Sistemik lupus eritematozus sistemik veya yaygın inflamasyona neden olan kronik otoimmün bir hastalıktır. Hastalık deriyi, eklemleri ve kan damarlarını ve ayrıca çoklu organ sistemlerini etkileyebilir.
Sistemik lupus eritematozusun (SLE) kesin nedenleri belirsizliğini koruyor. Ancak, genetik, hormonal ve çevresel faktörler hastalığın gelişimine katkıda bulunabilir.
SLE eşsiz bir lupus türüdür, çünkü çoklu dokuları ve organ sistemlerini etkileyebilen yaygın bir iltihaplanmaya neden olur.
SLE, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine (CDC) göre en yaygın lupus türüdür. Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH), SLE’nin ABD’deki 322.000 ile 1.5 milyon kişiyi etkilediğini tahmin ediyor. Ne kadar insanın SLE’ye sahip olduğunu tam olarak bilmek zordur çünkü belirtileri diğer sağlık koşullarına benzer.
Bu yazıda SLE belirtileri, nedenleri ve tedavileri tartışılmaktadır. Bizde hangi belirtiler karşısında doktora gözükmeniz gerektiğini aşağıda açıklıyoruz.
SLE’nin Belirtileri Nedir?
SLE semptomları şiddetlenerek ortaya çıkabilir. Bir lupus parlaması, hastalığın aktif olarak semptomlar ürettiği bir dönemi ifade eder. Lupuslu bir kişi semptomları ortadan kalktıktan sonra remisyona girer.
SLE’nin belirtilerinin şiddeti hafif ile güçlü olabilir. İnsanlar ayrıca böbreklerini, akciğerlerini, kalbini veya beynini etkileyen semptomlar da yaşayabilirler. SLE vücuttaki hemen hemen her organı etkileyebilir, bu nedenle belirtiler kişiden kişiye geniş ölçüde değişebilir.
SLE sahibi kişiler aşağıdakiler gibi bir dizi semptom yaşayabilir:
- Döküntü ve küçük kırmızı lekeler dahil cilt problemleri
- Yorgunluk
- Ateş
- Ağrılı veya şişmiş eklem
- Kilo kaybı
- Güneş hassasiyeti
- Ağız ülseri
- Anemi veya düşük kırmızı kan hücresi sayımı
- Lökopeni veya düşük beyaz kan hücresi sayımı
- Göğüs ağrısı
- Baş ağrısı
- Görme problemleri
- Karın ağrısı
- Mide bulantısı ya da kusma
- Nefes almada zorluk
- Saç kaybı
- Ödem veya uzuvların şişmesi
Komplikasyonlar
Lupus ile yaşayan insanların üçte biri ile yarısı arasında, böbreklerini etkileyen iltihaplanma görülür, bu da lupus nefriti olarak adlandırılır. Tedavi olmadan, lupus nefriti yaşamı tehdit eden bir durum olan son evre böbrek hastalığına ilerleyebilir.
Lupus nefriti aşağıdaki belirtilere neden olur:
- Ağrılı veya şişmiş eklem
- Kas ağrısı
- Ateş
- Yüzünde kelebek şeklinde bir döküntü
- SLE kalbi etkileyebilir, bu organ çevresinde iltihaplı dokuya ve diğer sorunların yanı sıra anormal kalp kapakçıklarına neden olabilir. Bir kalp hastalığı şekli olan ateroskleroz, SLE’li insanlar arasında bu rahatsızlığı olmayanlardan daha yaygındır.
SLE, sinir sistemine zarar verebilir ve aşağıdaki koşullara katkıda bulunabilir:
- Bacaklarda zayıflık
- Duyulardaki değişiklikler
- Düşünme güçlüğü
- Nöbetler
- İnme
SLE’nin Nedenleri Nedir?
SLE’nin kesin nedeni bilinmemektedir. Bununla birlikte, spesifik genlerdeki değişiklikler veya mutasyonlar, bir kişinin SLE geliştirme riskini artırabilir.
Araştırmacıların SLE ile ilişkilendirdiği genetik mutasyonlar, sıklıkla, vücudun bağışıklık fonksiyonunu düzenleyen ve ana histo-uyumluluk kompleksi (MHC) genleri olarak adlandırılan genleri içerir.
Bununla birlikte, SLE gen varyasyonuna sahip olan herkes hastalığı geliştirecek diye bir durum söz konusu da değildir.
Diğer birkaç faktör SLE gelişme riskini artırabilir. Amerikan Romatoloji Koleji’ne göre, kadınların erkeklerden daha fazla lupus geliştirme olasılığı 10 kat daha fazla.
SLE’ye katkıda bulunabilecek diğer faktörler şunlardır:
- Seks hormonları
- Toksik kimyasallara, güneş ışığına veya bazı ilaçlara maruz kalma
- Viral enfeksiyonlar
- Diyet
- Stres
SLE İçin Tedavi Yötemleri Nelerdir?
