Hücre Nedir?
İnsanlar, dünyadaki yaşamın temel birimi olan trilyonlarca hücreden oluşur.
Hücreler, küçük fabrikalar, depolar, nakliye sistemleri ve enerji santralleri içeren küçük paketler olarak düşünülebilir. Kendi başlarına çalışırlar, kendi enerjilerini yaratırlar ve kendi kendilerini kopyalarlar – hücre, kopyalanabilen en küçük yaşam birimidir.
Bununla birlikte, hücreler de birbirleriyle iletişim kurar ve sağlam, bir canlı oluşturmak için iyi bir şekilde birbirine tutunurlar. Hücreler organları oluşturan dokuları oluşturur; ve organizmalar canlı tutmak için birlikte çalışırlar.
Robert Hook ilk 1665’te hücreleri keşfetti. Onlara isimlerini rahiplerin manastırlarda yaşadığı cella’ya (Latince!de küçük oda anlamına gelir) benzediği için “cell” dedi.
Hücrenin İçinde Neler Vardır?
Farklı hücre tipleri çılgınca farklı görünebilir ve vücutta çok farklı roller üstlenebilir.
Örneğin, bir sperm hücresi kurbağayı andırır, dişi bir yumurta hücresi küreseldir ve sinir hücreleri esasen ince tüplerdir.
Farklılıklarına rağmen, genellikle belli yapıları paylaşırlar; Bunlara organeller (mini organlar) denir.
Aşağıda en önemlilerinden bazıları:
Hücre Çekirdeği
Çekirdek, hücrenin karargahı olarak düşünülebilir. Normalde her hücrede bir çekirdek bulur, ancak bu her zaman böyle olmayabilir, örneğin iskelet kası hücrelerinde iki çekirdek vardır. Çekirdek, hücrenin DNA’sının çoğunu içerir (küçük bir miktar, mitokondriye yerleştirilir, aşağıya bakınız). Çekirdek, hücreye büyümesini, bölünmesini veya ölmesini bildiren mesajlar gönderir.
Çekirdek, hücrenin geri kalanından nükleer zarf adı verilen bir zarla ayrılır; Hücre zarı çekirdeğin gözeneklerinden küçük moleküllerin ve iyonların geçişine izin verirken, daha büyük moleküllerin geçişine yardımcı olması için taşıma proteinlerine ihtiyaç duyar.
Hücre Zarı
Her bir hücrenin komşusundan ayrı kalmasını sağlamak için, plazma zarı olarak bilinen özel bir zarın içine sarılır. Bu zar, ağırlıklı olarak, su bazlı maddelerin hücreye girmesini önleyen fosfolipitlerden yapılır. Plazma zarı, aşağıdakiler dahil olmak üzere birçok görevi yerine getiren bir dizi alıcı içerir:
Toplayıcılar: Bazı reseptörler, belirli moleküllerin diğerlerini geçmesine ve durdurmasına izin verir.
Belirteçler: Bu alıcılar, immün sistemi organizmanın bir parçası olduklarını ve yabancı bir istilacı olmadıklarını bildiren isim rozetleri gibi davranırlar.
İletişimciler: Bazı reseptörler, hücrenin diğer hücrelerle ve çevre ile iletişim kurmasına yardımcı olur.
Bağlantı Elemanları: Bazı alıcılar hücreyi komşularına bağlamaya yardımcı olur.
Hücre Sitoplazması
Sitoplazma, çekirdeği çevreleyen hücrenin iç kısmıdır ve yaklaşık yüzde 80 sudur; organelleri ve sitosol adı verilen jöle benzeri bir sıvı içerir. Hücrede gerçekleşen önemli reaksiyonların çoğu sitoplazmada meydana gelir.
Lizozomlar ve Peroksizomlar
Hem lizozomlar hem de peroksizomlar temel olarak enzim torbalarıdır. Lizozomlar, hücrelerin eski kısımları ve yabancı maddeler dahil olmak üzere büyük molekülleri parçalayan enzimler içerir. Peroksizomlar, peroksit dahil olmak üzere zehirli maddeleri yok eden enzimler içerir.
Hücre İskeleti
Hücre iskeleti, hücrenin iskelesi olarak düşünülebilir. Doğru biçimi korumasına yardımcı olur. Bununla birlikte, düzenli iskelelerin aksine, hücre iskeleti esnektir; hücre bölünmesi ve hücre hareketliliğinde rol oynar – örneğin sperm hücreleri gibi bazı hücrelerin hareket edebilme yeteneği.
Hücre iskeleti ayrıca, hücre dışından materyal alımına katılmasıyla (endositoz) hücre sinyalleşmesine yardımcı olur ve hücre içinde hareket eden materyallerle ilgilidir.
