Cuma, Mart 29, 2024

Bunlara da göz atın

İlgili içerikler

Probiyotikler Hakkında Herşey

Son yıllarda basında ve reklamlarda önemli yer kaplayan probiyotikler nedir ve ne işe yarar sizler için araştırdık.

Probiyotikler hakkında ne biliyoruz?

Probiyotikler hakkında çok fazla araştırma yapılmış olmasına rağmen, öğrenilmesi gereken çok şey var.

Probiyotiklerin faydası hakkında ne biliyoruz?

Bazı probiyotikler, enfeksiyonların veya antibiyotiklerin neden olduğu ishalin önlenmesine yardımcı olabilir. Ayrıca irritabl barsak sendromu belirtileri ile yardımcı olabilir. Bununla birlikte, faydalar kesin olarak gösterilmemiştir ve tüm probiyotiklerin aynı etkileri yoktur.

Probiyotiklerin güvenliği hakkında ne biliyoruz?

Sağlıklı insanlarda, probiyotikler genellikle yalnızca küçük yan etkilere sahiptir, eğer varsa. Bununla birlikte, altta yatan sağlık sorunları olan insanlarda (örneğin, zayıf bağışıklık sistemleri), zaman zaman enfeksiyonlar gibi ciddi komplikasyonlar bildirilmiştir.

Probiyotikler Nedir?

Probiyotikler, sağlık yararları olması amaçlanan canlı mikroorganizmalardır. Probiyotik olarak satılan ürünler arasında yiyecekler (yoğurt gibi), diyet takviyeleri ve cilt kremleri gibi oral olarak kullanılmayan ürünler bulunur.

İnsanlar sıklıkla bakteri ve diğer mikroorganizmaları zararlı “mikroplar” olarak görmelerine rağmen, birçok mikroorganizma vücudumuzun düzgün çalışmasına yardımcı olur. Örneğin, normalde bağırsaklarımızda bulunan bakteriler, yiyeceği sindirmeye, hastalığa neden olan mikroorganizmaları imha etmeye ve vitamin üretmeye yardımcı olur. Vücudumuzda ve vücudumuzda çok sayıda mikroorganizma bulunur. Probiyotik ürünlerdeki mikroorganizmaların çoğu, vücudumuzda doğal olarak yaşayan mikroorganizmalarla aynı veya benzerdir.

Probiyotiklerin Tarihi

Probiyotiklerin arkasındaki konsept, 20. yüzyılın başlarında, “probiyotiklerin babası” olarak bilinen Nobel ödüllü Elie Metchnikoff’un, yararlı mikroorganizmaları tüketmenin insanların sağlığını iyileştirebileceğini öne sürdüğü zaman ortaya çıktı. Araştırmacılar bu fikri araştırmaya devam ettiler ve “yaşam için” anlamına gelen “probiyotikler” terimi çoğunlukla kullanıldı.

Probiyotikler Ne Tür Mikroorganizmalar?

Probiyotikler çeşitli mikroorganizmalar içerebilir. En yaygın olanları Lactobacillus ve Bifidobacterium adlı gruplara ait bakterilerdir. Bu iki geniş grubun her biri birçok bakteri türü içerir. Diğer bakteriler probiyotik olarak da kullanılabilir ve Saccharomyces boulardii gibi mayalar da kullanılabilir.

Probiyotikler, Prebiyotikler ve Sinbiyotikler Nelerdir?

Prebiyotikler, probiyotiklerle aynı değildir. “Prebiyotikler” terimi, zararlı bakterilere göre faydalı bakterilerin büyümesini destekleyen diyet maddelerini ifade eder. “Sinbiyotik” terimi, probiyotik ve prebiyotikleri birleştiren ürünleri ifade eder.

Probiyotikler Ne Kadar Popülerdir?

2012 Ulusal Sağlık Görüşme Anketi’nden (NHIS) elde edilen veriler, son 4 günde yaklaşık 4 milyon (yüzde 1,6) ABD yetişkininin probiyotik veya prebiyotik kullandığını göstermektedir. Yetişkinler arasında, probiyotikler veya prebiyotikler, vitamin ve mineraller dışında en sık kullanılan üçüncü besin takviyesidir.

Bilim Probiyotiklerin Etkinliği İçin Ne Diyor

Araştırmacılar, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli sağlık sorunlarını önlemeye veya tedavi etmeye yardımcı olup olmadıklarını bulmak için probiyotikler üzerinde çalıştılar:

  • Enfeksiyonların neden olduğu diyare, antibiyotikle ilişkili diyare, irritabl barsak sendromu ve enflamatuar barsak hastalığı gibi sindirim bozuklukları
  • Atopik dermatit (egzama) ve alerjik rinit (saman nezlesi) gibi alerjik bozukluklar
  • Diş çürüğü, periodontal hastalık ve diğer ağız sağlığı sorunları
  • Bebeklerde kolik
  • Karaciğer hastalığı
  • Soğuk algınlığı
  • Çok düşük doğum ağırlıklı bebeklerde nekrotizan enterokolitin önlenmesi.

