Servikal displazi, rahim ağzının veya endoservikal kanalın yüzey astarında, rahim ve vajina arasındaki açıklıkta anormal hücre büyümesinin meydana geldiği kanser öncesi bir durumdur. Ayrıca servikal intraepitelyal neoplazi (CIN) olarak da adlandırılır. Cinsel yolla bulaşan insan papilloma virüsü (HPV) enfeksiyonu ile güçlü bir şekilde ilişkili olan servikal displazi, en çok 30 yaşın altındaki kadınlarda görülür, ancak her yaşta gelişebilir.
HPV hakkında daha detaylı bilgi almak için “HPV Nedir?” yazımıza bakabilirsiniz.
Servikal displazi genellikle semptomlara neden olmaz ve çoğunlukla rutin Pap testi ile keşfedilir. Uygun takip ve tedavi gören servikal displazili kadınlar için prognoz mükemmeldir. Ancak teşhis konulmayan veya uygun bakım almayan kadınların rahim ağzı kanseri geliştirme riski daha yüksektir.
Hafif servikal displazi bazen tedavi olmaksızın düzelir ve sadece takip Pap testleri ile dikkatli gözlem gerektirebilir. Ancak orta ila şiddetli servikal displazi genellikle anormal hücreleri çıkarmak ve rahim ağzı kanseri riskini azaltmak için tedavi gerektirir. Bazen iki yıldan uzun süren hafif displazi de tedavi edilebilir.
Servikal Displazinin Nedenleri Nelerdir?
Servikal displazili birçok kadında, HPV servikal hücrelerde bulunur. HPV enfeksiyonu kadınlarda ve erkeklerde yaygındır ve çoğunlukla 30 yaşın altındaki cinsel açıdan aktif kadınları etkiler.
Çoğu durumda, bağışıklık sistemi HPV’yi ortadan kaldırır ve enfeksiyonu temizler. Ancak bazı kadınlarda enfeksiyon devam eder ve servikal displaziye yol açar. 100’den fazla farklı HPV türünden üçte birinden fazlası cinsel yolla bulaşabilir ve iki özel tip – HPV 16 ve HPV 18 – rahim ağzı kanseri ile güçlü bir şekilde ilişkilidir.
HPV genellikle vajinal ilişki, anal ilişki veya oral seks gibi cinsel temas sırasında kişiden kişiye geçer. Ancak, enfekte bir kişiyle herhangi bir cilt tene temas yoluyla da bulaşabilir. Bir kez kurulduktan sonra virüs, serviks de dahil olmak üzere vücudun bir bölümünden diğerine yayılabilir.
Kronik HPV enfeksiyonu olan kadınlar arasında, sigara içenlerin ciddi servikal displazi geliştirme olasılığı, sigara içmeyenlere göre iki kat daha fazladır, çünkü sigara içmek bağışıklık sistemini baskılamaktadır.
Kronik HPV enfeksiyonu ve servikal displazi, belirli hastalıklar için veya bir organ nakli sonrasında immünosupresif ilaçlarla tedavi veya AIDS’e neden olan HIV virüsü ile enfeksiyon gibi bağışıklık sistemini zayıflatan diğer faktörlerle de ilişkilidir.
Servikal Displazi İçin Risk Faktörleri Nelerdir?
Kalıcı HPV enfeksiyonu, özellikle orta-şiddetli servikal displazi olmak üzere servikal displazi için en önemli risk faktörüdür. Kadınlarda, kalıcı HPV enfeksiyonu riskinin artması aşağıdakilerle ilişkilidir:
- Cinsel aktivitenin erken başlaması
- Birden fazla seks partnerine sahip olmak
- Birden fazla seks partneri olan bir partnere sahip olmak
- Sünnetsiz erkekle ilişkiye girmek
Servikal Displazi Nasıl Teşhis Edilir?
Servikal displazili kadınlarda pelvik muayene genellikle normal olduğundan, durumu teşhis etmek için Pap testi gereklidir.
Tek başına bir Pap testi hafif, orta veya şiddetli servikal displaziyi tanımlayabilse de, uygun takip ve tedaviyi belirlemek için sıklıkla daha ileri testler gerekir. Bunlar şunları içerir:
- Pap testlerini tekrarlamak
- Kolposkopi, biyopsilerin alınabilmesi için anormal hücreleri tespit etmek için serviksin büyütülmüş bir muayenesi
- Endoservikal küretaj, servikal kanaldaki anormal hücreleri kontrol etme prosedürü
- İnvaziv kanseri dışlamak için yapılan koni biyopsisi veya loop elektrocerrahi eksizyon prosedürü (LEEP)
- Rahim ağzı kanserine neden olduğu bilinen HPV suşlarını tanımlayabilen HPV DNA testi
Servikal Displazi Nasıl Tedavi Edilir?
Servikal displazinin tedavisi, durumun ciddiyeti ve hastanın yaşı dahil olmak üzere birçok farklı faktöre bağlıdır. Hafif servikal displazi için genellikle sadece Pap testlerinin tekrarı ile sürekli izleme gereklidir. Hafif servikal displazisi olan yaşlı kadınlar için, hafif servikal displazi iki yıl devam etmedikçe, orta veya şiddetli servikal displaziye ilerlemedikçe veya başka tıbbi problemler olmadıkça genellikle tedaviye gerek yoktur.
Servikal displazi tedavileri, tanı için de kullanılan iki prosedürü içerir: koni biyopsisi veya LEEP.
Diğer tedaviler şunları içerir:
- kriyocerrahi (dondurma)
- elektrokoterizasyon
- lazer cerrahisi
Her türlü tedavi, ağır kanama ve hamileliği etkileyen olası komplikasyonlar gibi risklerle ilişkili olduğundan, hastaların bu riskleri tedaviden önce doktorlarıyla görüşmeleri önemlidir. Tedaviden sonra tüm hastalar, altı ve 12 ayda Pap testlerinin tekrarını veya bir HPV DNA testini içerebilen takip testi gerektirir. Takipten sonra düzenli Pap testleri gereklidir.
Servikal Displazi Önlenebilir Mi?
Kadınlar, erken cinsel ilişkiye girme ve birden fazla cinsel partnere sahip olma gibi HPV enfeksiyonu ile ilişkili yüksek riskli cinsel davranışlardan kaçınarak servikal displazi riskini azaltabilirler. Erkek partnerleri her cinsel ilişkide doğru şekilde prezervatif kullanan cinsel olarak aktif kadınların HPV enfeksiyonu riski %70’e kadar azaltılabilir.
Diğer önleyici tedbirler arasında sigara içmekten kaçınmak ve her kadının 21 yaşında rahim ağzı kanseri taramasına başlamasını öneren rahim ağzı kanserinin erken teşhisi için Amerikan Kanser Derneği yönergelerini izlemek yer alır.
Üç aşı – Gardasil, Gardasil-9 ve Cervarix – FDA tarafından, çoğu rahim ağzı kanseri vakasına neden olan türler de dahil olmak üzere bazı HPV türleri ile enfeksiyonun önlenmesine yardımcı olmak için onaylanmıştır.
CDC ve American College of Obstetricians and Gynecologist tarafından onaylanan kılavuzlara göre, erkek ve kız çocukların her ikisi de cinsel olarak aktif hale gelmeden önce 11 ila 12 yaşları arasında aşılanmalıdır; 13-26 yaşları arasında henüz aşı yaptırmamış olanlar da aşılanmalıdır. Aşı 45 yaşına kadar kadınlar için onaylanmıştır.
