Öksürük krizi terimi yaygın olarak kullanılan bir tıbbi terim değildir. Bununla birlikte, bir öksürük krizi, sıkıntıya neden olan veya günlük aktiviteleri engelleyen şiddetli veya kontrol edilemeyen bir öksürük epizodunu ifade edebilir. Bazı tıbbi durumlar veya durumlarla ilişkili olabilir. Öksürük krizi olarak kabul edilip edilemeyeceğine bakılmaksızın, inatçı veya şiddetli bir öksürüğün bir sağlık uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerektiğine dikkat etmek önemlidir. Altta yatan nedeni belirleyebilir ve semptomları hafifletmek ve durumu etkili bir şekilde yönetmek için uygun tedaviyi sağlayabilirler.
Öksürük Krizinin Nedenleri Nelerdir?
Bir öksürük krizi tipik olarak şiddetli veya kontrol edilemeyen bir öksürük epizodunu ifade eder. Öksürük krizinin nedenleri, altta yatan duruma veya tetikleyiciye bağlı olarak değişebilir. Şiddetli bir öksürük nöbetine yol açabilecek bazı yaygın nedenler şunlardır:
Solunum yolu enfeksiyonları: Soğuk algınlığı, grip, bronşit veya zatürree gibi viral veya bakteriyel enfeksiyonlar yoğun öksürük nöbetlerine neden olabilir. Bu enfeksiyonlar hava yollarını tahriş edebilir ve öksürük krizini tetikleyebilir.
Astım: Astım, hava yolu iltihabı ve aşırı duyarlılık ile karakterize kronik bir solunum durumudur. Astımı olan kişiler, genellikle alerjenler, egzersiz, solunum yolu enfeksiyonları veya tahriş edici maddeler tarafından tetiklenen ani ve şiddetli öksürük nöbetleri yaşayabilir.
Boğmaca: Boğmaca, Bordetella pertussis’in neden olduğu oldukça bulaşıcı bir bakteriyel enfeksiyondur. Kontrol edilmesi zor olabilen şiddetli, paroksismal öksürük nöbetlerine neden olduğu bilinmektedir. Bu nöbetlere, nefes alırken “boğmaca” sesi eşlik edebilir.
Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH): KOAH, kronik bronşit ve amfizem içeren ilerleyici bir akciğer hastalığıdır. KOAH’lı kişiler genellikle sürekli öksürük yaşarlar ve alevlenmeler veya alevlenmeler sırasında öksürük daha şiddetli ve yoğun hale gelebilir.
Gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH): Mideden özofagusa asit reflü kronik öksürüğü tetikleyebilir. Bazı durumlarda, ani bir reflü epizodu öksürük krizine yol açarak şiddetli öksürük nöbetlerine neden olabilir.
Alerjik reaksiyonlar: Polen, toz akarları, evcil hayvan kepeği veya belirli gıdalar gibi maddelere karşı alerjiler, özellikle astım gibi altta yatan solunum sorunları olan kişilerde solunum yollarını tahriş edebilir ve şiddetli öksürük ataklarını tetikleyebilir.
Çevresel tahriş edici maddeler: Duman, güçlü kokular, kimyasallar veya kirleticiler gibi tahriş edici maddelere maruz kalmak, özellikle hassasiyeti yüksek veya solunum sorunları olan kişilerde yoğun öksürük nöbetlerine neden olabilir.
İlaçlar: Yüksek tansiyonu tedavi etmek için kullanılan ACE inhibitörleri gibi bazı ilaçlar, bazı kişilerde kalıcı bir öksürüğe neden olabilir veya şiddetli öksürük olaylarını tetikleyebilir.
Sık veya şiddetli öksürük atakları yaşıyorsanız bir sağlık uzmanına danışmanız önemlidir. Belirtilerinizi değerlendirebilir, gerekirse uygun testleri yapabilir ve öksürük krizinin altında yatan nedene dayalı doğru bir teşhis ve tedavi planı sağlayabilirler.