Bazı probiyotiklerin, enfeksiyonlar ve antibiyotiklerin neden olduğu ishalin önlenmesinde ve irritabl barsak sendromunun semptomlarının iyileştirilmesinde yardımcı olduğuna dair ön kanıtlar vardır, ancak daha fazla şey öğrenilmelidir. Hangi probiyotiklerin yardımcı olduğunu ve hangilerinin olmadığını hala bilmiyoruz. Ayrıca, probiyotiklerin ne kadarının almak zorunda kalacağını ya da probiyotik almaktan en çok kim yararlanabileceğini bilmiyoruz. En çok çalışılan koşullar için bile, araştırmacılar hala bu soruların cevaplarını bulmak için çalışmaktadır.

Probiyotiklerin hepsi aynı değildir. Örneğin, belirli bir Lactobacillus türü bir hastalığın önlenmesine yardımcı olursa, bu başka bir Lactobacillus türünün aynı etkiye sahip olacağı veya Bifidobacteriumun herhangi birinin aynı şeyi yapacağı anlamına gelmez.

Her ne kadar bazı probiyotikler araştırma çalışmalarında ümit vermiş olsalar da, çoğu sağlık koşullarında probiyotiklerin spesifik kullanımlarını destekleyen güçlü bilimsel kanıtlar eksiktir. ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), herhangi bir sağlık sorununu önlemek veya tedavi etmek için herhangi bir probiyotik onaylamamıştır. Bazı uzmanlar, pazarlama ve probiyotik kullanımındaki hızlı büyümenin, önerilen kullanımları ve faydaları için bilimsel araştırmaları geride bırakmış olabileceği konusunda uyarmaktalar.

Probiyotikler Nasıl Çalışır?

Probiyotiklerin vücutta çeşitli etkileri olabilir ve farklı probiyotikler farklı şekillerde etki edebilir.

Probiyotikler şunları yapabilir:

  • İstenilen mikroorganizma topluluklarının korunmasına yardımcı olur
  • Sindirim sisteminin istenmeyen mikroorganizmalara karşı engellerini dengeleyin veya büyümelerini engelleyen maddeler üretir
  • Sindirim sistemindeki mikroorganizmalar topluluğunun rahatsız edildikten sonra normale dönmesine yardımcı olur (örneğin bir antibiyotik veya hastalık gibi)
  • İstenmeyen mikroorganizmalarla savaşır
  • Bağışıklık sistemini uyarır

Devletin Probiyotik Düzenlemesi

Türkiye Cumhuriyetinde probiyotikler için özel bir düzenleme yoktur. Probiyotik bir ürünün kullanım amacına bağlı olarak, FDA onu bir besin takviyesi, bir gıda maddesi veya bir ilaç olarak düzenleyebilir. Türkiye Sağlık Bakanlığı`da yurtdışı düzenleyicilerin verileri ışığında değerlendirmesini yapar.

Pek çok probiyotik, pazarlanmadan önce FDA onayını gerektirmeyen diyet takviyeleri olarak satılmaktadır. Diyet takviyesi etiketleri, ürünün FDA onayı olmadan vücudun yapısını veya işlevini nasıl etkilediği hakkında iddialarda bulunabilir, ancak FDA’nın izni olmadan sağlık iddiasında bulunamaz (ürünün hastalık riskini azalttığı iddiaları). (Diyet takviyeleri hakkında daha fazla bilgi için, bkz. Diyet İlavelerinin Akıllıca Kullanılması Ulusal Tamamlayıcı ve Bütünleştirici Sağlık Bilgi Merkezi’ne bakınız.)

Eğer bir probiyotik gelecekte bir hastalığın veya bozukluğun spesifik tedavisi için bir ilaç olarak pazarlanıyorsa, daha katı gereksinimleri karşılamak için gerekli olacaktır. Klinik araştırmalar yoluyla kullanım amacı için güvenli ve etkili olduğu kanıtlanmalı ve satılmadan önce FDA tarafından onaylanmalıdır.

Bilimin Probiyotiklerin Güvenliği ve Yan Etkileri Hakkında Söyledikleri

Probiyotiklerin sizin için güvenli olup olmadığı, sağlığınızın durumuna bağlıdır.

Genel olarak sağlıklı olan insanlarda, probiyotikler iyi bir güvenlik siciline sahiptir. Yan etkiler, eğer ortaya çıkarlarsa, genellikle sadece gaz gibi hafif sindirim semptomlarından oluşur.

Öte yandan, probiyotikleri ciddi altta yatan tıbbi problemleri olan insanlarda tehlikeli enfeksiyonlar gibi ciddi yan etkilerle ilişkilendiren raporlar bulunmaktadır. En ağır yan etki riski taşıyan kişiler arasında kritik hasta hastalar, ameliyat olmuş hastalar, çok hasta bebekler ve bağışıklık sistemi zayıflamış insanlar var.

Sağlıklı insanlar için bile, probiyotiklerin güvenliği konusunda belirsizlikler vardır. Probiyotikler üzerine yapılan pek çok araştırma çalışması güvenliğe yakından bakmadığından, şu anda bazı güvenlik sorularına cevap vermek için yeterli bilgi yoktur.

