Romatoid artrit (RA), eklemleri etkileyen inflamatuar bir durumdur, ancak vücudun diğer bölgelerine hareket edebilir. Romatoid artrit kan damarlarını etkilediğinde, sağlık uzmanları bu durumu romatoid artrit vasküliti (RV) olarak adlandırmaktadır.
Vaskülit, kan damarlarının iltihaplanması anlamına gelir. Romatoid artrit vasküliti, romatoid artritin nadir fakat potansiyel olarak ciddi bir komplikasyonudur.
Romatoid Artrit Vasküliti Nedir?
Romatoid artrit, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla eklemlerin astarına saldırdığı otoimmün bir durumdur. Bu durum, aşağıdaki belirtilere neden olur:
- ağrı
- sertlik
- azalmış hareketlilik
Romatoid artrit genellikle ellerde ve ayaklarda gelişir, ancak gözleri, cildi veya akciğerleri de etkileyebilir.
Romatoid artrit vasküliti, bağışıklık sistemi, eklemlere ek olarak kan damarlarına saldırmaya başladığında ortaya çıkar. Bu, küçük ve orta kan damarlarının iltihaplanmasına neden olur. Bunun tıbbi adı vaskülittir.
Romatoid artrit vasküliti kan damarlarını daraltır, bu da içlerinden geçebilecek kan miktarını azaltır ve romatoid artrit vaskülitini potansiyel olarak ciddi bir durum haline getirir.
Vaskülit Vakfı’na göre, romatoid artrit vasküliti nadirdir ve romatoid artrite sahip kişilerin sadece %1’ini etkiler. Ayrıca, erkeklerin romatoid artritin bir komplikasyonu olarak romatoid artrit vasküliti geliştirmesi kadınlara göre daha olası görünmektedir.
Romatoid Artrit Vasküliti’nin Nedenleri Nelerdir?
Romatoid artrite sahip bazı kişilerin neden romatoid artrit vasküliti geliştirdiği, diğerlerinin ise neden geliştirmediği net değildir.
Vaskülit Vakfı’na göre, aşağıdaki faktörler romatoid artrite sahip bir kişinin romatoid artrit vasküliti geliştirmesine neden olabilir:
- 10 yıl veya daha uzun süredir şiddetli romatoid artrit öyküsü
- Antikor uzmanlarının romatoid artrit ile ilişkilendirdiği yüksek kan romatoid faktör (RF) konsantrasyonları
- Felty sendromu (Düşük beyaz kan hücresi sayısına ve genişlemiş bir dalağa neden olan bir romatoid artrit komplikasyonu)
- Romatoid nodüllerin varlığı (Eklemlerin etrafındaki derinin altında oluşan sert topaklar)
- Sigara içmek
- Genetik
Romatoid Artrit Vasküliti’nin Belirtileri Nelerdir?
Romatoid artrit vasküliti vücudun birçok yerindeki kan damarlarını etkileyebilir ve bu nedenle semptomlar değişebilir. Romatoid artrit vaskülitine sahip bireyler, romatoid artrite sahip olan kişilerle benzer semptomlar yaşayabilir; örneğin:
- yorgunluk
- ateş
- iştah kaybı
- istemsiz kilo kaybı
Ancak romatoid artrit vaskülitine sahip bireylerde bu semptomlar daha şiddetli olabilir.
Romatoid artrit vasküliti ayrıca cildi, sinirleri, el ve ayak parmaklarını da etkileyebilir. Kişilerde şu belirtiler görülebilir:
- Özellikle bacaklarda ağrılı döküntüler, çürük gibi oluşumlar
- Parmak uçlarının etrafındaki yaralar
- Vücudun bazı bölgelerinde karıncalanma, uyuşma veya güçsüzlük
- Göz ağrısı veya kızarıklık, bulanık görme
- Göğüs ağrısı, karın ağrısı, düzensiz kalp atışı
- El ve ayak parmaklarında kangren veya nekroz olarak da bilinen doku ölümü
Romatoid Artrit Vasküliti Nasıl Teşhis Edilir?
Romatoid artrit vaskülitini tespit etmek için özel bir test yoktur. Bunun yerine, doktor kişiye semptomlarını ve tıbbi geçmişini sormalı ve fiziksel muayene yapmalıdır.
