Beyni çevreleyen üç zar vardır. Pia mater en içteki, dura mater ise en dıştaki tabakadır. Bu ikisi arasında araknoid zar bulunur. Subaraknoid kanamada kanama, araknoid zarın hemen altındaki ve pia mater üzerindeki arterlerde meydana gelir. Beyin omurilik sıvısı beynin subaraknoid boşluk olarak bilinen bölümünü doldurur. Subaraknoid kanama sırasında subaraknoid boşluktaki beyin omurilik sıvısı kanla dolar. Subaraknoid kanamalar, tüm felçlerin yaklaşık yüzde 5’inden ve felçlerin neden olduğu veya felçlerle ilgili her dört ölümden yaklaşık birinden sorumludur.
Subaraknoid kanama, beyni çevreleyen iki zar arasındaki boşluğa kan sızdığında meydana gelir. Şişmiş bir kan damarı veya anevrizma genellikle yırtılır ve duruma neden olur. Bu tür bir kanama felce neden olabilir ve sıklıkla ciddi sonuçlara yol açar. Kanama aniden olabilir ve aşırı bir baş ağrısına neden olabilir. Sıklıkla, neden yırtılmış bir serebral anevrizma veya bir kafa travmasıdır. Subaraknoid kanama, Amerika Birleşik Devletleri’nde her 100.000 kişiden yaklaşık 10’unda görülür ve bu, her yıl yaklaşık 30.000 yeni vakaya eşdeğerdir.
Subaraknoid Kanama Belirtileri Nelerdir?
Bir subaraknoid kanamanın ilk belirtisi genellikle ani ve şiddetli bir baş ağrısıdır. İnsanlar ağrıyı kafaya bir darbe almaya benzer ve hayatlarının en kötü baş ağrısı olarak tanımlarlar. Baş ağrısı tipik olarak başın arkasına yakın bir yerde zonklar. Diğer semptomlar şunları içerir:
- boyun tutulması
- mide bulantısı
- kusma
- konuşma bozukluğu
- depresyon, konfüzyon, deliryum veya ilgisizlik
- bozulmuş bilinç, bazen bilinç kaybı
- nöbetler
- göz içi kanama veya göz küresine kanama
- ara sıra bir göz kapağını kaldırmada zorluk
- kan basıncında keskin artış
Baş ağrısı ve boyun tutulması menenjit semptomlarına benzer. Bununla birlikte, bir subaraknoid kanama deri döküntüsü veya ateşe neden olmaz.
Subaraknoid Kanama Nedenleri Nelerdir?
Çeşitli faktörler subaraknoid kanamaya neden olabilir.
Anevrizma: Subaraknoid kanamaların yüzde 80’e kadarı beyin anevrizması patladığında ortaya çıkar. Bir kan damarının bir kısmı şiştiğinde bir anevrizma oluşur. Bunun nedeni kan damarı duvarındaki bir zayıflık olabilir. Kan basıncı arttıkça, kan damarı en zayıf noktasında şişer. Şişlik ne kadar büyükse, patlama veya yırtılma riski de o kadar fazladır. Subaraknoid kanamalarla ilişkili anevrizmalar, beyne kan sağlayan bir arter çemberinde meydana gelme eğilimindedir. Bunlar Willis çemberi olarak bilinir. Bazı kişilerde doğuştan bir anomali, zayıf ve ince kan damarı duvarlarına yol açarak anevrizma riskini artırır. Sigara içmek, düzenli olarak çok miktarda alkol almak veya kontrolsüz yüksek tansiyona sahip olmak da anevrizma için risk faktörleridir.
Arteriovenöz malformasyonlar: Doğuştan bir arteriyovenöz malformasyon mevcuttur. Bilim adamları, rahimdeki gelişim sırasında fetal sağlık sorunlarından kaynaklanabileceğine inanıyor. Arteriyovenöz malformasyon, omurilik, beyin sapı veya beyindeki kan damarlarını etkileyen karmaşık, karışık bir anormal arter ve damar ağıdır. Bir kanama meydana gelene kadar semptomlar sıklıkla belirginleşmez.
Diğer nedenler: Kafaya darbe gibi ciddi bir kafa travması subaraknoid kanamaya neden olabilir.
Risk Faktörleri Nelerdir?
Subaraknoid kanama riskini artırabilecek yaşam tarzı seçimleri ve katkıda bulunan faktörler şunları içerir:
- tütün kullanımı
- kokain tüketmek
- yoğun alkol kullanımı
- yüksek kan basıncı
- subaraknoid kanaması olan yakın bir akraba
Subaraknoid Kanama Nasıl Teşhis Edilir?
Bir kişi bilinen başka bir neden olmaksızın ense sertliği ve şiddetli baş ağrısı yaşarsa, bunlar subaraknoid kanamanın belirtileri olabilir. Subaraknoid kanama acil bir durumdur. Durumun belirtilerini gösteren herkes derhal acil servise gitmelidir. MRI taraması, kafatasının içinin ayrıntılı bir görüntüsünü sağlar. Kanama ve diğer kan damarı problemlerini belirlemeye yardımcı olabilir.
