Veganlar da vejetaryenler da et yememeyi tercih ediyorlar. Ancak veganizm daha katıdır ve veganlar süt, yumurta, bal gibi hayvansal besinleri tüketmemenin yanında deri ve ipek gibi hayvanlardan elde edilen eşyaları da kullanmazlar.
Veganlık ve vejetaryenlik günden güne popülerlik kazanıyor. Bununla beraber bazı insanlar, özellikle vejeteryanlığın çeşitli varyasyonları olduğu için bu iki beslenme türü arasındaki farkları karıştırabilir.
Vejetaryenlik Nedir?
Vejetaryen Derneğine göre vejetaryenler, hayvan kesimiyle elde edilen hem ana ürünleri hem de yan ürünleri tüketmeyen insanlardır.
Vejetaryenler şunları asla yemez:
- Sığır eti, domuz eti ve av hayvanı eti gibi etler
- Tavuk, hindi ve ördek gibi kümes hayvanları
- Balık ve kabuklu deniz ürünleri
- Böcek
- Peynir mayası, jelatin ve diğer hayvansal protein türleri
- Hayvan kesimlerinden elde edilen yağlar
Bunun yanında birçok vejeteryan, hayvan kesimini içermeyen yan ürünler tüketir:
- Yumurtalar
- Süt, peynir ve yoğurt gibi süt ürünleri
- Bal
Vejetaryenler tipik olarak bazı meyve, sebze, kuruyemiş, tohum, tahıl, bakliyatları ve bunlardan elde edilen “etin yerini alabilecek besinleri” tüketirler.
Öte yandan vejetaryenlik veganlığa daha serbest bir beslenme şeklidir ve bunun için bazı varyasyonları vardı:
- Lacto-ovo-vejetaryen
Bu beslenme şeklini uygulayan kişiler et ve balık ürünlerinin hiç birini tüketmezler, ancak süt ürünleri ve yumurtayı tüketiler.
- Lacto- vejetaryen
Bu beslenme şekliyle hayatını sürdüren insanlar herhangi bir et, balık ürününü veya yumurtayı tüketmiyor, ancak süt ürünleri tüketiyorlar.
- Ovo-vejetaryen
Bu şekilde beslenen insanlar takip et, balık ve süt ürünlerini tüketmezler, ancak yumurta tüketirler.
- Peskateryan
Bu vejetaryenlik durumunu benimseyen kişiler tüm et ürünlerinden uzak dururlar ancak balık ve diğer deniz ürünlerini tüketirler. Bu vejetaryenliğin geleneksel tanımına uymaz. Dolayısıyla birçok kişi peskateryan beslenmeyi yarı-vejetaryen veya esnek vejetaryen olarak adlandırır.
Veganlık Nedir?
Veganlık, vejetaryenliğin daha katı şeklidir. Veganlar, hayvansal ürünleri ve yan ürünlerini tüketmekten ya da kullanmaktan kaçınırlar. Vegan Topluluğu veganlığı, “mümkün olduğu sürece hayvanlara yiyecek için, giyecek için ya da başka bir amaç için verilen her türlü zararı reddeden bir yaşam biçimi” olarak tanımlar.
Veganlar aşağıdakileri içeren her türlü yiyecek ve eşyayı kullanmayı reddeder:
- Et
- Kümes hayvanları
- Balık ve kabuklu deniz ürünleri
- Yumurtalar
- Süt ürünleri
- Bal
- Böcek
- Peynir mayası, jelatin ve diğer hayvansal protein türleri
- Hayvanlardan elde edilen yağlar
Veganlığı sıkı bir şekilde savunanlar bu durumu sadece beslenme şeklinde bırakmazlar, hayatlarının tüm alanlarına yayarlar ve hayvansal ürün içeren herhangi bir eşyayı dahi kullanmak istemezler. Örneğin:
- Deri ürünleri
- Yün
- İpek
- Balmumu
- Hayvansal yağlar içeren sabun ve mum gibi eşyalar
- Süt proteininden elde edilen lateks ürünler
- Hayvanlar üzerinde test edilen kozmetik ürünler ya da diğer ürünler
Sağlık Açısından Faydaları
Bilimsel araştırmalar vejetaryen ve vegan beslenmenin sağlık açısından çeşitli faydaları olabileceğini gösteriyor.
2017 yılında yapılan bir çalışmada, aşırı kilolu olan ve ayrıca tip 2 diyabet, iskemik kalp hastalığı, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol düzeylerinden en az birine sahip olan 49 yaşındaki yetişkinlerde bitki bazlı bir diyetin nasıl sonuç verdiği gözlemlendi.
Araştırmacılar katılımcıları rastgele olarak ya normal diyet bakım uyguladılar ya da düzenli egzersiz gerektirmeyen, düşük kalorili bütün yiyecekleri içeren bitki bazlı bir diyet uyguladılar.
6 aylık ve 12 aylık takiplerde diyet grubundaki katılımcıların vücut kitle indeksleri ve kolesterol seviyelerinde normal bakım grubundakilere göre anlamlı bir düşüş görüldü.
2019 yılında yapılan bir inceleme ise bitki bazlı diyetlerin, sporcular için çeşitli kardiyovasküler sağlık faydaları sunabileceğini gösteriyor:
- Düşük kolesterol düzeyleri
- Gelişmiş kan basıncı ve kan akışı
- Daha iyi kan şekeri kontrolü
- Damar sertleşmesi riskinin azalması hatta hiç kalmaması
- Oksidatif stres ve inflamasyonun azaltılması
MedicalNewsToday, What Is The Difference Between Veganism And Vegetarianism?, 2019
