Nadir durumlarda, tüberküloz, sıtma veya kabakulak gibi bir enfeksiyon
45 yaşından önce adet düzeninde değişiklik yaşayan herkes bir doktora görünmelidir.
Teşhis
Menopoz bir hastalık değildir, ancak birçok insan adet bittiğinde doktorlarını görmekten fayda sağlar.
Doktor genellikle bazı sorular sorarak bu değişikliğin nedeninin perimenopoz mu yoksa menopoz mu olduğunu doğrulayabilir. Ayrıca sağlık sorunlarını dışlamak için hormon seviyelerini test edebilir ve kan ve idrarın diğer analizlerini yapabilirler. Ancak hiçbir test menopozun başladığını kesin olarak gösteremez.
İnsanlar, bazıları çevrimiçi olarak satın alınabilen test kitleri ile hormon seviyelerini evde kontrol edebilir.
Menopoz ve Uykusuzluk Arasındaki Bağlantı Nedir?
Menopozdan sonra, kişinin yumurtalıkları östrojen ve progesteron dahil olmak üzere çok daha düşük miktarlarda belirli hormonlar üretir. Bazıları için bu geçiş uyku bozuklukları ile birlikte gelir.
Uykusuzluk, uykuya dalma veya uykuda kalma zorluğu anlamına gelir. Bu durum menopoz sürecinde hormonal değişikliklerin bir sonucu olarak ortaya çıkabilir.
Ayrıca sıcak basması gibi diğer menopoz semptomlarının ikincil bir sonucu olabilir.
Menopoz Uykusuzluğa Neden Olabilir mi?
Evet – uykusuzluk perimenopoz ve menopoz sırasında sık görülen bir durumdur. Bazı insanlar sadece hafif veya ara sıra uyku bozuklukları yaşar, ancak diğerleri için uykusuzluk şiddetli olabilir.
2018 tarihli bir makaleye göre, %26 oranında perimenopoz ve menopoza giren kişilerin %25’i günlük aktivitelerini etkileyen uykusuzluk yaşamaktadır.
Kadınlarda uykusuzluk oranı yaşla birlikte artar. Ulus Çapında Kadın Sağlığı Çalışması’na (SWAN) göre, uyku bozukluklarının yaygınlığı şu şekildedir:
- Premenopozda %16-42
- Perimenopozda %39-47
- Postmenopozda %35-60
Menopoz Neden Uykusuzluğa Neden Olur?
Menopoz sırasında uykusuzluğun kesin nedeni üzerine yapılan araştırmalar, net bir nedene işaret etmemektedir. Aşağıdakiler de dahil olmak üzere birkaç durum buna katkıda bulunabilir:
Hormonal Değişiklikler
Bazı kanıtlar, düşük hormon seviyelerinin menopoz sırasında uykusuzluk olasılığını artırabileceğini düşündürmektedir.
SWAN’a göre , önceki boylamsal çalışmalar düşük estradiol seviyeleri ile daha kötü uyku arasında bir ilişki bulmuştur.
Sıcak Basması
Bazen menopoz sırasında sıcak basmaları veya gece terlemeleri nedeniyle uykusuzluk olur. Bu semptomlar uykuyu bölerek sık uyanmaya neden olabilir.
Vazomotor semptomlar olarak adlandırılan sıcak basmaları menopozda sık görülür ve menopoza giren insanlarda bu durumun oranı %75–85 aralığındadır.
Sıcak basmaları, yüz ve boyun çevresinde ani bir sıcaklık hissine neden olur ve genellikle terleme ve hızlı kalp atışı ile ortaya çıkar .
Melatoninde Azalma
Melatonin, uyku-uyanıklık döngüsünde kilit rol oynayan ve insanların uykuda kalmasına yardımcı olan bir hormondur. Özellikle uykunun başlangıcında önemlidir.
Bununla birlikte, melatonin seviyeleri yaşla birlikte azalır ve bu da uyku bozukluklarına neden olabilir.
Menopoz ile melatonin düşüşü arasında bir bağlantı olup olmadığı açık değildir. Bazı kanıtlar postmenopoz sırasındaki bireylerin premenopoz sırasındakilere göre daha az melatonine sahip olduğunu ileri sürer.
Akıl Sağlığı
Birçok insan için menopoz büyük bir değişikliği işaret eder. Aynı zamanda kişinin yaşlandığının bir işaretidir. Bu, menopoz semptomları ile birlikte bireyin zihinsel sağlığı üzerinde bir etkiye sahip olabilir.
Anksiyete ve depresyon da dahil olmak üzere birçok zihinsel sağlık durumu uykuyu etkiler. Ancak uykusuzluk depresyona da neden olabilir. Uyku ve ruh hali arasındaki ilişki çift yönlüdür ve değişen hormon seviyeleri de rol oynayabilir.
Uykusuzluk Ne Kadar Sürecek?
Menopoz sırasında ve sonrasında uykusuzluğun ne kadar süreceği birçok faktöre bağlıdır. Menopoza giren her insan farklı bir deneyim yaşar. Bazıları, semptomların diğerlerinden daha uzun sürdüğünü görecektir.
Erken postmenopozda estradiol seviyeleri ilk 1-6 yıl boyunca düşmeye devam eder ve bu da semptomların devam etmesine neden olabilir.