Şu anda SLE için bir tedavi bulunmamaktadır. Tedaviler semptomların azaltılması – veya remisyonun indüklenmesi – ve son dönem böbrek hastalığı gibi ciddi komplikasyonların önlenmesine odaklanır.
İlaçla Tedavi
Semptomlara ve etkilenen organlara bağlı olarak, SLE’li bir kişiye doktoru aşağıdaki ilaç türlerinden birini veya daha fazlasını önerebilir (LÜTFEN HİÇ BİR İLACI DOKTORUNUZA DANIŞMADAN KULLANMAYINIZ):
- Aspirin içeren steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar (NSAID’ler)
- Metotreksat gibi antimetabolitler
- Klorokin de dahil olmak üzere antimalarials (Aralen)
- Kortikosteroidler, örneğin prednizon (Deltasone) kremleri
- Belimumab (Benlysta) gibi biyolojik ürünler
- Azatiyoprin (Imuran) ve siklosporin (Neoral) içeren immünosupresif ilaçlar
- Warfarin (Coumadin) gibi kan sulandırıcıları
Bu ilaçlar iltihaplanmayı, bağışıklık sisteminin etkinliğini veya SLE’den kaynaklanan vücuda verilen zararı azaltmaya çalışır. Doktorlar bazen SLE’yi tedavi etmek için farklı ilaçların bir kombinasyonunu da size tavsiye edebilir.
Beslenme Düzeni Değişiklikleri
SLE ve lupus nefriti olan kişiler, semptomlarını yönetmelerine yardımcı olmak için aşağıdaki beslenme değişikliklerini yapmayı düşünebilirler:
- Sınırlı sodyum alımı
- Doymuş ve trans yağları sınırlama
- Mümkün olduğunca sık taze yiyecek almak
- Paketlenmiş yiyeceklerden ve hazır yemeklerden kaçınmak
- Daha az hayvansal proteini tüketme
- Fındık ve fasulye gibi daha fazla bitki bazlı protein yemek
- Muz, patates ve tam buğday ekmeği dahil olmak üzere potasyum yönünden zengin yiyecekleri yemek
- Taze meyve ve sebzeler gibi fosforlu gıdaları yemek
- SLE’li kişilerde kalp hastalığı riskinin artması nedeniyle, yüksek tansiyon ve obezite gibi diğer risk faktörlerini azaltan sağlıklı bir diyet uygulamak özellikle önemlidir.
SLE için Ne Zaman Doktora Görünmeli?
SLE semptomları varsa insanlar doktora gitmeyi düşünebilirler.
Yeni bir SLE teşhisi almış olanlar, yeni veya kötüleşen semptomları fark ederlerse doktora başvurmalıdır.
Diğer Lupus Türleri
Birçok kişi SLE ve lupus terimlerini birbirlerinin yerine kullanabilse de, benzersiz semptom ve nedenleri olan başka farklı lupus türleri vardır.
Diskoid lupus eritematozus (DLE) veya deri lupusu sadece cildi etkiler. Yüz, boyun ve kafa derisinde kalın, pullu döküntüye neden olur.
İlaca bağlı lupus, bazı ilaçlar alındıktan sonra gelişen lupus anlamına gelir. Genellikle bir kişi ilacı almayı bıraktıktan sonra geçer.
Özetle
Sistemik lupus eritematozus, bilinen bir tedavisi olmayan uzun süreli bir durum olmasına rağmen, kişi sağlık ekibi ile düzenli tedavi gördüğü sürece genel olarak olumludur. Lupus ile yaşayan çoğu insan normal bir hayat yaşayabilir.
SLE’nin uzun vadeli etkileri belirtilerinin şiddetine ve sıklığına bağlıdır. Daha yoğun ve sık belirtiler yaşayan insanlar daha fazla komplikasyon geliştirme riski daha yüksek olabilir.
Erken tanı ve uygun tedavi remisyona yardımcı olabilir, hastalığın ilerlemesini önleyebilir ve yaşamı tehdit edici komplikasyonları önleyebilir.
SLE’li birçok kadın hamileliği süresince uygun tedavi gördüğü sürece hamile kalabilir ve sağlıklı bebekler doğurabilir.
Medical News Today, What is systemic lupus erythematosus?, 2019.
Referanslar:
Larsen, J. L., et al. (2018). The existential experience of everyday life with systemic lupus erythematosus [Abstract]. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/jan.13525
Lupus. (2017). https://www.rheumatology.org/I-Am-A/Patient-Caregiver/Diseases-Conditions/Lupus
Lupus. (2019). https://www.womenshealth.gov/lupus
Lupus symptoms. (2018). https://www.cdc.gov/lupus/basics/symptoms.htm
Prognosis and life expectancy. (2013). https://www.lupus.org/resources/prognosis-and-life-expectancy
Systemic lupus erythematosus. (2019). https://ghr.nlm.nih.gov/condition/systemic-lupus-erythematosus
Systemic lupus erythematosus (SLE). (2018). https://www.cdc.gov/lupus/facts/detailed.html
