Vitamin D insan vücudunda bir çok süreçte yer alan önemli bir hormondur. Dışarıdan alınabildiği gibi, vücudumuz güneşin desteği ile Vitamin D sentezleyebilir. Vücudumuz sentezleyebilmesine rağmen Dünya`da 1 milyar insanın Vitamin D eksikliğinin olduğu tahmin edilmektedir. Bu nedenle Vitamin D eksikliği Dünya çapında önemli bir sağlık sorunudur.
T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan verilere göre, Türkiye`de yapılan çalışmalarda D vitamini alımının günlük diyette az olduğu gözlenmiştir. Türkiye`de D Vitaminin yemek ile günlük alımı olması gereken miktarın erkeklerde %23.7 ve kadınlarda %16.9`udur. Aynı çalışmaya göre Türkiye genelinde erkeklerin %3.1’inde, kadınların ise %12.7’sinde şiddetli D vitamini eksikliği (<10 ng/ml) olduğu saptanmıştır. Bu genel toplumu düşündüğümüzde Türkiye`de yaklaşık 4 milyon kişinin D vitamini eksikliği çektiği anlamına gelmektedir.
D Vitaminin Özellikleri ve Görevleri Nelerdir?
D Vitamini hem besinler hem de vücudumuzun ürettiği bir hormondur. Vücudumuzda bir çok organ ve dokularda D vitaminin etkilediği özellikler ve süreçler vardır. Yağda çözünebilen bir vitamindir.
En önemli fonksiyonunu kalsiyum-fosfat metabolizmasında gösterir. Ancak bağışıklık sistemi başta olmak üzere bir çok görevi vardır.
Vitamin D`nin Faydaları Nelerdir?
D Vitaminin faydaları özetle;
Bağışıklık sistemini güçlendirmek en önemli işlevi.
Hastalıklara karşı korur ve hastalıkla savaşmada güçlü kılar.
Kalsiyum ve fosfor emilimini düzenler.
Kemik ve kas sağlığını güçlendirir.
Diyabet ve osteoporoz gibi hastalıklara karşı korur.
Sağlıklı hamilelik için yardımcıdır.
Vitamin D Eksikliği Nedenleri?
Vitamin D eksikliği Dünya çapında önemli bir sağlık sorunudur. Bunun bir çok nedeni vardır. En sık karşılaşılan D Vitamini eksikliği nedenleri özetle;
Kanseri önlemede etkilidir.
- Güneşe uzak olmak ( ekvatordan uzak olmak)
- Yaşın ilerlemesi
- Kilolu olmak
- Balık veya süt tüketiminin az olması
- Cilt renginin koyu olması
- Güneş koruyucu kullanmak
- Kapalı mekanlarda bulunmak
olarak sıralanabilir.
Vitamin D Kaynakları Nelerdir?
Normal koşullarda güneş ışınlarının etkisiyle insan vücudunda bulunan D vitaminin %90-95’i sentez edilirken, %10 kadarı diyet ile alınabilmektedir.
Besinlerle alınan D vitamini iki türlüdür. Bitkilerden alınan; D vitamini D2 – Ergokalsiferol, pre-vitamin D. Hayvanlardan alınan D3: koleklsiferol denir.
Günlük Ne Kadar D Vitamini Almalıyız?
Sağlık Otoriteleri 0-12 aylık sağlıklı bireyler için günlük 400 IU D vitamini alımını önermektedir. 1-70 yaş bireylerde bu ihtiyaç 600 IU olarak gösterilmektedir. 70 yaş üstü bireylerde bu ihtiyaç 800 IU olarak gösterilmektedir. Uluslararası Osteoporoz Federasyonu (IOF) 60 yaş üstü bireylerin günlük 800-1000 IU dozunda vitamin D alımını önermektedir. Endokrin Derneği (The Endocrine Society), yeterli serum D vitamini seviyelerine ulaşmak için günde 1.500 ila 2.000 IU önermektedir.
Önerilen Günlük D Vitamini Dozları
| Yaş | Önerilen Günlük Alım (IU/gün) | Tolere Edilebilir Üst Alım Seviyesi (IU/gün) |
| 0-6 ay | 400 IU | 1000 IU |
| 6-12 ay | 400 IU | 1500 IU |
| 1-3 yaş | 600 IU | 2500 IU |
| 4-8 yaş | 600 IU | 3000 IU |
| 9-70 yaş | 600 IU | 4000 IU |
| 70 yaş üzeri | 800 IU | 4000 IU |
| Hamilelik ve emzirme | 600 IU | 4000 IU |
Özetle D Vitamini her yaşta alınmalı belli bir olanda besinlerle alınmalı veya vücudumuzun sentezlenmesi sağlanmalıdır. Özellikle çocukluk dönemlerinde D Vitamini eksikliğinin olmaması gerekir. Eğer eksiklik varsa ve giderilemiyorsa en kısa sürede doktorunuz ile görüşünüz ve D Vitamini takviyesi kullanımını değerlendiriniz.
