Hamilelik döneminde annenin vitamin-D ve omega-3 yağ asitleri (DHA) eksikliklerinin, çocukların nörogelişimsel özellikleri üzerindeki etkileri uzun süredir araştırılıyor. Ancak, gözlemsel çalışmaların nedensel etkileri belirlemekte yetersiz kalabileceği düşünülüyor. Bu konuda yapılan yeni bir çalışma, genetik faktörlerin rolünü göz önünde bulundurarak daha kesin sonuçlar elde etmeyi hedefliyor. Bu çalışmada, Mendelian randomizasyon (MR) yöntemi kullanılarak genetik araçlar üzerinden vitamin-D ve DHA seviyelerinin etkileri incelendi.
Çalışmada, bağımsız genetik araştırmalardan elde edilen vitamin-D ve DHA genetik araçları kullanıldı. Norveçli anne, baba ve çocuk kohort çalışmasından (MoBa) elde edilen 3-8 yaş arası otizm ve ADHD ile ilişkili özellikler ve tanılar değerlendirildi. Ayrıca, anne-baba-çocuk üçlüsü MR yöntemi ile annenin besin seviyelerinin neden olduğu etkiler, çocuğun besin seviyeleri ve baba üzerinden negatif kontrol yapıldı.
Genetik Faktörler ve Nörogelişimsel Özellikler
Yüksek anne vitamin-D seviyeleri ve düşük ADHD ilişkili özellikler arasındaki bağlantı, ailevi genetik eğilimler kontrol edildiğinde geçerliliğini yitirdi. Ayrıca, vitamin-D/DHA seviyelerinin diğer çocuk özellikleri veya tanıları üzerindeki nedensel etkilerine dair kanıt bulunamadı. Tersine, otizm genetik eğiliminin daha düşük vitamin-D seviyelerine ve ADHD genetik eğiliminin daha düşük DHA seviyelerine neden olduğu gözlemlendi.
Sonuçların Değerlendirilmesi
Çalışma, önceki gözlemsel çalışmaların genetik karışıklıklar nedeniyle yanlı olabileceğini ve bu nedenle maternal takviyelerin nörogelişimsel özellikler üzerinde büyük bir etkisi olmasının olası olmadığını ortaya koydu. Genetik yatkınlıkların, önceki bulguların ters nedensellikten kaynaklanabileceği yönünde önemli ipuçları sundu.
Kullanılabilir Çıkarımlar
Çalışmadan çıkarılabilecek somut ve değerli bilgiler şunlardır:
- Anne adaylarının vitamin-D ve DHA seviyeleri, genetik faktörler kontrol edilmediğinde nörogelişimsel özelliklerle ilişkilendirilebilir.
- Genetik yatkınlıklar, vitamin-D ve DHA seviyelerini etkileyebilir.
- Maternal vitamin-D ve DHA takviyelerinin, çocukların otizm ve ADHD gibi nörogelişimsel özellikleri üzerinde belirgin bir etkisi olmayabilir.
Sonuç olarak, bu çalışma, maternal beslenme takviyelerinin nörogelişimsel özellikler üzerindeki etkilerini anlamada genetik faktörlerin önemli bir rol oynadığını ve önceki gözlemsel çalışmaların sonuçlarının genetik karışıklıklarla açıklanabileceğini göstermektedir.
Orijinal Makale: Psychol Med. 2024 Sep 9:1-11. doi: 10.1017/S0033291724001466.