Bununla birlikte, uyku zorluklarını azaltabilecek tedaviler ve terapiler olduğu not edilmelidir. Kötü uyku kalitesine katkıda bulunabilecek diğer faktörleri ele almak da önemlidir.
Menopoz Sırasında Uykusuzluk İçin Tıbbi Tedaviler
Menopoza bağlı uykusuzluğun ana tedavisi hormon tedavisidir. Bu, birçok menopoz semptomunu iyileştirebilen kayıp hormonları değiştirerek çalışır. İnsanlar bu tedaviyi kullanırken daha iyi uyuduklarını ve daha az ateş basması yaşadıklarını görebilirler.
Hormon tedavisi topikal jeller, kremler ve yamalar halinde mevcuttur. İnsanlar ayrıca tabletler veya bir implant yoluyla dahili olarak alabilirler.
Başka bir potansiyel tedavi, düşük doz seçici serotonin geri alım inhibitörüdür (SSRI).
Ruh hali değişiklikleri, kaygı veya depresyon yaşayanlar için konuşma terapisi, bu duyguları anlamalarına ve bunlarla başa çıkmalarına yardımcı olabilir. Akıl sağlığı koşullarının etkisini azaltmak da uykuya fayda sağlayabilir.
Doktorlar, ciddi yan etkileri olabileceğinden, uykusuzluğu tedavi etmek için nadiren uyku hapları reçete eder. Birçoğu aynı zamanda bağımlılık yapar ve uzun süreli uyku problemini yönetmek için uygun değildir.
Doğal ve Tamamlayıcı Tedaviler
Kafein, Nikotin ve Alkolden Kaçınmak
Aromaterapi
Aromaterapi, sıcak basmalarını azaltmada yardımcı olabilir.
100 kadınla yapılan bir klinik deneyde, 12 haftalık lavanta esansiyel yağı inhalasyonundan sonra katılımcıların %50 daha az ateş basması yaşadığını bulunmuştur.
Diğer araştırmalar, masajla birlikte aromaterapinin, tek başına masaj veya aromaterapiden daha etkili olduğunu da bulmuştur.
Hipnoz
Bir 2019 incelemesi, hipnozun sıcak basmaların sıklığını ve şiddetini %50’ye kadar azaltabileceğine dair kanıtlar olduğunu belirtiyor .
Ayrıca, uykusuzluğu sıcak basmalarından kaynaklanan kişiler için hipnoz yardımcı bir tamamlayıcı tedavi olabilir.
Yoga
Bazı çalışmalar yoganın menopozun psikolojik semptomları üzerinde faydalı bir etkisi olduğunu bulmuşlardır. Kişi stres veya kaygı nedeniyle uyumakta zorluk çekiyorsa, yoga uygulaması bu semptomların azaltılmasına yardımcı olabilir.
Bir Doktora Ne Zaman Başvurulur?
Uykusuzluk yaşayan kişi, aşağıdaki durumlarda bir doktordan rehberlik almalıdır:
- Aylardır uyumakta güçlük çekiliyorsa,
- Uykusuzlukları günlük yaşamlarını etkiliyor ve başa çıkmakta zorlanılıyorsa,
- Alışkanlıklarını ve yatma zamanı rutinlerini değiştirmenin yardımcı olmadığı durumlarda başvurulmalıdır.
Doktor, kişinin uykusuzluğuna neyin neden olduğunu ve menopozla bir bağlantı olup olmadığını bulmaya çalışacaktır. Testler yaparak, soruna neyin katkıda bulunduğuna ve en iyi nasıl tedavi edileceğine dair daha iyi bir fikir edinebilecekler.
Herhangi bir ilaç uykusuzluklarına katkıda bulunabilecekse, bireyler bir doktora başvurmalıdır. Kişi, önce bir sağlık uzmanına danışmadan dozu değiştirmemeli veya ilaç almayı bırakmamalıdır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.
Özet
Birçok insan için menopoz, orta yaşta meydana gelen tek geçiş değildir. İlişkilerdeki ve iş veya ev yaşamındaki değişiklikler – örneğin çocukların taşınması gibi – önemli bir etkiye sahip olabilir. Bu değişikliklerden birden fazlası kısa bir süre içinde meydana geldiğinde, bunaltıcı gelebilir.
Bununla birlikte, birçok insan menopoz boyunca ve sonrasında onlarca yıl boyunca aktif, sağlıklı bir yaşam sürer ve orta yaş genellikle yeni bir bölümün başlangıcı olabilir.
MedicalNewsToday. Menopause signs and symptoms, and treatments if you are experiencing them. 2021
MedicalNewsToday. Menopause and insomnia:What is the link? (2021)
MedicalNewsToday. Menopause signs and symptoms, and treatments if you are experiencing them (2021)
Referanslar:
- Surakasula, A.,et al. (2014). A comparative study of pre- and post-menopausal breast cancer: Risk factors, presentation, characteristics and management.
- KİLCİ, Ş., & ERTEM, G. (2019). Menopozda semptom yönetiminde kullanilan kanita dayali uygulamalar. Sakarya Üniversitesi Holistik Sağlık Dergisi, 2(3), 36-54.
- DÜNDAR, T., TOPTAŞ, B., & KARAÇAM, Z. Menopozal Semptom Yönetiminde Sarı Kantaron Kullanımı: Sistematik Derleme. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 10(2), 258-268.