Çünkü besinlerle bu miktarları almak çok zordur. 19/20 yumurta veya 7/8 bardak süt içildiğinde ancak 800/1000 IU D vitamini alınabilir. İçerisinde en fazla D Vitamini barındıran somon balığından 100 g yendiğinde 600 IU Vitamin D alınabilmektedir.
Yaz aylarında 10 ila 15 dakika boyunca tüm vücut maruziyeti, açık tenli yetişkinlerde 10.000 ila 20.000 IU D3 vitamini üretecektir. Daha koyu cilt pigmentasyonu olan kişiler, benzer miktarlar üretmek için 5 – 10 kat daha fazla maruz kalmaya ihtiyaç duyarlar.
Özellikle kış ve yağmurlardan güneşin olmadığı bahar aylarında güneşe çıkılmadığında D Vitamini vücudumuza dışarıdan almak zorunda olduğumuz aşikar. Bunu da günde 19/20 yumurta, 7/8 bardak süt içerek yapamayacağımız çok net. Bu nedenle D Vitamini eksikliği yaşıyorsak veya yaşamamak için D vitamini takviyesi alımında fayda olabilir.
Vitamin D Çocuklarda Neden Gereklidir?
Vitamin D;
- kalsiyumun ve fosforun normal emilimine/kullanımına katkıda bulunur,
- normal kan kalsiyum düzeyine katkıda bulunur, normal kemiklerin korunmasına katkıda bulunur.
- normal kas fonksiyonunun korunmasına katkıda bulunur.
- normal dişlerin korunmasına katkıda bulunur.
- bağışıklık sisteminin normal fonksiyonuna katkıda bulunur.
- hücre bölünmesinde görevi vardır.
- çocuklarda normal büyüme ve kemik gelişimi için gereklidir.
- çocukların bağışıklık sisteminin normal fonksiyonuna katkıda bulunur.
Sonuç olarak Vitamin D vücudumuzun bir çok fonksiyonunda ve gelişiminde görev alır ve düzenler. Özellikle büyüme ve gelişme çağında olan çocuklar için bu anlamda Vitamin D elzem ve şart olup, eksikliği çocuğun gelişiminde önemli sorunlara neden olabilir.
Çocuklarda D Vitamini Eksiliği Nelere Sebep Olur?
Vücudumuzun bir çok fonksiyonunda görev alan Vitamin D eksikliği durumunda büyüme ve gelişme çağında olan çocuklarda bir çok sağlık sorunu ve hastalık gözlenebilir.
Çocuklarda Vitamin D eksikliği durumunda,
Raşitizm,
havale geçirme,
yürümede ve diş çıkarmada gecikme,
kafatası kemiklerinin yumuşaklığı ve şekil bozukluğu,
el bileklerinde genişleme,
sık enfeksiyonlara yakalanma,
baş terlemesi ve sürtünmeye bağlı arka kısımdaki saçların dökülmesi
gibi sağlık sorunları ve hastalıklar gözlenebilir.
Vitamin D Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Sık hastalık veya enfeksiyon, yorgunluk, kemik ve sırt ağrısı, düşük ruh hali, bozulmuş yara iyileşmesi, saç kaybı ve kas ağrısı Vitamin D`nin eksikliğinde gözlenen en önemli bulgulardır.
Vitamin D eksikliğinin uzun sürmesi durumunda kardiyovasküler hastalıklar, otoimmün hastalıklar, nörolojik hastalıklar, enfeksiyonlar, gebelikte komplikasyonlar, bazı kanserler: özellikle meme, prostat ve bağırsak hastalıkları gibi hastalıklar gözlenebilir.
K Vitamini Nedir?
K vitamini, vücutta kalsiyum kullanımını düzenlemede önremli rol oynayan bir vitamindir. K vitamini damar ve yumuşak doku kireçlenmesini önleyerek kalsiyumun kemiğe entegrasyonunu destekler.
K vitamininin sağlık yararlarının son zamanlarda kan homeostazının ötesine geçtiği ve
osteoartrit,
kardiyovasküler hastalık,
demans,
bilişsel bozukluk,
hareket güçlüğü ve kırılganlık
gibi kronik, düşük dereceli inflamatuar hastalıklarda rol oynadığı gösterilmiştir.
K vitamini eksikliğinde ne olur?
K vitamini kalsiyum sisteminde aldığı rol başta olmak üzere bir çok görevinden dolayı eksikliği durumunda sağlık sorunlarına yol açmaktadır.
