D Vitamini Nedir?
Adına rağmen, D vitamini aslında bir vitamin değil, uzmanlarca aslında bir hormon olarak kabul edilir. Vitaminler vücut tarafından üretilemeyen besinlerdir ve bu nedenle diyetimiz aracılığıyla alınmalıdırlar. Bununla birlikte, güneşe çıktığımızda D vitamini vücudumuz tarafından sentezlenebilir.
Haftada 2-3 kez 5-10 dakika boyunca güneşe maruz kalmak, çoğu insan için yeterli D vitamini sentezlenmesi için yeterlidir. Ancak kolay üretimine rağmen D vitamininin oldukça hızlı bir şekilde parçalandığı tahmin edilmektedir. Bu nedenle son zamanlardaki çalışmalarda küresel nüfusun önemli bir yüzdesinde D vitamini eksikliği olduğu gösterilmiştir.
Güneş ışığı vitamini olarak da bilinen D vitamini, cildimizin güneşe maruz kalması sonucunda vücut tarafından üretilir.
Bunun dışında besinler veya dışarıdan takviyelerle de alınabilir.
D Vitamini Faydaları Nedir?
D vitamini sağlıklı kemiklerin ve dişlerin korunması da dahil olmak üzere birçok nedenden dolayı önemlidir. Ayrıca kanser, tip 1 diyabet ve multipl skleroz gibi farklı hastalıklara karşı da koruma sağlayabilir.
D vitamininin vücudumuzda birçok rolü vardır;
- Kemik ve diş sağlığını korur,
- Bağışıklık sistemi, beyin ve sinir sistemi sağlığını destekler,
- İnsülin seviyelerini düzenler ve diyabet yönetimine yardımcı olur,
- Akciğer fonksiyonunu ve kalp damar sağlığını destekler,
- Kanser gelişiminde rol oynayan genleri baskılar.
D vitamininin kemik sağlığımızın korunmasından, kansere karşı korunmamıza kadar birçok faydaları vardır.
Vitamin D’nin 6 faydasını sizler için derledik.
1) Sağlıklı kemikler için D vitamini
D vitamini, kandaki kalsiyumun ve fosfor düzeylerinin korunmasında önemli bir rol oynar. Bu iki mineral sağlıklı kemiklerin korunması için son derece önemlidir.
Hem bağırsaklarda kalsiyum emilimi hem de böbrekler yoluyla atılan kalsiyumun yine böbrek tarafından geri alımı için D vitamini gerekir.
Çocuklarda D vitamini eksikliği, kemiklerin yumuşamasına bağlı olarak ciddi şekilde raşitizm denilen eğilmiş şekilde görünüm ile gözlenen bir hastalığa neden olabilir.
Yetişkinlerde D vitamini eksikliği osteomalazi (kemiklerin yumuşaması) veya osteoporoz olarak kendini gösterir. Osteomalazi, düşük kemik yoğunluğu ve kas zayıflığı ile sonuçlanır. Osteoporoz, menopoz sonrası kadınlar ve yaşlı erkekler arasında en sık görülen kemik hastalığıdır.
2) Gribe yakalanmayı azaltır
Kış aylarında 4 ay boyunca günde 1,200 Uluslararası D vitamini Birimi verilen çocuklarda Influenza A (grip virüsü) enfeksiyonu riskini % 40’ın üzerinde azaldığı rapor edilmiştir.
3) Düşük diyabet riski
Yapılan çalışmalarda vücuttaki D vitamini konsantrasyonları ile tip 2 diyabet riski arasında ters bir ilişki olduğu gösterilmiştir. Tip 2 diyabetli kişilerde, yetersiz D vitamini seviyeleri insülin sekresyonunu ve glukoz toleransını olumsuz yönde etkileyebilir. Bir çalışmada, günde 2,000 Uluslararası Ünite D vitamini alan bebeklerin, % 88 oranında daha düşük tip 1 diyabet gelişme riski olabileceği rapor edilmiştir.
4) Sağlıklı bebekler
Günde 2.000 Uluslararası Ünite (IU) D Vitamini verilen normal kan basıncı olan çocuklarda, günde sadece 400 IU verilen çocuklara göre 16 haftadan sonra arteriyel duvar sertliği, anlamlı olarak daha düşük olarak bulunmuştur.