Hücre organelleri nedir?
Hücre içerisinde sitoplamazda yer alan ve hücrenin fonksiyonlarını yerine getiren yapılara organel denir.
Bunların en başlıcaları
- Endoplazmik retikulum
- Golgi aygıtı
- Mitokondri
- Ribozom
Gelin şimdi bunların detaylarına bakalım.
Endoplazmik Retikulum
Endoplazmik retikulum (ER) hücre içindeki molekülleri işler ve bunların nihai varış noktalarına taşınmasına yardımcı olur. Özellikle proteinleri sentezler, katlar, değiştirir ve taşır.
ER, sitoskeleton tarafından bir arada tutulan sarnıç adı verilen uzun keselerden oluşur. İki tür vardır: kaba ER ve pürüzsüz ER.
Golgi Aygıtı
Moleküller ER tarafından işlendikten sonra Golgi aygıtına giderler. Golgi aygıtı bazen, ögelerin paketlendiği ve etiketlendiği hücrenin postanesi olarak kabul edilir. Malzemeler ayrıldıktan sonra hücre içinde kullanılabilir veya başka yerlerde kullanılmak üzere hücrenin dışına çıkarılabilir.
Mitokondri
Genellikle, hücrenin güç merkezi olarak adlandırılan mitokondri, yiyeceğimiz besinlerden enerjinin, hücrenin kullanabileceği enerjiye dönüşmesine yardımcı olur – adenozin trifosfat (ATP). Bununla birlikte, mitokondri, kalsiyum depolaması ve hücre ölümünde bir rol (apoptoz) dahil olmak üzere başka birçok işe sahiptir.
Ribozomlar
Çekirdekte, DNA, aynı mesajı taşıyan, DNA’ya benzer bir molekül olan RNA’ya (ribonükleik asit) kopyalanır. Ribozomlar RNA’yı okur ve amino asitleri RNA tarafından tanımlanan sıraya göre birleştirerek proteine dönüştürür.
Bazı ribozomlar sitoplazmada serbestçe yüzerler; diğerleri ER’ye bağlanır.
Hücre Bölünmesi Nasıl Olur?
Vücudumuz sürekli hücreleri değiştiriyor. Hücreler, bir organizmanın büyümesi de dahil olmak üzere bir takım nedenlerden dolayı bölünmeye ve örneğin bir yaralanma sonrasında ölü ve tahrip olmuş hücrelerin bıraktığı boşlukları doldurmaya ihtiyaç duyar.
İki tür hücre bölünmesi vardır: Mitoz ve mayoz.
Mitoz Bölünme Nedir?
Vücuttaki hücrelerin çoğunun nasıl bölündüğüdür. “Ana” hücre iki “kız” hücreye ayrılır.
Her iki kız hücre de birbirleriyle ve ebeveynleri ile aynı kromozomlara sahiptir. İki diploid olarak adlandırılırlar çünkü kromozomların iki tam kopyası vardır.
Mayoz Bölünme Nedir?
Erkek spermleri ve dişi yumurta hücreleri gibi cinsiyet hücreleri yaratır. Mayozda, her bir kromozomun küçük bir kısmı parçalanır ve başka bir kromozoma yapışır; buna genetik rekombinasyon denir.
Bu, yeni hücrelerin her birinin benzersiz bir genetik bilgi kümesine sahip olduğu anlamına gelir. Genetik çeşitliliğin gerçekleşmesini sağlayan bu süreçtir.
Yani, kısacası, mitoz büyümemize yardımcı olur ve mayoz, hepimizin eşsiz olmasını sağlar.
Hücre Özet
Hücre vücudumuzun yapı taşıdır. İçerisinde çekirdek, sitoplazma ve organellerle faaliyetlerini sürdürür. İki çeşit hücre bölünmesi vardır. Bunlar Mitoz ve Mayozdur.
MedicalNewsToday, What is a cell?, 2018
How do cells divide? (2018, February 6). Retrieved from https://ghr.nlm.nih.gov/primer/howgeneswork/cellsdivide
Organelles. (2009). Retrieved from http://www.nslc.wustl.edu/courses/bio101/cruz/Organelles/Organelle.htm
Shepherd, V. A. (2006). The cytomatrix as a cooperative system of macromolecular and water networks. Current Topics in Developmental Biology, 75, 171–223. Retrieved from https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0070215306750062
What is a cell? (2018, January 30). Retrieved from https://ghr.nlm.nih.gov/primer/basics/cell
What is a cell? (n.d.). Retrieved from https://www.nature.com/scitable/topicpage/what-is-a-cell-14023083