Öksürük Krizine Neden Olan Durumların Diğer Belirtileri Nelerdir?
Öksürük ataklarına neden olan durumlar öksürüğün yanı sıra ek semptomlarla karşımıza çıkabilir. Spesifik semptomlar, altta yatan nedene bağlı olarak değişebilir:
Solunum yolu enfeksiyonları:
- ateş veya titreme
- boğaz ağrısı
- tıkanıklık veya burun akıntısı
- hapşırma
- vücut ağrıları
- nefes darlığı
Astım:
- hırıltı
- nefes darlığı
- göğüste sıkışma
- hızlı nefes alma
Boğmaca:
- nefes alırken hırıltı
- derin nefes alımı
- nefes almada zorluk
- kusma
Kronik obstrüktif akciğer hastalığı:
- kalıcı öksürük
- özellikle fiziksel aktivite sırasında nefes darlığı
- hırıltı
- göğüste sıkışma
Gastroözofageal reflü hastalığı:
- mide yanması
- asit yetersizliği
- göğüs ağrısı
- ses kısıklığı veya ses değişiklikleri
- yutma güçlüğü
- boğaz tahrişi
Alerjik reaksiyonlar:
- kaşıntılı veya sulu gözler
- hapşırma
- burun tıkanıklığı
- burun akması
- deri döküntüleri veya kurdeşen
- yüzün, dudakların, dilin veya boğazın şişmesi
Bunların, öksürük ataklarına neden olabilecek belirli durumlarla ilişkili genel belirtiler olduğunu not etmek önemlidir. Semptomların varlığı ve şiddeti kişiden kişiye değişebilir. Sık veya şiddetli öksürük atakları yaşıyorsanız, uygun bir değerlendirme, doğru teşhis ve uygun tedavi için bir sağlık uzmanına danışmanız önerilir.
Öksürük Krizine Neden Olan Durumlar Nasıl Teşhis Edilir?
Öksürük ataklarına neden olan durumların teşhisi tipik olarak birinci basamak hekimi, göğüs hastalıkları uzmanı, alerji uzmanı veya bulaşıcı hastalık uzmanı gibi bir sağlık uzmanı tarafından yapılan kapsamlı bir değerlendirmeyi içerir. Spesifik teşhis süreci, şüphelenilen altta yatan duruma bağlı olarak değişebilir. Teşhis için kullanılan bazı yaygın yaklaşımlar şunlardır:
Tıbbi geçmiş ve fizik muayene: Sağlık uzmanı ayrıntılı bir tıbbi öykü alacak ve öksürük nöbetlerinin sıklığı, süresi ve tetikleyicileri dahil olmak üzere semptomlarınız hakkında sorular soracaktır. Ayrıca solunum sisteminizi değerlendirmek ve ek bilgi toplamak için fizik muayene yapacaklardır.
Solunum fonksiyon testleri: Bu testler akciğer fonksiyonunu ölçer ve astım veya kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) gibi durumların değerlendirilmesine yardımcı olabilir. Spirometri, ne kadar hava alıp verebildiğinizi ve bunu ne kadar hızlı yapabildiğinizi ölçen yaygın bir testtir.
Göğüs röntgeni veya CT taraması: Bu görüntüleme testleri, akciğer enfeksiyonlarını, pnömoniyi veya yapısal anormallikleri tanımlamaya yardımcı olarak akciğerlerin ve göğsün ayrıntılı görüntülerini sağlayabilir.
Laboratuvar testleri: Tam kan sayımı (CBC) veya spesifik antikor testleri gibi iltihaplanma veya enfeksiyon belirteçlerini değerlendirmek için kan testleri yapılabilir. Solunum yolu enfeksiyonlarını test etmek için burun sürüntüleri veya boğaz sürüntüleri alınabilir.
Alerji testi: Deri delme testleri veya kan testleri, öksürük ataklarına katkıda bulunabilecek spesifik alerjileri belirleyebilir.
