Metotreksat, çeşitli tıbbi durumların tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. Özellikle otoimmün hastalıklar, romatoid artrit, sedef hastalığı, jüvenil idiopatik artrit, romatoid artritin çocuklarda görülen formu olan Still hastalığı, psöriatik artrit, lupus gibi otoimmün hastalıkların tedavisinde ve bazı kanser türlerinin tedavisinde kullanılır. Metotreksat, hücrelerin çoğalmasını engelleyen ve bağışıklık sisteminin işleyişini etkileyen bir ilaçtır. Bu nedenle, otoimmün hastalıkların tedavisinde bağışıklık sistemi aşırı çalışıyorsa ve kendi dokularına saldırıyorsa kullanılır. Aynı zamanda kanser hücrelerinin büyümesini kontrol etmek için de kullanılabilir.
Metotreksat Ne İçin Kullanılır?
Metotreksat, farklı tıbbi durumların tedavisinde kullanılan bir ilaçtır ve aşağıdaki durumların tedavisinde etkili olabilir:
- Romatoid Artrit
- Sedef Hastalığı
- Psöriatik Artrit
- Lupus
- Kanser
- Ektopik Gebelik
- İmmünosüpresyon
Metotreksat Nasıl Kullanılır?
Metotreksat kullanımı özel bir tedavi planına göre yapılmalıdır ve dozaj, hastalığınızın türüne, şiddetine ve yanıtınıza bağlı olarak değişebilir:
Doktorun Talimatlarına Uyun: Metotreksatı her zaman doktorunuzun talimatlarına göre kullanmalısınız.
İlaç Formu: Metotreksat tabletler, enjektabl çözelti veya intravenöz enjeksiyon olarak bulunabilir.
Dozaj: Metotreksat dozajı, tedavi amacına, hastanın yaşına, kilosuna ve genel sağlık durumuna bağlı olarak belirlenir.
Zamanlama: Metotreksatı genellikle haftada bir kez aynı gün ve saatte almak önerilir.
Yemeklerle veya Aç Karnına: Metotreksat, bazen yemeklerle birlikte veya aç karnına alınabilir.
Folik Asit Takviyeleri: Doktorunuz, metotreksat kullanırken folik asit takviyeleri önerirse, bu takviyeleri almalısınız.
Kan Testleri ve Kontroller: Tedavi sırasında düzenli kan testleri ve doktor kontrolleri gerekebilir.
İlacı İzin Verilen Şekilde Kullanın: Metotreksatı doktorunuzun önerdiği şekilde kullanmalısınız.
Hamilelik ve Emzirme: Metotreksat hamilelik sırasında veya emzirme döneminde kullanılmamalıdır.
İlacı İade Etme: Kullanılmamış veya fazla metotreksat tabletleri veya enjeksiyonları, doktorunuzun veya eczacınızın önerdiği şekilde güvenli bir şekilde imha edilmelidir.
Metotreksatın Yan Etkileri Nelerdir?
Metotreksat kullanımı, birçok insan için iyi tolere edilir, ancak bazı kişilerde yan etkilere neden olabilir:
- mide bulantısı ve kusma
- yorgunluk
- baş ağrısı
- saç dökülmesi
- karaciğer problemleri
- ishal veya kabızlık
- cilt problemleri
- immünite azalması
- kan sayımı değişiklikleri
- solunum sorunları
Metotreksat Başka İlaçlarla Etkileşime Girer Mi?
Metotreksat diğer ilaçlarla etkileşime girebilir ve bu etkileşimler ilacın etkinliğini veya güvenliğini etkileyebilir:
- Nonsteroidal Anti-inflamatuar İlaçlar
- Sulfasalazine ve Leflunomide
- Aspirin
- Folik Asit Takviyeleri
- Antibiyotikler
- İmmünsüpresif İlaçlar
- Sakinleştirici ve Uyku İlaçları
- Ağrı Kesiciler
Metotreksat Kullanılmaması Gereken Durumlar Nelerdir?
Metotreksat kullanılmaması gereken veya dikkatli kullanılması gereken bir dizi tıbbi durum ve durum vardır:
Hamilelik ve Emzirme: Metotreksat hamilelik sırasında kullanılmamalıdır.
Karaciğer veya Böbrek Problemleri: Ciddi karaciğer veya böbrek problemleri olan kişilerde metotreksat kullanımı riskli olabilir.
Alkol Kullanımı: Alkol, metotreksat ile etkileşime girebilir ve karaciğer üzerindeki etkilerini artırabilir.
İmmün Yetmezlik: Bağışıklık sistemi zayıflamış olan kişiler, metotreksat kullanımından kaçınmalıdır.
Ciddi Enfeksiyonlar: Aktif bir enfeksiyonunuz varsa, metotreksat kullanımı geciktirilebilir veya durdurulabilir.
Alerjik Reaksiyonlar: Metotreksat veya ilacın içeriğine karşı daha önce ciddi alerjik reaksiyonlar yaşamışsanız, bu ilacı kullanmamanız gerekebilir.
Ülseratif Kolit ve Crohn Hastalığı: Bu tür inflamatuar bağırsak hastalıkları olan kişilerde, metotreksat kullanımı daha fazla sindirim sistemi problemlerine neden olabilir.
Ciddi Kan Bozuklukları: Kan hücreleri üzerinde ciddi bozukluklar yaşayan kişilerde metotreksat kullanımı dikkatli bir şekilde gözden geçirilmelidir.
Bulantıya Duyarlılık: Metotreksat kullanımı sırasında mide bulantısı ve kusma yaşayan kişilerde, bu semptomları yönetmek için önlemler alınmalıdır.
Metotreksat Kullanırken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Metotreksat kullanırken dikkate almanız gereken bir dizi önemli husus vardır:
Doktor Talimatlarına Uyun: Metotreksatı her zaman doktorunuzun talimatlarına göre kullanmalısınız.
Kan Testleri ve Doktor Kontrolleri: Tedavi sırasında düzenli kan testleri yapılacak ve doktorunuz ilerlemenizi takip edecektir.
Folik Asit Takviyeleri: Doktorunuz genellikle metotreksat kullanırken folik asit takviyeleri önerecektir.
İlaç Formu: Metotreksat tabletler, enjeksiyonlar veya intravenöz formlarda kullanılabilir.
Zamanlama: Metotreksatı genellikle haftada bir kez aynı gün ve saatte almak önerilir.
Yemeklerle veya Aç Karnına: Metotreksat, bazen yemeklerle birlikte veya aç karnına alınabilir.
Alkol Kullanımı: Doktorunuzun önerdiği şekilde alkol kullanımına dikkat etmelisiniz.
Hamilelik ve Emzirme: Metotreksat hamilelik sırasında veya emzirme döneminde kullanılmamalıdır.
Cilt Koruması: Metotreksat kullanımı sırasında güneşe karşı hassasiyet artabilir.
Yan Etkileri İzleme: Metotreksat kullanırken herhangi bir yan etki veya rahatsızlık hissettiğinizde, derhal doktorunuzu bilgilendirmelisiniz.
Diğer Sağlık Sorunları: Metotreksat kullanırken herhangi bir yeni sağlık sorunu veya enfeksiyon geliştirirseniz, doktorunuzu haberdar etmelisiniz.
İlacı İadeleri: Kullanılmamış veya fazla metotreksat tabletleri veya enjeksiyonları, doktorunuzun veya eczacınızın önerdiği şekilde güvenli bir şekilde imha edilmelidir.