Eski Mısır zamanından beri sülükler tıpta sinir sistemi anormalliklerini, diş problemlerini, cilt hastalıklarını ve enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılmıştır. Günümüzde çoğunlukla plastik cerrahi ve diğer mikrocerrahilerde kullanılmaktadırlar. Bunun nedeni, sülüklerin kan pıhtılarını önlemeye çalışan peptitler ve proteinler salgılamasıdır. Bu salgılar ayrıca antikoagülanlar olarak da bilinir. Bu, iyileşmelerine yardımcı olmak için kanın yaralara akmasını sağlar.
Sülük Tedavisi Nasıl Uygulanır?
Tıbbi sülüklerin küçük sıra dişleri olan üç çenesi vardır. Bir kişinin derisini dişleriyle delerler ve tükürükleri yoluyla antikoagülanlar sokarlar. Sülüklerin daha sonra tedavi gören kişiden her seferinde 20 ila 45 dakika kan almasına izin verilir. Bu, sülük başına 15 mililitreye kadar nispeten küçük bir kan miktarına eşittir. Tıbbi sülükler çoğunlukla Macaristan veya İsveç’ten gelir. Sülük tedavisinin kullanılabileceği birkaç durum vardır. Yararlanabilecek kişiler, diyabetin yan etkilerinden dolayı uzuvlarının kesilmesi riskini taşıyanları, kalp hastalığı teşhisi konanları ve yumuşak dokularının bir kısmını kaybetme riskiyle karşı karşıya kaldıkları kozmetik cerrahi geçirenleri içerir. Terapi ayrıca kan pıhtılarını ve varisli damarları tedavi etmek için önerilmiştir. Kansızlık, kan pıhtılaşma sorunları veya tehlikeli arterleri olan kişiler sülük tedavisi için aday değildir. 18 yaşın altındaki çocuklara ve hamile kadınlara da genellikle bundan kaçınmaları önerilir.
Tıbbi Uygulamalar İçin Sülük Tedavisi
Bir seans sırasında canlı sülükler kendilerini hedef bölgeye yapıştırır ve kan emer. Kanı sulandıran ve pıhtılaşmayı önleyen proteinleri ve peptitleri serbest bırakırlar. Bu dolaşımı iyileştirir ve doku ölümünü önler. Sülükler, genellikle iz bırakmadan iyileşen küçük, Y şeklinde yaralar bırakırlar. Sülükler kan dolaşımını artırmada ve kan pıhtılarını parçalamada etkilidir. Dolaşım bozukluklarını ve kardiyovasküler hastalıkları tedavi etmek için kullanılabilmeleri şaşırtıcı olmamalıdır. Sülük tükürüğünden elde edilen kimyasallar, aşağıdakileri tedavi edebilen farmasötik ilaçlara dönüştürülmüştür:
- hipertansiyon
- varisli damarlar
- hemoroid
- cilt problemleri
- artrit
Klinik deneyler, sülük tedavisinin yaygın eklem hastalığı osteoartriti için uygun bir tedavi olduğunu düşündürmektedir. Sülüğün tükürüğündeki anti-enflamatuar ve anestetik özellikler, etkilenen eklem bölgesindeki ağrı ve hassasiyeti azaltır.
Kalp hastalığı: Kalp hastalığı olan kişiler, iltihabı ve kan akışını iyileştirme potansiyeli nedeniyle sülük tedavisini kullanır. Son birkaç yılda sülük tedavisi damar hastalığı ve rahatsızlığı olan kişiler için kabul edilebilir bir alternatif tedavi haline gelmiştir.
Kanser: Sülük tükürüğünde bulunan trombosit inhibitörleri ve özel enzimler nedeniyle sülük tedavisi kullanılarak kanser tedavileri araştırılmaktadır. Bazı kan kanserleri olan kişilerin sülük tedavisini kullanmaları tavsiye edilmezken, akciğer kanserinin etkilerini yavaşlattığı gösterilmiştir. Hayvanlar üzerinde yapılan testler ayrıca sülük tükürüğünün farelere doğrudan enjekte edilmesinin kanser hücrelerinin kolonizasyonunu önlemeye yardımcı olduğunu da göstermektedir.
