Odontoma, çene veya diş eti dokusunda gelişen kanserli olmayan bir tümördür. Düzensiz bir şekilde büyüyen, boyut ve şekil olarak değişebilen bir kütle veya yumru ile sonuçlanan diş dokusundan oluşur. Odontomalar, en yaygın odontojenik tümör türüdür, yani dişi oluşturan dokulardan kaynaklanırlar. Odontomalar her yaşta ortaya çıkabilir, ancak en sık 20 yaşın altındaki kişilerde teşhis edilirler. Genellikle rutin diş röntgenleri sırasında keşfedilirler ve birçok odontoma herhangi bir belirtiye neden olmaz. İki ana tip odontoma vardır:
Bileşik odontoma: Bu tip odontoma, iyi tanımlanmış bir modelde düzenlenmiş “dişler” adı verilen birçok küçük diş benzeri yapıdan oluşur.
Kompleks odontoma: Bu tip odontoma, normal diş yapısına benzemeyen düzensiz bir diş dokusu kütlesinden oluşur.
Her iki odontoma türü de genellikle yavaş büyür ve iyi huyludur, yani vücudun diğer bölgelerine yayılmazlar. Bununla birlikte, nadir durumlarda, odontomalar enfeksiyon, diş çapraşıklığı veya bitişik dişler veya kemik dokusu üzerinde baskı gibi komplikasyonlara neden olabilir. Bu gibi durumlarda tedavi gerekebilir.
Odontomanın Nedenleri Nelerdir?
Odontomanın kesin nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır. Bununla birlikte, araştırmacılar, odontoma gelişiminin, fetal gelişim sırasında normal diş oluşumu sürecindeki bozulmalarla ilişkili olduğuna inanmaktadır. Normal diş gelişimi sırasında, diş dokusu ve destekleyici dokular etkileşime girer ve tamamen oluşmuş dişleri oluşturmak için farklılaşır. Bununla birlikte, odontoma vakalarında, bu dokular düzgün bir şekilde etkileşime girmeyebilir ve bu da düzensiz bir diş dokusu kütlesinin oluşmasına yol açar.
Bazı durumlarda, odontomalar, Gardner sendromu veya ailesel adenomatöz polipozis (FAP) gibi belirli genetik koşullarla ilişkilendirilebilir. Bu koşullar, diğer anormalliklerin yanı sıra bağırsak yolunda çoklu poliplerin gelişmesiyle karakterize edilir. Bu koşullara sahip kişiler, diğer tümör türlerinin yanı sıra odontoma geliştirme riskinde artışa sahiptir. Çoğu durumda, odontomalar kendiliğinden ve tanımlanabilir bir neden olmadan gelişir. Çevresel faktörlerden veya yaşam tarzı seçimlerinden kaynaklandığı düşünülmemektedir.
Odontomanın Belirtileri Nelerdir?
Çoğu durumda, odontomalar herhangi bir belirtiye neden olmaz ve rutin diş röntgenleri sırasında keşfedilir. Semptomlar ortaya çıktığında, tümörün boyutuna ve konumuna bağlı olarak değişebilirler. Odontomanın bazı yaygın semptomları şunları içerebilir:
- çene veya diş eti dokusunda şişlik veya şişlik
- dişlerin çapraşıklığı veya yer değiştirmesi
- gecikmiş diş çıkması
- ağrı veya hassasiyet
Bu semptomların çeşitli diş ve ağız sağlığı durumlarından kaynaklanabileceğini ve bu semptomların tüm vakalarının odontoma bağlı olmadığını belirtmek önemlidir. Bu semptomlardan herhangi birini yaşıyorsanız, değerlendirme ve teşhis için bir sağlık uzmanına veya diş hekimine başvurmanız önemlidir.
Odontoma Nasıl Teşhis Edilir?
Odontomalar genellikle diş muayenesi, tıbbi öykü ve görüntüleme testlerinin bir kombinasyonu ile teşhis edilir.
Diş muayenesi: Bir diş hekimi veya ağız cerrahı, dişlerin şişmesi veya yer değiştirmesi gibi bir odontoma belirtileri aramak için ağız ve dişlerin fiziksel muayenesini yapabilir.
Tıbbi geçmiş: Sağlık uzmanı, yaşadığınız herhangi bir semptomu ve ailede diş veya ağız sağlığı sorunları öyküsünü soracaktır.
Görüntüleme testleri: Teşhisi doğrulamak ve tümörün boyutunu değerlendirmek için diş röntgenleri veya CT taramaları veya MRI taramaları gibi diğer görüntüleme testleri kullanılabilir.
Şüpheli bir kitle veya büyüme tespit edilirse, odontoma tanısını doğrulamak ve diğer tümör türlerini ekarte etmek için bir biyopsi önerilebilir. Bazı durumlarda, odontomalar, semptomlar olmasa bile, rutin diş röntgenleri veya görüntüleme testleri sırasında tesadüfen keşfedilebilir. Bu gibi durumlarda, tümörün boyutunu ve yerini değerlendirmek ve tedavinin gerekli olup olmadığını belirlemek için daha ileri testler önerilebilir.
