Panik ataklar, çok çeşitli hoş olmayan semptomlara yol açabilecek bir savaş ya da kaç tepkisini tetikler. Panik atak, hepimizin arada sırada yaşadığı endişe verici bir durum değildir. Daha çok bir endişe bombası gibidir; hızlı ve güçlüdür, birdenbire ortaya çıkabilir.
Zihinsel Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı, panik atağı, bir dizi hoş olmayan duyguyu başlatan, ani bir yoğun korku veya rahatsızlık dalgası olarak tanımlar. Neuroendocrinology Letters’daki 2020 tarihli bir incelemeye göre, kişiler, psikiyatrik bir teşhisle gelebilecek damgalanmadan korktukları için bakımı erteleyebilirler. Bazı insanlar, teşhis konduktan sonra bile, 2022 incelemesine göre kalp hastalığı olduklarına inanarak acil servise tekrar tekrar ziyaretlerde bulunurlar.
Kuzey Virginia’da özel muayenehanede çalışan klinik psikolog ve Attacking Panic: The Power To Be Calm kitabının yazarı Russell Hunter, herhangi bir fiziksel tehlikede değilsiniz, diye açıkladı. Hunter’a göre panik atak daha çok “yanlış alarm”dır.
1- Panik Atak Birden Başlar
Bir dakika önce iyisin ve bir sonraki dakika tam panik modundasın. Neler oluyor? American Psychological Association’a göre, vücudunuzun savaş ya da kaç tepkisi devreye giriyor. Hunter verdiği demeçte, hormonlar salınıyor, nefesiniz hızlanıyor ve kan şekeriniz yükseliyor, dedi.
Journal of Clinical Sleep Medicine dergisinde yapılan bir araştırmaya göre, bazı insanlar geceleri sözde gece panik ataklarından uyanıyorlar.
2- Belirgin Bir Tetikleyici Olmayabilir
Panik atak, vücudunuzun herhangi bir algılanan tehdide tepkisidir. Ulusal Akıl Sağlığı Enstitüsü’ne göre, bir kişinin hayatta kalma modu içgüdüleri aşırı olabilir.
Panik ataklar, DSM-5’e göre panik bozukluğunun bir belirtisidir. Ailede panik atak öyküsü, stresli yaşam olayları ve çevresel faktörlerin rol oynayabileceği düşünülse de bazı kişilerin neden bu atakları yaşadığı tam olarak açık değildir.
Panik ataklar genellikle bir kişinin gençliğinde veya 25 yaşından önce başlar, ancak 30’lu yaşlarındaki çocuklar ve yetişkinlerde de ortaya çıkabilir.
3- Kısa Ömürlüdür
Panik atak genellikle semptomlar azalmaya başlamadan birkaç dakika önce zirveye ulaşır. Belli bir süre sonra, “tehlikeli bir şey olmadığını” fark edebilirsiniz, diyor Hunter.
4- Kalp Krizi Geçirdiğinizi Düşünebilirsiniz
Çarpan bir kalp, panik atağın yaygın bir belirtisidir. Göğüs ağrısı veya rahatsızlığınız bile olabilir. Bu nedenle panik atak geçiren insanlar genellikle kalp krizi geçirdiklerine inanırlar. Ancak hastaneye girdiklerinde kendilerini daha iyi hissetmeye başlıyorlar çünkü “tehlike ortadan kalkmaya başlıyor” diyor Hunter.
5- Nefes Almak Zor Olabilir
Nefes darlığı ve hiperventilasyon, panik modunda olabileceğinizin ipuçlarıdır. Pennsylvania Üniversitesi Perelman Tıp Okulu’nda Anksiyete Tedavi ve Araştırma Merkezi’nde psikoloji yardımcı doçent ve direktör olan Lily Brown, “Nefes kesintileri panik atakların en evrensel semptomlarından biridir.” dedi.
6- Bayılacağınızı Zannedebilirsiniz
Pek çok insan panik atak geçirirken baş dönmesi veya sersemlik hissettiğini bildirir. Genellikle bayılacaklarından korkarlar. Bu duygular yüzeye çıktığında, kişi tipik olarak başı bacaklarının arasına gelecek şekilde oturur.
Brown, “Olan şu ki, bu duygudan kurtulurlarsa asla öğrenme fırsatı bulamıyorlar, sonunda azalacaktır,” diye açıkladı Brown. “Bir kişinin panik atak bağlamında gerçekten bayılması son derece nadirdir.” dedi.
