İki yeni çalışma, çalışma hafızasının – karar alma süreçlerinde günlük olarak kullandığımız hafıza – yaş, ruh hali ve uyku kalitesinden mi etkilenip zarar görüyor yoksa kendi kendine mi zamanla bozuluyor sorusunu araştırdı.
Çalışma hafızası, kişinin etrafı dolaşırken, durumları değerlendirirken, konuşurken ve karar alırken günlük olarak kullandığı kısa süreli hafızadır.
İnsanın yaşı ilerledikçe, kabileyler azalma eğilimindedir, ancak kısa ve uzun vadede kişiyi etkileyebilecek başka faktörler de var – özellikle de moral bozukluğu ve düşük uyku kalitesi.
Dört farklı kurum katılımıyla oluşturulan bir araştırma ekibi – California Üniversitesi / Riverside, California Üniversitesi / Berkeley, Michigan Üniversitesi /Ann Arbor’daki ve Ulusal Nörolojik Bozukluklar ve İnme Enstitüsü / MD Bethesda’da çalışma hafızasını etkileyen faktörlerin araştırmasını iki kez yürüttü.
Bununla birlikte, önceki araştırmaların aksine, yeni çalışma, bu faktörlerin çalışma hafızasının hem nitel hem de nicel yönlerini nasıl etkilediğine bakar. Bu terimler sırasıyla çalışma belleğinin sağlamlığına ve doğruluğuna ve kabiliyetler ile ilgili anıların beyinde depolanma ihtimalinin ne kadar olduğuna işaret eder.
Bulguları, Uluslararası Nöropsikoloji Derneği Dergisi’nde yer alan ekip, faktörlerin çalışma hafızasını bağımsız olarak etkileyip etkilemediğini veya birbirlerini etkileyip etkilemediklerini ve sonra da bu zihinsel kabiliyet üzerinde birlikte çalışıp çalışmadıklarını anlamak için incelemeye başladı.
“Diğer araştırmacılar zaten bu faktörlerin her birini ayrı olarak genel çalışma belleği işlevi ile ilişkilendirmişlerdir, ancak çalışmalarımız bu faktörlerin bellek kalitesi ve niceliği ile nasıl ilişkilendirildiğine baktı” diye açıklıyor baş araştırmacı Weiwei Zhang, Ph. D.
“Üç faktörün hepsi birbiriyle ilişkili” diyor ve şöyle devam ediyor: “Örneğin, yaşlıların daha genç yetişkinlerden daha olumsuz bir ruh hali yaşama olasılığı daha yüksektir. Kötü uyku kalitesi de genellikle depresif ruh hali ile alakalı olur.”
Kalite ve Nicelik Üzerindeki Etki
Araştırmacılar, bu faktörleri ayrı ayrı analiz eden çalışmalara baktıktan sonra konu üzerine birlikte tartışmaya karar verdiler.
Zhang, “Bu ilişkilerle ilgili daha önceki araştırmalarda kullanılan – bu sağlıkla ilgili faktörlerden biri ve çalışma hafızası arasındaki ilişkiyi inceleyen – parçalanma yaklaşımı, gözlenen bir etkinin diğer faktörlerden etkilenme olasılığını artırabilir” diyor.
Mevcut araştırma, tamamlayıcı olan bulgularla birlikte iki ayrı çalışmaya yer verdi. İlk çalışma için, araştırmacılar düzenli uyku kalitesi ve moral bozukluğu deneyimleriyle ilgili olarak kendilerine bildirilen önlemleri uygulayacak 110 üniversite öğrencisini işe aldı.
Ardından, araştırma ekibi bu önlemlerin katılımcıların çalışma hafızası performansı ile nasıl ilişkili olduğunu değerlendirdi.
İkinci çalışmada, araştırmacılar değerlendirmelerini 21 yaş ve 77 yaş arasındaki yerel topluluktan 31 katılımcı alarak farklı yaştaki insanlara uyguladılar. Çağlardaki çeşitlilik, yazarların yaş ve çalışma hafızasının işleyişi arasındaki bağlantıyı araştırmalarını sağlamıştır.
İki çalışma, ilk olarak, bir kişinin yaşının niteliksel çalışma hafızası ile ters ilişkili olduğunu ortaya koydu; bu, yaşlandıkça çalışma hafızamızın daha az doğru olması anlamına geliyor.
Aynı zamanda araştırmacılar, moral bozukluğu ve kötü uyku kalitesinin yaşanmasının, daha kötü niceliksel çalışma belleği ile bağlantılı olduğunu bulmuşlardır. Yani, ne kadar az uyursak ve olumsuz ruh halleri ne kadar sık yaşarsak, kısa süreli hatıraları saklama ihtimalimiz o kadar düşük olur.
Son olarak, ekip uyku kalitesinin, ruh halinin ve yaşın çalışma hafızasının azalmasına katkıda bulunduğunu kabul ederken, istatistiksel analizleri her faktörün bu fakülteye bağımsız olarak etki ettiğini ve bu nedenle farklı temel mekanizmalara bağlı olabileceğini göstermektedir.
Zhang, “Bu faktörlerin her birinin çalışma hafızasını nasıl etkilediğine dair kendimize güveniyoruz” diyor Zhang, hafızayı etkileyen öğelerin daha iyi anlaşılmasının da önemli klinik etkilere sahip olabileceğini açıklıyor.
“Bu bize yaşa bağlı demanstaki altta yatan mekanizmanın daha iyi anlaşılmasını sağlayabilir. Hafızalarının sağlığı için yaşlıların iyi uyku kalitesine sahip olmalarını ve iyi bir ruh hali içinde olmalarını sağlamak önemlidir.”
Weiwei Zhang, Ph.D.
Medical News Today, How sleep and mood impact working memory, 2019.