Prostat, spermi taşıyan sıvı olan meni yapımına yardımcı olan bir bezdir. Prostat, idrar kesesinin hemen altında, rektumun önünde bulunur.
Erkekler yaşlandıkça prostat büyüyebilir ve sorunlara neden olmaya başlayabilir. Prostat sorunları şunları içerir:
- Bakteriyel enfeksiyon
- İdrar retansiyonu ile mesane çıkışı tıkanıklığı
- Tuvalete gitme ihtiyacının artması (özellikle geceleri)
- İyi huylu prostat hiperplazisi (BPH)
- Prostat kanseri
Amerika Birleşik Devletleri’nde prostat kanseri erkeklerde en sık görülen kanserdir. Genellikle yavaş büyür ve birkaç erken semptomu vardır.
Kanser taramaları, doktorların semptomlar ortaya çıkmadan veya kanser daha ilerlemeden önce kanseri tespit etmelerine yardımcı olmak için yapabilecekleri testlerdir. Doktorlar, kanser gibi bir sorunu gösterebilecek anormallikleri taramak için prostat muayeneleri yaparlar. Prostat muayeneleri herkes için önerilmeyebilir.
Prostat Kanseri Taraması Ne Zaman Yapılmalıdır?
Prostat taraması, doktorun prostat kanserini erken tespit etmesine yardımcı olabilir, ancak muayenenin faydalarının risklerinden daha fazla olup olmadığına karar verilmesi gerekir. Doktorla prostat kanseri taramaları hakkında bir görüşme yapılmalıdır.
Amerikan Kanser Derneği (ACS), hiç kimsenin “prostat kanseri taramasının belirsizlikleri, riskleri ve potansiyel faydaları” tartışılmadan taranmamasını şiddetle tavsiye etmektedir. Bir sağlık hizmeti sağlayıcısıyla bu tartışmaların yapılması gereken tarih için şu özel tavsiyeleri verir:
- Ortalama prostat kanseri riski taşıyan ve en az 10 yıl daha yaşaması beklenen erkekler için 50 yaş
- Prostat kanseri geliştirme riski yüksek olan erkekler için 45 yaş (Buna birinci dereceden bir akrabası (baba, erkek kardeş veya oğul) olan ve erken yaşta (65 yaşından küçük) prostat kanseri teşhisi konan erkekler dahildir.)
- Daha yüksek risk altındaki erkekler için 40 yaş (erken yaşta prostat kanseri olan birden fazla birinci derece akrabası olanlar)
Ayrıca, sık veya ağrılı idrara çıkma veya idrarda kan gibi bir prostat sorunu belirtileri yaşanıyorsa, doktorla prostat muayenesi hakkında konuşulmalıdır.
Bu tartışmadan sonra, prostat kanseri taraması yaptırmaya karar verilirse, ACS ve Amerikan Üroloji Derneği (AUA), prostat spesifik antijen (PSA) kan testi yaptırmayı önerir. Dijital rektal muayene (DRE) de taramanın bir parçası olabilir.
Prostat Muayenesi Yaptırılmalı Mı?
ACS, erkeklerin herhangi bir karar vermeden önce prostat taramalarının artılarını ve eksilerini doktorlarıyla iyice tartışmalarını önerir. Benzer şekilde, AUA, bir tarama yaptırmaya karar vermeden önce nedenleri doktoruyla tartışmayı önerir. Bunun nedeni, prostat kanseri taramalarının hem riskleri hem de faydaları olmasıdır.
Yararlarından daha ağır basabilecek riskler (yanlış teşhis gibi) olduğundan, 70 yaş ve üstü erkekler için kan testleri ile prostat taraması yapılması önerilmiyor. Ancak, herhangi bir testte olduğu gibi, bunun uygun olup olmadığı doktorla görüşülmelidir. Bazı kanser türlerinin erken teşhisi, kanserin tedavisini kolaylaştırabilir ve bakış açısını iyileştirebilir.
Prostat Muayenesi İçin Nasıl Hazırlanılır?
Prostat muayenesine hazırlanmak için yapılması gereken özel bir şey yoktur. Anal fissür veya hemoroid varsa doktora söylenmelidir, çünkü DRE bu koşulları ağırlaştırabilir.