Gastrointestinal testler: Gastroözofageal reflü hastalığından (GÖRH) şüpheleniliyorsa, yemek borusu ve mideyi değerlendirmek için üst endoskopi veya pH izleme gibi testler yapılabilir.
Metakolin provokasyon testi: Bu test, astımın ciddiyetini teşhis etmek ve değerlendirmek için kullanılır. Astımı olan bireylerde hava yolu daralmasını tetikleyebilen bir madde olan metakolinin solunmasını içerir.
Balgam kültürü: Bir solunum yolu enfeksiyonundan şüpheleniliyorsa, balgamınızın bir örneği toplanabilir ve bulaşıcı organizmayı tanımlamak için laboratuvar analizine gönderilebilir.
Bronkoskopi: Bazı durumlarda bronkoskopi yapılabilir. Bu, akciğerleri görselleştirmek ve test için numune toplamak için kameralı ince, esnek bir tüpün hava yollarına sokulmasını içerir.
Gerçekleştirilen spesifik teşhis testleri, sağlık uzmanının klinik yargısına ve öksürük nöbetlerinin altında yatan şüphelenilen nedene bağlı olacaktır. Teşhis sürecine yardımcı olmak için semptomlarınızı ve tıbbi geçmişinizi net bir şekilde iletmeniz önemlidir. Bulgulara dayanarak, sağlık uzmanı doğru bir teşhis sağlayabilir ve uygun tedavi seçeneklerini önerebilir.
Öksürük Krizi Nasıl Tedavi Edilir?
Öksürük ataklarının tedavisi altta yatan nedene bağlıdır. Öksürük ataklarına neden olan koşulları yönetmeye ve tedavi etmeye yönelik bazı yaygın yaklaşımlar şunlardır:
Viral enfeksiyonlar: Çoğu viral solunum yolu enfeksiyonu kendi kendini sınırlar ve özel tedavi gerektirmez. Dinlenme, susuz kalmama ve semptomların giderilmesi için reçetesiz satılan ilaçlar önerilebilir.
Bakteriyel enfeksiyonlar: Bakteriyel solunum yolu enfeksiyonları, bir sağlık uzmanı tarafından reçete edilen antibiyotikleri gerektirebilir.
İnhale kortikosteroidler: Astıma bağlı sürekli veya sık öksürük atakları olan bireyler için, solunum yolu inflamasyonunu azaltmak ve semptomları önlemek için inhale kortikosteroidler gibi uzun süreli kontrol ilaçları verilebilir.
Antibiyotikler: Erken teşhis edilirse, antibiyotikler boğmacanın şiddetini ve bulaşıcılığını azaltmaya yardımcı olabilir. Tedavi, enfeksiyonun erken evrelerinde başlatıldığında en etkilidir.
Bronkodilatörler: Bronkodilatörler içeren inhalerler veya nebülizörler, solunum yollarını gevşetmeye ve öksürük ataklarını hafifletmeye yardımcı olabilir.
Yaşam tarzı değişiklikleri: Tetikleyici gıdalardan kaçınmak, daha küçük öğünler yemek, yemeklerden hemen sonra uzanmaktan kaçınmak ve yatağın başını yükseltmek reflü ve öksürük ataklarını azaltmaya yardımcı olabilir.
İlaçlar: Mide asidi üretimini azaltmak ve GÖRH semptomlarını hafifletmek için proton pompası inhibitörleri veya H2 blokerleri reçete edilebilir.
Alerjenden kaçınma: Öksürük ataklarını tetikleyen belirli alerjenleri belirlemek ve bunlardan kaçınmak semptomları azaltmaya yardımcı olabilir. Bu, polen, toz akarları, evcil hayvan kepeği veya diğer bilinen alerjenlere maruz kalmanın en aza indirilmesini içerebilir.