Odontoma Nasıl Tedavi Edilir?
Odontomanın tedavisi, tümörün boyutuna, konumuna ve semptomlarına bağlıdır.
Gözlem: Odontoma küçükse, herhangi bir belirtiye neden olmuyorsa ve diş gelişimine veya sürmesine müdahale etmiyorsa, sağlık hizmeti sağlayıcısı, büyümediğinden veya herhangi bir komplikasyona neden olmadığından emin olmak için tümörün zaman içinde izlenmesini önerebilir.
Cerrahi çıkarma: Odontoma büyükse, semptomlara neden oluyorsa veya diş gelişimini veya sürmesini engelliyorsa, cerrahi olarak çıkarılması gerekebilir. Prosedür genellikle lokal anestezi altında yapılır ve diş eti dokusunu keserek açmayı ve tümörü alttaki kemikten çıkarmayı içerir.
Diş çekimi: Bazı durumlarda, odontoma bitişik bir dişe kaynaşabilir ve bu da dişi çekmeden tümörün çıkarılmasını zorlaştırır. Bu durumda, sağlık uzmanı dişin ve tümörün birlikte çekilmesini önerebilir.
Ortodontik tedavi: Odontomaların dişlerin yer değiştirmesine neden olduğu durumlarda, dişleri yeniden hizalamak ve ısırma problemlerini düzeltmek için ortodontik tedavi önerilebilir.
Periyodik izleme: Tedaviden sonra bile, odontomanın tekrarlamamasını veya herhangi bir komplikasyona neden olmamasını sağlamak için etkilenen bölgenin periyodik olarak izlenmesi gerekebilir.
Bireysel ihtiyaçlarınıza ve durumunuzun ciddiyetine göre uyarlanmış bir tedavi planı geliştirmek için odontomaları yönetme konusunda deneyime sahip bir sağlık uzmanı veya ağız cerrahı ile yakın çalışmanız önemlidir.
Odontomanın Yönetimi Nasıl Olmalıdır?
Odontomanın yönetimi, tümörün boyutuna, konumuna ve semptomlarına bağlıdır. Odontomayı yönetmek için bazı genel kurallar şunlardır:
Düzenli diş muayeneleri: Düzenli diş muayeneleri, odontomalar da dahil olmak üzere herhangi bir diş veya ağız sağlığı sorununu tespit etmek için önemlidir.
Gözlem: Odontoma küçükse, herhangi bir belirtiye neden olmuyorsa ve diş gelişimine veya sürmesine müdahale etmiyorsa, sağlık hizmeti sağlayıcısı, büyümediğinden veya herhangi bir komplikasyona neden olmadığından emin olmak için tümörün zaman içinde izlenmesini önerebilir.
Cerrahi çıkarma: Odontoma büyükse, semptomlara neden oluyorsa veya diş gelişimini veya sürmesini engelliyorsa, cerrahi olarak çıkarılması gerekebilir. Prosedür genellikle lokal anestezi altında yapılır ve diş eti dokusunu keserek açmayı ve tümörü alttaki kemikten çıkarmayı içerir.
Diş çekimi: Bazı durumlarda, odontoma bitişik bir dişe kaynaşabilir ve bu da dişi çekmeden tümörün çıkarılmasını zorlaştırır. Bu durumda, sağlık uzmanı dişin ve tümörün birlikte çekilmesini önerebilir.
Ortodontik tedavi: Odontomların dişlerin yer değiştirmesine neden olduğu durumlarda, dişleri yeniden hizalamak ve ısırma problemlerini düzeltmek için ortodontik tedavi önerilebilir.
Periyodik izleme: Tedaviden sonra bile, odontomanın tekrarlamamasını veya herhangi bir komplikasyona neden olmamasını sağlamak için etkilenen bölgenin periyodik olarak izlenmesi gerekebilir.
Bireysel ihtiyaçlarınıza ve durumunuzun ciddiyetine göre uyarlanmış bir yönetim planı geliştirmek için odontomaları yönetme konusunda deneyime sahip bir sağlık hizmeti sağlayıcısı veya ağız cerrahı ile yakın çalışmanız önemlidir. Uygun yönetim ile, odontomalı çoğu insan sağlıklı ve üretken bir yaşam sürdürebilir.
Kaynak
Neville et al. Oral and Maxillofacial Pathology (4th ed.). 2015.
Philipsen & Reichart. Odontogenic tumors and allied lesions (1st ed.). 2005.
Shafer et al. A Textbook of Oral Pathology (6th ed.). 2012.
American Academy of Oral and Maxillofacial Pathology. (2021). Odontogenic tumors.