K Vitamini eksikliğinde;
Kardiyovasküler hastalıklar
Osteoartrit
Romatoit artrit
Kronik böbrek hastalığı
Osteoporoz
Demans
Gözlenebilir.
K vitamini eksikliği, osteoartrit, osteoporoz, kardiyovasküler hastalıklar, romatoit artit gibi yaşa bağlı kronik hastalıklarda daha yüksek risk ile ilişkilendirilmiştir.
Bu nedenle, K vitamini eksikliği bu hastalıkların başlamasına ve ilerlemesine katkıda bulunur.
D Vitamini ve K Vitamini Birlikte Mi Alınmalı?
D Vitamini ve K Vitamini (K2) birlikte çalışan ve ancak birlikte etki gösterebilen vitaminlerdir. Her iki vitaminde belli bir seviyenin üzerinde olduğunda çalışırlar. Çalışmalarında birlikte sinerjistik yani birbirinin etkisini arttıran ve düzenleyen şekilde çalışırlar.
K vitamini, vücutta kalsiyum kullanımını düzenlemede rol oynar. K vitamini damar ve yumuşak doku kireçlenmesini önleyerek kalsiyumun kemiğe entegrasyonunu destekler.
Yapılan bir metaanaliz çalışmasına göre;
K vitamini ve D kombinasyonu toplam kemik mineral yoğunluğunu önemli ölçüde artırabilir.
K vitamini türü K2 vitamini olduğunda, K vitamini ve D’nin birleşik etkisi toplam KMY’yi önemli ölçüde artırabilir.
Kalça kırıklarının tedavisinde K2 vitamininin K1 vitaminine kıyasla, kemik yoğunluğunu ve kemik kalitesini iyileştirmede daha iyi bir etkiye sahip olabileceği düşünülmektedir.
Meta-analizin sonuçları, K ve D vitamininin kombine etkisinin, mono-vitaminden daha etkili göründüğünü belirtmektedir. Bu nedenle D Vitamini alırken belirli ve düzenlenmiş bir dozda da K Vitamini alımı önemlidir.
Özet
Vitamin D vücudumuz için çok önemli bir vitamindir. Dışarıdan alabildiğimiz gibi vücudumuz da sentezleyebilir. Ancak dışarıdan besinlerle almamız çok mümkün değildir. Bu nedenle Vitamin D eksikliği durumunda veya olası eksikliği engellemek için Vitamin D takviyelerinin alınması ile ihtiyaç daha kolay ve hızlı sağlanabilir.
Vitamin D ve K Vitamini birlikte çalıştıkları ve birbirlerinin etkilerini arttırdığı için eğer takviye Vitamin D alımı düşünülüyorsa, özellikle Vitamin D`ye ihtiyacı olan çocuklarda Vitamin D ve Vitamin K`yı birlikte içeren takviye edici ürünlerden alınmasında büyük fayda vardır.
Bu web sitesi Sağlık Bakanlığı 15/2/2008 tarih ve 26788 numaralı yönetmeliği 29. maddesine göre bilgilendirme amaçlı tanıtım ve ilan kapsamında kişileri bilgilendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Hiç bir şekilde hastalıkların tanı veya tedavisinde bireysel olarak kullanılamaz. Bu site, reklam, tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımamaktadır. Tanı ve tedaviler mutlaka bir hekim tarafından yapılması gerekir. Site içeriğinin bir şekilde tanı ve tedavi amacıyla kullanımından doğacak sorumluluk ziyaretçiye aittir. Sitedeki her bilgiyi ya da sağlık sorunlarını ziyaretçiler mutlaka tıp doktoruna danışmalıdırlar. Web sitesinde yeralan bilgilendirmeler bilgi amaçlı hazırlanmış olup, hekimin uygulayacağı teşhis ve tedavisinin yerine geçmez. Herhangi bir tedavi sürecine başlamadan önce mutlaka sağlık uzmanının görüş ve onayı alınmalıdır.
Referanslar
Ramasamy I, Vitamin D Metabolism and Guidelines for Vitamin D Supplem
Vitamin D
TC Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması (TBSA), 2019
Makhsudov J, Vitamin D Deficiency in Children, Chron Precis Med Res 2020; 1(1): 8-19
https://my.clevelandclinic.org/health/articles/15050-vitamin-d–vitamin-d-deficiency
https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/
https://www.osteoporosis.foundation/
Vitamin D
Armstrong C, American Academy of Pediatrics, Am Fam Physician. 2009 Jul 15;80(2):196-198.
TGK Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliği Ekleri
https://www.medicalnewstoday.com/articles/161618#deficiency
Kuang X et al, The combination effect of vitamin K and vitamin D on human bone quality: a meta-analysis of randomized controlled trials, Food Funct., 2020