İlaçlar: Alerjik semptomları yönetmek ve öksürük ataklarını önlemek için antihistaminikler, burun spreyleri ve alerji iğneleri verilebilir.
Tedavi planları bireysel ihtiyaçlara göre şekillendirilir ve doğru teşhis ve uygun tedavi seçenekleri için bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir. Öksürük ataklarına neden olan belirli altta yatan duruma göre kişiselleştirilmiş tavsiyeler sağlayabilir ve durumu etkili bir şekilde yönetmeye ve tedavi etmeye yardımcı olabilirler.
Öksürük Krizinin Yönetimi Nasıl Olmalıdır?
Bir öksürük atağını yönetmek, semptomları hafifletmek ve atakların yoğunluğunu ve sıklığını azaltmak için çeşitli stratejiler içerir:
Sakin ve rahat olun: Endişe veya panik öksürük atağını kötüleştirebilir. Sakin kalmaya çalışın, yavaş ve derin nefesler alın ve vücudunuzu gevşetmeye odaklanın.
Dik oturun veya hafifçe öne eğilin: Dik oturmak veya hafifçe öne eğilmek, diyafram ve hava yollarındaki baskıyı hafifleterek öksürük krizi sırasında nefes almayı kolaylaştırır.
Ilık sıvıları yudumlayın: Su, bitki çayı veya ılık limon suyu gibi ılık sıvılar içmek boğazı rahatlatabilir ve öksürme dürtüsünü bastırmaya yardımcı olabilir.
Bir nemlendirici kullanın: Kuru hava solunum yollarını tahriş edebilir ve öksürüğü tetikleyebilir. Bir nemlendirici kullanmak veya buharlı bir banyoda oturmak havayı nemlendirmeye ve öksürük ataklarını azaltmaya yardımcı olabilir.
Tahriş edici maddelerden kaçının: Duman, güçlü kokular veya alerjenler gibi öksürük atağını kötüleştirebilecek tetikleyicileri veya tahriş edicileri tanımlayın ve bunlardan kaçının.
Öksürük kesiciler veya pastiller kullanın: Reçetesiz satılan öksürük kesiciler veya boğaz pastilleri öksürüğü geçici olarak hafifletebilir. Bununla birlikte, özellikle belirli tıbbi durumlarda veya başka ilaçlar kullanıyorsanız, bu ilaçları kullanmadan önce bir sağlık uzmanına danışmanız önemlidir.
Su için: Gün boyunca bol miktarda sıvı içmek, hava yollarının nemli kalmasına yardımcı olabilir ve öksürük ataklarını tetikleyebilecek tahrişi azaltabilir.
Derin nefes alma teknikleri uygulayın: Yavaş, derin nefes alma egzersizleri hava yollarının gevşemesine ve öksürüğün azalmasına yardımcı olabilir. Burnunuzdan yavaşça nefes alın, nefesinizi birkaç saniye tutun, ardından ağzınızdan yavaşça nefes verin.
Öngörülen tedavileri uygulayın: Astım veya GÖRH gibi öksürük ataklarına neden olan altta yatan bir durumunuz varsa, sağlık uzmanınızın belirttiği şekilde reçete edilen tedavileri uygulayın. Bu ilaçlar, inhalerler veya yaşam tarzı değişiklikleri içerebilir.
Tıbbi yardım alın: Öksürük atakları şiddetliyse, sürekliyse veya diğer ilgili semptomlarla birlikteyse, tıbbi yardım almak önemlidir. Bir sağlık uzmanı durumunuzu değerlendirebilir, altta yatan nedeni belirleyebilir ve uygun tedaviyi sağlayabilir.
Unutmayın, bunlar öksürük nöbetlerini yönetmek için genel ipuçlarıdır, ancak belirli yönetim stratejileri altta yatan nedene bağlı olarak değişebilir. Özel durumunuza göre kişiselleştirilmiş tavsiye ve rehberlik için bir sağlık uzmanına danışmanız önemlidir.