Pek çok durum cildinizin mavimsi bir renk tonuna sahip olmasına neden olabilir. Örneğin morluklar ve varisler mavi renkte görünebilir. Kan dolaşımınızdaki zayıf dolaşım veya yetersiz oksijen seviyeleri de cildinizin mavimsi olmasına neden olabilir. Bu cilt rengi değişikliği aynı zamanda siyanoz olarak da bilinir.
Siyanoz şunları etkileyebilir:
- parmaklar ve tırnaklar
- kulak memeleri
- mukoza zarları
- dudaklar
- deri
Bu mavimsi renklendirme, ciltleri çevreye uyum sağlamayı öğrendiği için yenidoğanlarda daha yaygındır. Ayrıca açık renkli ciltlerde daha belirgindir. Siyanoz ayrıca vücudun bazı bölgelerinde bir sorun olduğunu düşündürebilir, örneğin:
- akciğerler
- kalp
- kan dolaşım sistemi
Çoğu zaman, siyanoz ciddi bir sağlık durumunun belirtisidir. Siyanoz türleri, bu duruma neyin sebep olduğu ve ne zaman doktora görünmeniz gerektiği hakkında bilgi edinmek için okumaya devam edin.
Siyanoz Türleri Nelerdir?
Dört tip siyanoz vardır:
Periferik siyanoz: Düşük akış veya yaralanma nedeniyle uzuvlarınız yeterli oksijen veya kan akışı almıyor.
Merkezi siyanoz: Genellikle anormal kan proteinleri veya düşük oksijen durumu nedeniyle vücutta düşük genel oksijen bulunur.
Karışık siyanoz: Periferik ve merkezi siyanozun bir kombinasyonu aynı anda ortaya çıkar.
Akrosiyanoz: Bu, üşüdüğünüzde ellerinizin ve ayaklarınızın çevresinde olur ve tekrar ısındıktan sonra düzelmelidir.
Siyanozun Nedenleri Nelerdir?
Siyanoz, kanda çok az oksijen olduğunda ortaya çıkar. Oksijen açısından zengin kan koyu kırmızıdır ve cildinizin normal rengine neden olur. Yetersiz oksijenli kan daha mavidir ve cildinizin mavimsi mor görünmesine neden olur.
Siyanoz, akut bir sağlık sorunu veya dış etken nedeniyle hızla gelişebilir. Siyanozun hayatı tehdit eden nedenleri şunlardır:
- boğulma
- hava yolunun tıkanması
- akciğer genişlemesi veya göğüs duvarı yaralanmaları ile ilgili sorunlar
- kanın akciğerleri atlamasına ve asla oksijen toplamamasına neden olan kalp anormallikleri
- kalp krizi veya kalp yetmezliği
- pulmoner hipertansiyon veya akciğerlerde yüksek tansiyon
- pulmoner emboli veya akciğerlerde kan pıhtısı
- şok
- çoğunlukla kan proteinlerinin anormal hale geldiği ve oksijen taşıyamadığı ilaçlar veya toksinlerin neden olduğu methemoglobinemi
Siyanoz ayrıca kötüleşen bir sağlık durumunun sonucu olabilir veya kronik veya uzun süreli bir sağlık durumuna bağlı olarak yavaş yavaş gelişebilir. Kalp, akciğer, kan veya dolaşımı ilgilendiren birçok sağlık bozukluğu da siyanoza neden olur. Bunlar şunları içerir:
- astım veya KOAH gibi kronik solunum yolu hastalığı
- pnömoni gibi solunum yollarınızdaki ani enfeksiyon
- şiddetli anemi veya düşük kırmızı kan hücresi sayısı
- bazı ilaçların aşırı dozları
- siyanür gibi belirli zehirlere maruz kalma
- Raynaud sendromu
- hipotermi veya vücut sıcaklığınızın düşmesine neden olan aşırı soğuğa maruz kalma
Siyanozun çoğu nedeni ciddidir ve vücudunuzun yeterince oksijen alamamasının bir belirtisidir. Zamanla, bu durum yaşamı tehdit edici hale gelecektir. Tedavi edilmediği takdirde solunum yetmezliğine, kalp yetmezliğine ve hatta ölüme yol açabilir.