Ayrıca aşağıdakiler gibi bir dizi test yapabilmektedir:
- Kan romatoid faktör veya C-reaktif protein gibi antikorlar ve iltihaplanma belirtileri için kan testleri
- Vücudun etrafındaki kan damarlarını görmek ve hasar belirtileri aramak için tıbbi görüntüleme testleri
- Kalp ritmini test etmek için bir elektrokardiyogram
- Kasların sinir sinyallerine ne kadar iyi tepki verdiğini kontrol etmek için elektromiyografi testi
- Dokuların sağlığını test etmek için biyopsi
- Endoskopi
Romatoid Artrit Vasküliti Tedavisi Nasıl Sağlanır?
Romatoid artritte olduğu gibi, romatoid artrit vaskülitinin tedavisi yoktur. Tedavi olarak kan damarlarındaki hasarı kontrol etmeye ve semptomları hafifletmeye odaklanılmalıdır.
Bir tedavi planı yapmak için doktor, kişinin semptomlarının şiddetini dikkate alacaktır. Semptomlar hafifse ve bir bölgede izole edilmişse, doktor enfeksiyonu önlemek için bölgeyi koruyabilir ve prednizon gibi kortikosteroidler reçete edebilir.
Romatoid artrit vasküliti vücudun birden fazla bölgesini etkiliyorsa veya semptomlar daha şiddetliyse, doktor iltihabı azaltmak ve bağışıklık sistemini baskılamak için bir tedavi kombinasyonu önerebilir. Bu kombinasyon şunları içerebilir:
- daha yüksek dozlu steroidler
- bağışıklık bastırıcılar
- siklofosfamid veya metotreksat gibi düşük doz kemoterapi ilaçları
- rituximab gibi antikor ilaçları
Bazı kişilerin alevlenme sırasında yalnızca kısa bir süre ilaç alması gerekebilirken, diğerlerinin, durumu yönetmek için daha uzun süre ilaç alması gerekebilir.
Doktorların romatoid artrit vasküliti için reçete ettiği bazı ilaçlar, mesanede kanama veya kemik yoğunluğu kaybı gibi ciddi yan etkilere neden olabilir. Doktor, bu ilaçları alırken kişiyi yakından izlemelidir.
Doktor ayrıca, kemikleri korumak için ekstra kalsiyum ve D vitamini almak gibi yan etkileri dengelemek için önlemler önerebilir.
İmmünosupresan kullanan kişiler için enfeksiyon geliştirmeye karşı önlem almak önemlidir. İnsanlar her yıl grip aşısı olmalı ve diğer aşılardan haberdar olmalıdır.
Romatoid Artrit Vasküliti Komplikasyonları Nelerdir?
Romatoid artrit vaskülitine sahip bir kişi tedavi görmezse veya durum ana organları etkilemeye başlarsa, aşağıdakiler dahil yaşamı tehdit eden komplikasyonlara neden olabilir:
- Körlük
- Nöbetler
- Kalp yetmezliği
- Felç
- Böbrek yetmezliği
- Bağırsaklara sınırlı kan temini
- Ateroskleroz veya arterlerin kalınlaşması veya sertleşmesi
- Perikardit veya kalbin etrafındaki fibröz kese iltihabı
Bu komplikasyonları önlemek için mümkün olduğunca erken bir doktordan tedavi almak önemlidir.
Romatoid artritin, romatoid artrit vaskülitine yol açmış olabileceğinden endişe duyan herkes bir romatologdan rehberlik almalıdır.
Özet
Romatoid artrit vasküliti, romatoid artrite sahip bireylerin yaklaşık % 1’ini etkileyen nadir kronik bir durumdur. Şiddetli romatoid artrit geçmişine sahip olmak, sigara içmek, erkek olmak ve romatoid nodüllere sahip olmak da dahil olmak üzere bir kişinin riskini etkileyen bir dizi faktör bulunmaktadır.
Romatoid artrit vasküliti semptomları, durumun etkilediği vücut bölgesine bağlı olarak değişir. Tedavi, durumu yönetmeye ve kan damarlarındaki hasarı azaltmaya odaklanır. Hasta olan kişi, bunun için bir ilaç kombinasyonu alabilir.
Romatoid artrit vaskülitine sahip kişiler için sık izleme önemlidir; çünkü bu, doktorların durumdaki değişiklikleri erken tespit etmesine ve ilaç yan etkilerini kontrol etmesine olanak tanır.
Bir kişi, romatoid artrit vasküliti ile ilgili endişeleri varsa, mümkün olan en kısa sürede bir doktora danışmalıdır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.
Kaynak: Medical News Today, The Link Between Rheumatoid Arthritis and Vasculitis, 2022