BT taraması, beyin çevresindeki kanı ve ardından gelebilecek sorunları tespit edebilir. Doktor kanamanın kaynağını ortaya çıkarmak için bir boya enjekte edebilir. Bir lomber ponksiyon, doktorların kan varlığını kontrol etmek için alt omurgadan bir beyin omurilik sıvısı örneği almak için bir iğne kullanmasını içerir. Bir nörolog, beyindeki kan akışını izlemek için bir doppler ultrason kullanabilir. Kan akış hızındaki olağandışı değişiklikler, beyindeki atardamarların spazm halinde olduğunu gösterebilir. Bu daha fazla kanamaya neden olabilir.
Subaraknoid Kanama Nasıl Tedavi Edilir?
Yırtılmış bir anevrizmanın yakınındaki kan damarlarının spazm yapmasını önlemek için doktorlar nimodipin adı verilen bir ilaç verebilir. Nimodipin hipertansiyonu tedavi eder ve spazmları önler. Bu ilacın seyri yaklaşık 3 hafta devam edebilir. Bir doktor, bir kişinin subaraknoid kanamadan yaşadığı baş ağrısını tedavi etmek için morfin kullanabilir. Tedavi bazen cerrahların bir anevrizmaya nörocerrahi klipleme uygulamasını içerebilir. Bu mekanizma kan damarını küçük bir metal klipsle kapatır.
Endovasküler sargı başka bir seçenektir. Bu prosedür, cerrahların genellikle kasık veya bacaktaki bir artere bir kateter veya küçük plastik tüp yerleştirmesini içerir. Cerrah daha sonra tüpü, beynin anevrizmayı yerleştirdiği kısmına ulaşana kadar kan damarlarından geçirir. Bundan sonra, tedavi eden doktor platin bobinleri tüp içinden anevrizmaya geçirir. Bunlar anevrizmaya kan akışını durdurarak kanamayı etkili bir şekilde durdurur. Bu müdahalenin başarı oranı nörolojik kliplemeye göre daha yüksektir ve kişiler daha çabuk iyileşebilir.
Subaraknoid Kanama Komplikasyonları Nelerdir?
Subaraknoid kanamanın en tehlikeli komplikasyonu serebral vazospazmdır. Bu, bir anevrizmanın yakınındaki kan damarının spazm içine girerek kanamayı daha da kötüleştirmesidir. Bir kişi tedavi almazsa komaya ve ölüme yol açabilir. İlaç nimodipin, bu komplikasyon riskini önemli ölçüde azaltmaya yardımcı olabilir. Vazospazmı olan kişilerin beyne ulaşmak için güçlü kan akışına ihtiyacı vardır. Bir yaklaşım, sıvıları kana pompalayarak veya kan ve plazmayı vücuda aktararak kan basıncını yükseltmektir. Bu, hipervolemi, hemodilüsyon ve hipertansiyona atıfta bulunan Üçlü H Terapisi olarak bilinir. Bununla birlikte, araştırmalar etkinliğini henüz doğrulamamıştır. Bu tedavi sonuç vermezse, cerrah küçük bir balonu bir artere yerleştirip şişirebilir. Bu, damarı açar ve kan akışını geri döndürür.
Ulusal İnme Derneği’ne göre, inme geçiren kişilerin yaklaşık yüzde 5’i birkaç hafta içinde nöbet geçiriyor. Bir kişi kanama sonucu felç geçirdiğinde nöbet geçirme olasılığı daha yüksektir. Ayrıca, subaraknoid kanaması olan kişilerin yaklaşık yüzde 5’inde epilepsi gelişir. İlk nöbet tipik olarak kanamayı takip eden yıl içinde ortaya çıkabilir. Hidrosefali, subaraknoid kanamanın bir başka olası komplikasyonudur. Bu durum, beynin ventriküllerinde çok fazla beyin omurilik sıvısı biriktiğinde ortaya çıkabilir. Bu basınç beyne zarar verebilir. Hidrosefaliyi tedavi etmek için doktorların beyne bir tüp veya şant yerleştirerek sıvıyı boşaltması gerekebilir.
Özet
Subaraknoid kanama son derece tehlikelidir ve uzun vadeli sonuçlar ortaya çıkabilecek komplikasyonlara bağlıdır. 2015 yılında yapılan bir araştırmaya göre, bu durumla hastaneye ulaşan kişilerin yüzde 18’i hayatta kalmıyor. 2006’da yapılan daha önceki bir araştırma, vakaların yüzde 12’sinin insanlar hastaneye ulaşmadan önce ölümcül olduğunu ve yüzde 10’unun hastaneye yatıştan sonraki 24 saat içinde ölümcül olduğunu bildirdi. Bu çalışmaya göre, subaraknoid kanamadan neredeyse her ölüm, yeniden kanama nedeniyle 3 hafta içinde meydana geldi. Hayatta kalanların yaklaşık üçte biri daha sonra bilişsel komplikasyonlar yaşadı ve üçte ikisinin yaşam kalitesi düştü.
Risk faktörlerinden herhangi birine sahip kişilerin risklerini azaltmanın yollarını bir doktorla görüşmeleri hayati önem taşır. Yüksek tansiyonu kontrol etmek ve uyuşturucu ve aşırı alkol kullanımından kaçınmak, insanları subaraknoid kanamaya karşı korumaya yardımcı olabilir.
Kaynak
Medical News Today, What to know about subarachnoid hemorrhage, 2018
Al-Shahi et al. Subarachnoid haemorrhage. 2006.
Complications subarachnoid haemorrhage. (2016).
Diringer. Management of aneurysmal subarachnoid hemorrhage. 2009.