Prostat kanseri taraması yaptırmaya karar verilirse, doktor muhtemelen bir kan testi isteyecektir, bu nedenle baş dönmesine yatkın olunursa kan alan kişi bilgilendirilmelidir. Doktor kanser taraması yapmadan önce bir onay formu imzalanmasını isteyebilir.
Muayene Sırasında Neler Beklenir?
Doktorun ofisinde kolay ve hızlı bir şekilde prostat muayenesi yapılabilir. Genellikle kanser taramaları için doktor basit bir kan testi yapacaktır. Doktor ayrıca bir DRE gerçekleştirmeyi seçebilir. Bu muayeneyi yapmadan önce doktor elbiselerin belden aşağısını çıkararak bir önlük giyilmesini isteyecektir.
DRE sırasında doktor belden eğilmeyi veya muayene masasına dizler göğüste olacak şekilde cenin pozisyonunda yatılmasını isteyecektir. Daha sonra eldivenli, yağlanmış bir parmağı rektuma sokar.
Doktor, bir soruna işaret edebilecek tümsekler veya sert veya yumuşak alanlar gibi anormal bir şey hissedecektir. Doktor prostatının büyüdüğünü de hissedebilir. Özellikle hemoroid varsa, ancak aşırı ağrılı değilse, dijital rektal muayene rahatsız edici olabilir. Sadece birkaç dakika sürecektir.
Sonuçlar
DRE, doktorun aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli prostat ve rektal sorunları tespit etmelerine yardımcı olabilecek araçlarından biridir:
- BPH
- Prostat kanseri
- Rektum ve anüsteki anormal kitleler
Bir DRE testinin sonuçları ya normal ya da anormaldir, ancak doktorlar tipik olarak prostat kanseri teşhisi koymalarına yardımcı olmak için birkaç farklı teste güvenirler.
Doktor DRE sırasında anormal bir şey hissederse, daha önce yapılmadıysa muhtemelen bir PSA kan testi yaptırılmasını önerecektir. Yükselen bir PSA seviyesi prostat kanserini gösterebilir, ancak BPH veya prostat enfeksiyonları gibi diğer durumları da gösterebilir. Anormal bir DRE ve yüksek PSA seviyeleri varsa, doktor aşağıdakileri içeren ek testler önerebilir:
- Transrektal ultrason (TRUS)
- Prostat biyopsisi
- MRI taraması
Sonraki Adımları Belirleme
DRE’nin sonuçları normalse, sonraki adımlar yaşa, sağlığa ve PSA seviyelerine bağlı olacaktır. Düzenli bir tarama sırasında prostat kanseri şüphesi bulunmazsa, ACS şu tavsiyelerde bulunur:
PSA düzeyi mililitrede (ng/mL) 2,5 nanogramdan düşük olan erkeklerin yalnızca iki yılda bir yeniden test edilmesi gerekebilir.
PSA düzeyi 2,5 ng/mL veya daha yüksek olan erkekler yılda bir kez taranmalıdır.
Bu sonraki adımlar yaşınıza, genel sağlığınıza ve aile geçmişinize bağlı olacaktır. Daha invaziv testler, doktorunuzla görüşmeniz gereken yüksek risk taşır.
Kaynak: Healthline, What’s the Recommended Age for a Prostate Exam? 2019
Referanslar
- American Cancer Society recommendations for prostate cancer early detection. (2016). cancer.org/cancer/prostate-cancer/early-detection/acs-recommendations.html
- Early detection of prostate cancer. (2018). auanet.org/guidelines/early-detection-of-prostate-cancer-(2013-reviewed-and-validity-confirmed-2015)
- Final recommendation statement. Prostate cancer: Screening. (2018). uspreventiveservicestaskforce.org/Page/Document/RecommendationStatementFinal/prostate-cancer-screening1
- Finding prostate cancer early. (2016). cancer.org/cancer/prostate-cancer/early-detection/finding-prostate-cancer-early.html
- If prostate cancer screening test results aren’t normal. (2016). cancer.org/cancer/prostate-cancer/early-detection/if-test-results-not-normal.html
- Prostate cancer — patient version (n.d.) cancer.gov/types/prostate
- Prostate problems (2016). nia.nih.gov/health/prostate-problems
- What tests can detect prostate cancer early? (2016). cancer.org/cancer/prostate-cancer/early-detection/tests.html