Güvenlik konusundaki bilgilerimizin çoğu Lactobacillus ve Bifidobacterium’un çalışmalarından geliyor; diğer probiyotikler hakkında daha az şey bilinmektedir. Probiyotiklerin uzun vadeli güvenliği hakkında bilgi sınırlıdır ve güvenlik, bir probiyotik türünden diğerine farklılık gösterebilir.

Örneğin, Ulusal Tamamlayıcı ve Bütünleştirici Sağlık Merkezi (NCCIH) destekli bir çalışma, 65 yaş ve üstü sağlıklı yetişkinlerde belirli bir Lactobacillus türünün güvenli göründüğünü gösterse de, bu, tüm probiyotiklerin mutlaka insanlar için güvenli olacağı anlamına gelmez.

Probiyotik Ürünler Hakkında Kalite Kaygıları

Bazı probiyotik ürünlerin beklenenden daha az sayıda canlı mikroorganizma içerdiği bulunmuştur. Ek olarak, bazı ürünlerin etikette listelenenlerden başka bakteri suşları içerdiği bulunmuştur.

Probiyotik Seçilmesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Bilimsel olarak kanıtlanmış tedavileri kanıtlanmamış ürünler ve uygulamalar ile değiştirmeyin. Sağlık hizmeti sağlayıcınızı herhangi bir sağlık sorunu hakkında görmeyi ertelemek için bir probiyotik gibi tamamlayıcı bir sağlık ürünü kullanmayın.

Probiyotik bir diyet desteği almayı düşünüyorsanız, önce sağlık uzmanınıza danışın. Sağlık problemleriniz varsa bu özellikle önemlidir. Altta yatan ciddi sağlık sorunu olan herkes probiyotik çekerken yakından izlenmelidir.

Hamileyseniz veya emziriyorsanız veya bir çocuğa probiyotikler gibi bir diyet takviyesi vermeyi düşünüyorsanız, (veya çocuğunuzun) doktorunuza danışmanız özellikle önemlidir.

Doktorunuza ve eczacınıza, kullandığınız herhangi bir tamamlayıcı veya bütünleştirici sağlık yaklaşımı hakkında bilgi verin. Onlara sağlığınızı yönetmek için yaptıklarınızla ilgili tam bir resim verin. Bu, koordineli ve güvenli bir bakımın sağlanmasına yardımcı olacaktır.

NIH, Probiotics: In Depth, 2016

Referanslar

  • Degnan FH. The US Food and Drug Administration and probiotics: regulatory categorization. Clinical Infectious Diseases. 2008;46(Suppl 2):S133–S136.
  • Didari T, Solki S, Mozaffari S, et al. A systematic review of the safety of probiotics. Expert Opinion on Drug Safety. 2014;13(2):227–239.
  • Duffy LC, Sporn S, Hibberd P, et al. Lactobacilli and Bifidobacteria. In: Coates PM, Betz JM, Blackman MR, et al., eds. Encyclopedia of Dietary Supplements. 2nd ed. New York, NY: Informa Healthcare; 2010:469–478.
  • Ford AC, Moayyedi P, Lacy BE, et al. American College of Gastroenterology monograph on the management of irritable bowel syndrome and chronic idiopathic constipation. American Journal of Gastroenterology. 2014;109:S2–S26.
  • Goldenberg JZ, Ma SS, Saxton JD, et al. Probiotics for the prevention of Clostridium difficile-associated diarrhea in adults and children. Cochrane Database of Systematic Reviews.2013;(5):CD006095. Accessed at www.thecochranelibrary.com on April 24, 2015.
  • Guarner F, Khan AG, Garisch J, et al. World Gastroenterology Organisation Global Guidelines. Probiotics and Prebiotics. October 2011. Journal of Clinical Gastroenterology. 2012;46(6):468–481.
  • Hempel S, Newberry SJ, Maher AR, et al. Probiotics for the prevention and treatment of antibiotic-associated diarrhea: a systematic review and meta-analysis. JAMA. 2012;307(18):1959–1969.
  • Hempel S, Newberry S, Ruelaz A, et al. Safety of Probiotics to Reduce Risk and Prevent or Treat Disease. Evidence Report/Technology Assessment no. 200. Rockville, MD: Agency for Healthcare Research and Quality; 2011. AHRQ publication no. 11-E007.
  • Hibberd PL, Kleimola L, Fiorino AM, et al. No evidence of harms of probiotic Lactobacillus rhamnosus GG ATCC 53103 in healthy elderly—a phase I open label study to assess safety, tolerability and cytokine responses. PloS One. 2014;9(12):e113456.
  • Moayyedi P, Ford AC, Talley NJ, et al. The efficacy of probiotics in the treatment of irritable bowel syndrome: a systematic review. Gut. 2010;59(3):325–332.
  • Sanders ME, Akkermans LMA, Haller D, et al. Safety assessment of probiotics for human use. Gut Microbes. 2010;1(3):164–185.

Popüler Gönderiler