Düzensiz uyku-uyanıklık sendromu nedir?
Uyku süresi genellikle sabah 2 ila 6 arasında olan ve uyku dağılımı gün içinde de olabilen uyku düzeni olmayan kişilerde gözlenen duruma düzensiz uyku-uyanıklık sendromu denir.
Çoğu insan geceleri yatar ve sabaha kadar uyur. Düzensiz uyku-uyanıklık sendromu olan kişiler çoğunlukla yapılandırılmamış uyku bozukluğunu yaşarlar. Ulusal Sağlık Enstitüleri’ne (NIH) göre, bu durum çok nadirdir.
Düzensiz uyku-uyanıklık sendromu olan insanlar genellikle bir seferde bir ila dört saat uyurlar. 24 saat içinde birkaç uyku seansları vardır. Bir 2009 çalışmasına göre , en uzun sürekli uyku süresi tipik olarak sabah 2 ile 6 arasındadır.
Düzensiz uyku-uyanıklık sendromu olan kişilerin uykudan mahrum olduğu düşünülmez. Yeterli miktarda uyku alırlar. Ancak, uykuları yedi veya sekiz saate konsantre edilmek yerine 24 saatlik bir süreye yayılır. Bu rahatsızlığı olan kişilerin gün boyunca uykusuzluk ve uyku hali ile ilgili sorunları vardır.
Normal uyku ve sirkadiyen ritimler
Düzensiz uyku-uyanıklık sendromunu daha iyi anlamak için sirkadiyen ritimler hakkında biraz bilgi sahibi olmak ve uyku ile ilişkilerini bilmek faydalı olacaktır. Sirkadiyen ritimler aydınlığa ve karanlığa cevaben fiziksel, zihinsel ve davranışsal değişikliklerdir. Vücudunuzun temelde 24 saatlik bir iç saati vardır. Bu saat, uykudan uyanma döngüleri de dahil olmak üzere bir dizi işlemi kontrol eder.
Melatonin beyin tarafından üretilen ve sizi yorgun hissettiren bir hormondur. Bu hormon, karanlık olduğunda geceleri daha yüksek miktarlarda salgılanır. Normal uyku-uyanıklık döngülerinin düzenlenmesi için hayati öneme sahiptir.
Düzensiz uyku-uyanıklık sendromunun nedenleri nelerdir?
Düzensiz uyku-uyanıklık sendromunun kök nedeni, uyanıklık ve dinlenme dönemlerini düzenlemekten sorumlu sirkadiyen ritminin neredeyse yokluğudur.
Günlük bir rutininiz veya ayarlanmış bir programınız yoksa, düzensiz uyku-uyanıklık sendromu geliştirme riskiniz artacaktır.
Düzensiz uyku-uyanıklık sendromu prevalansı yaşla birlikte artar. Ancak, yaşın kendisi bir risk faktörü değildir. Tıbbi, nörolojik ve psikiyatrik bozukluklarda yaşa bağlı artışlar, bu durumun gelişmesine katkıda bulunur.
Düzensiz uyku-uyanıklık sendromu ile ilgili olmayan bazı faktörler, uyku-uyanık sirkadiyen döngüsünü geçici olarak bozabilir. Bunlar arasında çalışma düzensiz çalışma vardiyaları (gündüz vardiyaları ve gece vardiyaları arasında geçiş) ve farklı zaman dilimleri arasında sık seyahatler sayılabilir.
Düzensiz uyku-uyanıklık sendromu tıbbi bakım gerektirir mi?
Düzensiz zamanlarda uyku ve uyanma ve kısa süreli uyku, tıbbi acil durumlar değildir. Bazen uyumakta zorluk yaşamak normaldir. Bununla birlikte, düzenli olarak düzensiz uyku-uyanıklık sendromu belirtileri sergiliyorsanız ve henüz hastalığa yakalanmadıysanız bir doktor görmek isteyebilirsiniz. Bu, özellikle rahatsızlığı hesaba katabilecek herhangi bir faktör düşünemiyorsanız önemlidir.
Bir doktor düzensiz uyku-uyanıklık sendromunu nasıl teşhis eder?
Doktorunuz size son uyku alışkanlıkları hakkında sorular soracaktır. Ayrıca, gün boyunca uykusuzluk ya da aşırı uykululuk ile ilgili devam eden sorunlar hakkında sorular soracaklar.
Doktorunuz düzensiz uyku-uyanıklık sendromunun teşhisine yardımcı olmak için bir uyku günlüğü ve bir aktigrafi kullanabilir. Bir uyku günlüğü, ne kadar süre ve belirli bir süre boyunca uyuduğunuzun kaydını tutar. Bir aktigraf, bir saate benzeyen bir cihazdır. Uyku-uyanık düzeninizi izler.
Bu araçlar muhtemelen en az yedi gün boyunca uykunuzu takip etmek için kullanılacaktır. Bir doktor, tanı koymak için en az üç saatlik uyku ve uyanma periyodunu arayacaktır.
Düzensiz uyku-uyanıklık sendromunun kontrolü
Düzensiz uyku-uyanıklık sendromu için basit bir tedavi yoktur. Bununla birlikte, çeşitli tedaviler ve yaşam tarzı değişiklikleri yardımcı olabilir. Bunlar şunları içerir:
- Işığa maruz kalmanızı kontrol etme: Gündüz parlak ışığa ve mavi ışığa maruz kalmalısınız. Maruz kalma süresi de arttırılmalıdır. Geceleri TV ve bilgisayar ekranlarındaki mavi ışığa maruz kalmanızı sınırlandırın.
- Melatonin takviyesi
- Gününüze daha fazla yapı eklemek: Bu, sosyal etkileşimi, egzersizi ve diğer etkinlikleri planlamayı içerebilir.
- Uyku ortamınızı olabildiğince davetkar ve konforlu hale getirmek
- Uyku ortamınızdaki gürültü miktarını en aza indirin
Nihai tedavinin amacı, gece daha uzun uyumanıza yardımcı olmak ve gün içinde uyanıklığı en üst düzeye çıkarmaktır.
Kaynaklar:
Sirkadiyen ritimler bilgi formu. (2008, Temmuz). Ulusal Genel Tıp Bilimleri Enstitüsü
Mayo Kliniği Kadrosu. (2014, 4 Nisan) Uykusuzluk nedenleri
Zee, P., & Vitiello, M. (2009). Sirkadiyen ritim uyku bozukluğu: Düzensiz uyku uyandırma ritmi