7- Kontrolü Kaybetme Hissi Oluşabilir
Panik atak geçiriyorsanız, kontrolünüzü kaybettiğinizi veya ölebileceğinizi hissedebilirsiniz.
Bazı sosyal durumlarda, sosyal anksiyete bozukluğu olan kişiler, korku ve titreme gibi benzer hisler yaşayabilirler. Ancak, Psikiyatri Araştırmaları’nda 2016 yılında yapılan küçük bir çalışmada, Brown ve meslektaşları panik bozukluğunda panik ataklardaki farklılıkları inceledi. Bu korkunç hislerin panik bozukluğu olan kişilerde sosyal anksiyete bozukluğundan çok daha yaygın olduğu ortaya çıktı.¹
8- Elleriniz Karıncalanır
American Academy of Family Physicians, panik atakların ekstremitelerinizde karıncalanma veya uyuşmaya neden olabileceğini bildiriyor. Hunter, nadir durumlarda, yalancı nöbetler gibi daha şiddetli semptomlarınız olabileceğini söyledi. “İnsanlar kelimenin tam anlamıyla yere düşecek ve sarsılacak.” diye açıkladı. Ancak beynin anormal işleyişi yoktur; daha ziyade, panik atak sırasında meydana gelebilecek şiddetli psikolojik sıkıntıdan kaynaklandığını söyledi.
9- Kendinizi Soyutlanmış Hissedebilirsiniz
Kendinizden veya çevrenizden kopuk, kendi deneyiminize yabancı gibi hissedebilirsiniz. Hunter, bunun bir rüyadaki gibi bir gerçek dışılık hissi olduğunu söyledi. Bu belirtiye genellikle derealizasyon denir.
10- Terlersiniz veya Üşürsünüz
Hunter, panik atakla birlikte ekstremitelere kan akışını artıran bir adrenalin dalgası geldiğini açıkladı. Birdenbire sıcaklarsınız, vücudu soğutmak için terlersiniz ve titrersiniz. Brown, hastaların sıklıkla alında veya avuç içinde terleme olduğunu, ancak diğerlerinin her yerde terleme olduğunu bildirebileceğini söyledi.
11- Boğuluyormuş Gibi Hissedebilirsiniz
Panik atak sırasında vücudunuz stres hormonları salgılar. Hunter, “İnsanlar gerginleşecek, boğaz ve göğüs bölgesi de dahil olmak üzere kasları kasılmaya başlayacak.” dedi.
12- Karın Ağrısı Oluşabilir
Endişeli olduğunuzda, bunu bağırsaklarınızda hissedebilirsiniz. Stres ve kaygı sindirim sisteminizi bozar. Mide ağrısı gibi mide bulantısı ve karın ağrısı da yaygın semptomlardır.
13- Panik Atak Sonrası Yorgun Hissedebilirsiniz
Panik atak geçiren insanlar, varsayılan tehlikeyi savuşturmak için vücutlarının sıraladığı kaynakları hızla tüketir. Hunter, er ya da geç, kan şekerindeki ani yükselişin körüklediği bu enerji patlaması tükenecek.” dedi. Panik atak azaldıktan sonra, kişilerin kendilerini “yok olmuş” gibi hissettiklerini söyledi.
Benzer Belirtileri Tetikleyen Durumlardan Kaçınılmalıdır
Brown, “Bir sonraki panik atak geçirme konusunda çok korkan bir kişi, bu panik atakları önlemek için birçok şey yapabilir.” dedi. Kalp atışlarını hızlandıran ve nefeslerini hızlandıran egzersiz gibi aktivitelerden kaçınmaya başlarlar. Bu duygulara odaklanırlar, bu da onları daha endişeli yapar ve nihayetinde onları “gittikçe daha fazla panik atak geçirmenin deliğinden aşağı iter.”
Ancak panik atak geçiren herkes panik bozukluğu geliştirmez, diye ekledi. Panik bozukluğu tanısı alabilmek için bir veya birden fazla panik atağınızın olması ve ardından en az bir ay başka bir panik atak geçirme korkusu veya panik ataktan kaçınmaya yönelik davranışlarda bulunmanız gerekir.
Korkutucu olma eğiliminde olsalar da neye dikkat etmeniz gerektiğini biliyorsanız panik atakları fark etmek kolay olabilir. Bir panik atak yaşamanız, tekrar olacağı anlamına gelmez. Gelecekteki olaylarla ilgili endişeleriniz varsa, sağlık uzmanınıza ulaşın ve bir plan yapın, böylece ortaya çıkmaları durumunda bu hislerle başa çıkmak için güçlenmiş hissedebilirsiniz.