Düşük D vitamini ile ayrıca astım, atopik dermatit ve egzama dahil olmak üzere allerjik çocukluk hastalıkları daha yüksek bir risk ve şiddette görülebilir. D vitamini, kortizon grubu ilaçların inflamasyon önleyici etkilerini artırabilir, bu da steroid dirençli astımı olan kişiler için destekleyici bir tedavi olarak düşünülmesini sağlayabilir.
5) Sağlıklı hamilelik
D vitamini eksik olan gebe kadınlar preeklampsi (gebelik zehirlenmesi) gelişme ve daha fazla sezaryen riski olduğu gözlenmiştir. Düşük D vitamini olan gebelerde gebelik nedenli diyabet ve bakteriyel vajinozis gözlenebilir. Ancak düşüklüğü gibi yüksekliğinin de sıkıntıları vardır. Hamilelik sırasında yüksek D vitamini düzeylerinin, yaşamın ilk 2 yılında çocukta besin alerjisi riskinin artması ile ilişkili olduğu rapor edilmiştir.
6) Kanser önleme
Vitamin D, hücre büyümesini ve hücre-hücre arasındaki iletişimi düzenlemek için son derece önemlidir. Bazı çalışmalar kalsitriolün (D vitamininin hormonal olarak aktif formu) kanserli dokudaki yeni kan damarlarının büyümesini ve gelişimini yavaşlatarak, kanser hücresi ölümünü arttırdığını, böylece kanserli hücre çoğalmasını, kanserin metastazlarını (başka organlara yayılmasını) azaltarak kanser ilerlemesini yavaşlatabileceğini ileri sürmüştür.
Vitamin D eksikliğinde kardiyovasküler hastalıklar, hipertansiyon, multipl skleroz, otizm, Alzheimer hastalığı, romatoid artrit ve şiddetli astım gibi rahatsızlıkların arttığı gözlenmiştir. Ancak bu ilişkilerin kanıtlanabilmesi için daha kapsamlı çalışmalara ihtiyaç vardır. Bu faydaların çoğu, Vitamin D’nin bağışıklık sistemi üzerindeki olumlu etkisi ile gerçekleştiği düşünülmektedir.
D vitamini besin kaynakları
Güneş ışığı, D vitamininin en yaygın ve etkili kaynağıdır. D vitamininin en zengin besin kaynağı ise balık yağı ve yağlı balıktır.
D vitamini seviyesinin yüksek olduğu gıdalar:
Ringa balığı, taze, çiğ, 125 gr: 1,056 IU
Kılıç balığı, pişmiş, 125 gr: 941 IU
Somon, pişmiş, 125 gr: 596 IU
Sardalya, konserve, 125 gr: 336 IU
Güçlendirilmiş yağsız süt, 1 su bardağı: 120 IU
Ton balığı, suda konserve, süzülmüş, 100 gr: 68 IU
Yumurta, tavuk : 44 IU
Aşırı D Vitamini Dozu Nedir?
D vitamini için önerilen üst seviye limiti günde 4,000 IU’dur. Bununla birlikte, sağlık otoriteleri, günlük D vitamini toksisitesinin günlük 10.000 IU civarında olduğunu göstermiştir.
Aşırı D Vitamini Zararları
Aşırı D vitamini tüketimi (hipervitaminoz D), kemiklerin kırılır hale gelmesine ve kan damarlarının, böbreğin, akciğerlerin ve kalbin sertleşmesine yol açabilir. Hipervitaminoz D’nin en sık görülen semptomları baş ağrısı ve bulantıdır. Ancak iştah kaybı, ağız kuruluğu, metalik tat, kusma, kabızlık ve ishali gözlenebilir.
Gerekli olan D Vitamini doğal kaynaklardan almak en iyisidir. Takviyeler seçerken, Sağlık Bakanlığı tarafından onaylanmış, güvenliği ve etkililiği denetlenmiş ürünlerin seçilmesinde fayda vardır. D vitamini kullanmanız gerekiyorsa lütfen hekiminize ve eczacınıza danışınız.
Hastalığın önlenmesinde ve iyi sağlığın sağlanmasında en önemli olan, genel diyetimiz veya genel beslenme şeklimizdir. İyi sağlığın anahtarı olarak tek bir besin maddesine konsantre olmaktan çok çeşitli gıdaları tüketmek daha iyidir. Böylece farklı gıdalardan farklı vitamin ve mineralleri alabiliriz.
D vitamini tüketiminde her zaman için hekim ve eczacınıza danışınız.
Kaynak: Medicalnewstoday
