Dünya ve Türkiye COVID-19 Kaynaklı Vaka Sayıları ve Muhtemel Senaryolar Analizi

Yazar
Probiyotix
-
0
2128

COVID-19 Salgını Verileri

Son birkaç aydır, şu anda COVID-19 olarak adlandırılan yeni bir RNA koronavirüsü Çin’de ortaya çıkmış ve iki düzineden fazla ülkeye yayılmıştır. Şu an için 76.000’den fazla insanı enfekte etmiş ve 2.000’den fazla ölüme neden olmuştur. Koronavirüsler, insanlar dahil olmak üzere memelilerin solunum yollarını tipik olarak etkileyen virüs türleridir. Soğuk algınlığı, zatürre ve şiddetli akut solunum sendromu (SARS) ile ilişkilidir ve bağırsakları da etkileyebilir. İnsanlar arasında enfeksiyon en sık kış aylarında olmakla birlikte erken ilkbaharda da görülmektedir. İnsanlarda koronavirüsünün bir kişiden diğerine nasıl yayıldığı konusunda çok fazla araştırma yapılmamıştır. Bununla birlikte, virüslerin solunum sisteminden salgılanan sıvı ile bulaştığına inanılmaktadır.

Bu yeni korona virüs tipik gripten çok daha öldürücüdür ve mevcut ölüm oranı yaklaşık %2,92’dir. Başka bir deyişle, bu yeni koronavirüs ile enfekte olan 33 kişiden yaklaşık 1’i ölmektedir. Buna karşın gribin yıllık ölüm oranı sadece %0,05- 0,1’dir. Bu oran yıllık grip bulaşmış 1.000 ila 2.000 kişiden yaklaşık 1’inin öleceği anlamına gelmektedir. Başka bir deyişle, COVID-19 tipik gripten yaklaşık 30 ila 60 kat daha öldürücüdür.

Bu yazıda Econix Araştırma, Analiz ve Danışmanlık Şirketi tarafından tüm dünyanın etkilendiği korona virüs salgını ile ilgili yapılan analizler ele alınmıştır.

COVID-19 Salgını Genel Veriler

Dünya Vaka Sayıları

Dünya genelinde toplam vaka sayısı halen artış göstermektedir.

Dünya Ölüm Sayıları

Dünya genelinde toplam ölüm sayısı halen artış göstermektedir.

Dünya Yeni Vaka Sayısı

Dünya genelinde günlük yeni vaka sayısı Mart ayındaki hızlı artışının ardından Nisan ayında dalgalı bir eğim çizmiştir. Dünya genelinde salgının kontrol altına alınmaya başlandığı söylenebilir.

Dünya Yeni Ölüm Sayısı

Dünya genelinde günlük yeni ölüm sayısı Mart ayındaki hızlı artışına göre Nisan ayında dalgalı bir eğim çizmiştir.

Dünya Geneli Vaka Katlanma Hızı (İlk Güne Göre)

Dünya genelinde vaka katlanma hızı* yavaşlamaya başlamıştır.
*Vaka katlanma hızı, vaka sayısının iki katına çıktığı gün sayısıdır. Bu değerin artması salgının hızının yavaşladığını, azalması  salgının hızının arttığını belirtmektedir.

Kıtalara Göre Günlük Yeni Vaka Sayıları

–Nisan ayı itibari ile Kuzey Amerika’nın günlük yeni vaka sayısı Avrupa’yı geçmiştir.
-Nisan ayı sonu itibari ile Avrupa ve Asya’nın günlük yeni vaka sayıları birbirine benzer seyretmeye başlamıştır.
-Özellikle Güney Amerika’da Nisan’ın son haftasında önemli derecede bir artış görülmektedir.
-Afrika`da benzer eğilim beklenebilir.

Kıtalara Göre Günlük Toplam Vaka Sayıları

-Salgın Asya`da başlamış, Avrupa ve Kuzey Amerika`da da devam etmektedir.
-Güney Amerika ve Afrika önümüzdeki dönemde salgının yeni merkezi olabilir.

Kıtalara Göre Ölüm Oranları

Toplam ölümler, vaka sayıları ile birlikte artmaya devam etmektedir.
Avrupa`da gözlenen ölümlerin toplam vakaya göre oranı, Dünya ortalamasına göre halen yüksek seyretmektedir.