Diyabet: Diyabetin ilerlemesi çok sayıda soruna neden olabilir. Bu problemler kanın ayak parmaklarına, parmaklara, ellere ve ayaklara ulaşmasını sınırlayan veya engelleyen damar hastalıklarına yol açabilir. Kan akışı ciddi şekilde kısıtlandığında, etkilenen doku ölebilir. Bu, diyabetli insanlar arasında amputasyonun önde gelen nedenidir. Diyabet komplikasyonları nedeniyle bir parmak veya uzuv kaybetmek, dünya çapında milyonlarca insan için büyük bir endişe kaynağıdır. Bu süreci durdurmanın en etkili yolu, kan pıhtılaşması riski olmadan etkilenen dokulara dolaşımı arttırmaktır. Araştırmalar sülük tedavisinin bir rol oynayabileceğini göstermiştir. Sülük tükürüğündeki Hirudin maddesi kanı sulandırır ve pıhtılaşmasını engeller. Diyabetli kişilerin kanı daha kalın olma eğiliminde olduğundan, Hirudin kanı incelterek kalp ve kardiyovasküler sistem üzerindeki baskıyı hafifletmeye yardımcı olabilir. Araştırmacılar, Hirudin’in diyabet tedavisinde kullanıldığı durumlarda olumlu sonuçlar gözlemlemişlerdir.
Kozmetik Kullanım İçin Sülük Tedavisi
Sülükler, yüz rekonstrüktif cerrahisinden sonra yumuşak dokuyu korumak ve iyileşmeyi desteklemek için popüler hale geldi. Hem eski hem de yeni vaka çalışmalarında, sülük tedavisinin aşağıdakileri etkileyen rekonstrüksiyonlarda olumlu sonuç alma şansını arttırdığı gösterilmiştir:
- burun
- alın
- göğüs
- yanak
- parmaklar
Bu ameliyatlar sırasında ve sonrasında sülük tedavisinin kan pıhtılaşması üzerindeki etkisi vücudun daha doğal ve eksiksiz iyileşmesine yardımcı olur. Sülük tedavisinin kan dolaşımına olan faydaları, bazı kişilerin kafa derisindeki kellik ve saç dökülmesini tedavi etmek için sülük tedavisi kullanmasına da yol açmıştır.
Sülük Tedavisinin Yan Etkileri Nelerdir?
Sülük tedavisi hem kolaydır hem de diğer tedavilere göre yan etki riski daha düşüktür. Ancak, bazı riskler var. Bazen ilaca dirençli bakterileri içeren bir bakteriyel enfeksiyon riski vardır, bu nedenle düzenlenmiş bir ortamın dışında sülüklerden kaçındığınızdan emin olun. Bu nedenle, otoimmün hastalığı ve çevresel faktörler nedeniyle bağışıklığı baskılanmış kişiler sülük tedavisi için iyi bir aday değildir. Bir dizi sülük tedavisinden sonra bir şeyler ters giderse, tedavi edilen bölgeden kan sızacak ve sülük ısırığı bölgesi kapanmayacaktır. Bazen sülükler vücudun tedaviye ihtiyaç duymadığınız başka bir bölgesine gitmeye çalışarak gereksiz kan kaybına neden olur. Nadiren, bir kişi sülük tedavisi sırasında veya sonrasında sülük tükürüğüne alerjisi olduğunu keşfedecektir. Bu gibi komplikasyonlar ortaya çıkarsa hemen anlarsınız ve artık bu tedavi yöntemine aday olmazsınız.
Özet
Sülüklerin modern bir tıbbi tedavi olarak kullanıldığını hayal etmek bazı insanları rahatsız ediyor. Ancak giderek daha fazla araştırma, tıbbi bakımın önemli bir parçası olarak sülüklere yüzyıllarca güvenilmesinin bir nedeni olduğunu gösteriyor. Sülük tükürüğündeki özel özellikler hakkında daha fazla şey öğrenmeye devam ettikçe, tedavinin mümkün olduğunu düşündüğümüzden çok daha pratik bir kullanımı olabilir.
Kaynak
Healthline, What Is Leech Therapy?, 2017
Abdualkader et al. Leech therapeutic applications. 2013.
Ammar et al. Assessment of the antitumor activity of leech (huridinaria manillensis) saliva extract in prostate cancer [Abstract]. 2015.
Brzezinski et al. Positive outcome of medical leeches (hirudotherapy) for venous congestion. 2015.