Ne Zaman Doktora Gidilmelidir?
Cildinizde, dudaklarınızda, parmak uçlarınızda veya tırnaklarınızda morarma ile açıklanamayan ve geçmeyen mavimsi bir renk tonu oluşursa doktorunuzla iletişime geçin. Aşağıdaki belirtilerden herhangi biriyle birlikte siyanoz geliştirirseniz acil tıbbi yardım alın:
- nefes almada zorluk
- nefes darlığı
- hızlı nefes alma
- göğüs ağrısı
- koyu mukus öksürmek
- ateş
- bilinç bulanıklığı, konfüzyon
Siyanoz Nasıl Teşhis Edilir?
Doktorunuz sadece cildinize bakarak siyanozu teşhis edebilir. Siyanozun nedenini teşhis etmek için doktorunuz tam bir fizik muayene yapacaktır. Size tıbbi geçmişinizi ve belirtilerinizin ne zaman geliştiğini soracaklar. Ayrıca aşağıdakiler gibi bir veya daha fazla test isteyebilirler:
- tam kan sayımı (CBC)
- kanınızdaki oksijen seviyesini ölçmek için nabız oksimetresi
- kalbinizin elektriksel aktivitesini ölçmek için elektrokardiyogram (EKG)
- ekokardiyogram veya kalbin ultrasonu
- röntgen veya CT taraması
Kan testlerinde aşırı düşük hemoglobin konsantrasyonları siyanoza neden olabilir. Santral siyanoz, hemoglobin sayınız desilitrede 5 gramın altına düştüğünde ortaya çıkar. Bir yetişkin için normal hemoglobin 12 ila 17 g/dL arasındadır.
Siyanoz Nasıl Tedavi Edilir?
Doktorunuzun önerdiği tedavi planı, siyanozunuzun altında yatan nedene bağlı olacaktır. Örneğin, solunum yollarınızı veya solunumunuzu etkileyen bir durumunuz varsa, doktorunuz ek oksijen tedavisi önerebilir. Bu terapide burnunuza yerleştirilen bir maske veya tüp aracılığıyla oksijen alacaksınız.
Kalbinizi veya kan damarlarınızı etkileyen durumlar için doktorunuz ilaç, ameliyat veya başka tedaviler önerebilir. Raynaud sendromu teşhisi konduysa, doktorunuz size sıcak giyinmenizi ve soğuk ortamlarda geçirdiğiniz süreyi sınırlamanızı önerebilir.
Siyanoz Nasıl Önlenebilir?
Siyanozun bazı nedenlerini önlemek zordur. Ancak siyanoz geliştirme riskinizi ve buna neden olan bazı durumları azaltmak için adımlar atabilirsiniz. Bu adımlar şunları içerir:
- Sigara ve pasif içicilikten kaçınarak ve düzenli egzersiz yaparak kalbinizi, kan damarlarınızı ve solunum sisteminizi koruyun.
- Sağlığınızı izlemek için doktorunuzla düzenli kontroller planlayın ve sağlığınızda herhangi bir değişiklik fark ederseniz onları bilgilendirin.
- Diyabet, kalp hastalığı, Reynaud sendromu, astım veya KOAH gibi herhangi bir sağlık durumunuz için doktorunuzun önerdiği tedavi planını uygulayın.
- Kış aylarında daha fazla katman ve daha sıcak giysiler giyin. Solunum yolu enfeksiyonlarını ve ciddi hastalıkları önlemek için aşı olun.
Kaynak
Healthline, What You Should Know About Discoloration of Skin, 2019
Cyanosis in infants and children. (2018).
Mayo Clinic Staff. Raynaud’s disease. 2017.
Mayo Clinic Staff. Hypothermia. 2018.