Kıtalara Göre Günlük Toplam Ölüm Sayıları

–Yüksek seyreden Avrupa’nın günlük ölüm sayıları Nisan aynının son 10 gününde düşüş göstermekle beraber Kuzey Amerika ile benzer bir görüntü çizmiştir.
-Asya 16 Nisan’daki Çin tarafından veri güncellemesi ile olan sıçrama dışında normal bir eğilim göstermiştir.
-Son 1 haftalık süreçte Güney Amerika’nın günlük ölüm sayısı Asya’yı geçmeye başlamıştır.

Kıtalara Göre Vaka Katlanma Hızı

Tüm kıtalarda vaka katlanma hızında* yavaşlama görülmektedir.
*Vaka katlanma hızı, vaka sayısının iki katına çıktığı gün sayısıdır. Bu değerin artması salgının hızının yavaşladığını, azalması  salgının hızının arttığını belirtmektedir.

Kıtalara Göre Günlük Ölüm Oranları

-Diğer kıtaların aksine halen Avrupa’da günlük ölüm oranları artmaktadır.
-Önümüzdeki aylarda bu artışın diğer kıtalar gibi sabitlenebileceği söylenebilir.

Vaka Sayısı 1000 ve Üzeri Ülkelerin Verileri

Ortalama Yaş ve Ölüm Oranları

Ülkelerin ortalama yaşı arttıkça ortalama ölüm oranlarının da arttığı gözlenmektedir.
Toplam VakaToplam ÖlümÖlüm Oranı
20-25 Yaş Arası7.613409%5.37
25-30 Yaş Arası125.0436.408%5.12
30-35 Yaş Arası384.28416.837%4.38
35-40 Yaş Arası1.278.26663.203%4.94
40-45 Yaş Arası527.41972.316%13.71
45-50 Yaş Arası389.62735.244%9.05

1.000.000 Nüfus Başına Test Yapma Sayısı ve Vaka Sayısı

1.000.000 nüfus başına test sayısı arttığında, vaka sayısının da arttığı gözlenmiştir.

Vaka Katlanma Hızı (Gün)* ve Salgın Günü Süresi

İlk vakanın tespit edildiği günün bir ülke için salgının başlangıç tarihi olarak alınması durumunda, geçen zaman içerisinde vaka katlanma hızının (gün)* yavaşladığı gözlenmektedir.
–Kanada, ABD, Birleşik Krallık, Fransa, Almanya, İspanya Mart ayında hızlanma eğiliminde olsalar da Nisan ayı itibariyle yavaşlama eğilimine geçmişlerdir.
-Türkiye, Portekiz ve Çin, ülkelerinde salgının başladığı ilk tarihlerden sonra devamlı olarak yavaşlamayı sürdürmektedir.

Kentleşme Yüzdesi ve 1.000.000 Nüfus Başına Vaka Sayısı

Kentleşme yüzdesi yükseldikçe 1.000.000 nüfus başına vaka sayısının arttığı gözlenmektedir.

Globalleşme İndeksi (KOF) ve 1.000.000 Nüfus Başına Vaka Sayısı

Globalleşme indeksi (KOF) yüksek ülkelerin vaka sayılarının nüfuslarına göre daha yoğun olduğu söylenebilir.

Globalleşme İndeksi (KOF) ve Salgın Başlangıcı Sonrası İlk Vakanın Görüldüğü Gün

Globalleşme indeksi (KOF) yüksek ülkelerde ilk vakanın gözlenmesinin diğer ülkelere göre daha erken olduğu söylenebilir.

Ülkelerin Gelir Seviyeleri(GDP) ve 1.000.000 Nüfus Başına Vaka Sayısı

Yüksek gelirli ülkelerin 1.000.000 nüfus başına vaka sayısının daha yüksek olduğu gözlenmektedir.

Ülkelerin Toplam Vaka, Ölüm, İyileşen ve Aktif Vaka Sayıları

Aktif vaka sayısı 7 Nisan itibariyle düşmeye başlamıştır.
Toplam iyileşen sayısında önemli bir artış olsa da aktif vaka sayısının düşüse geçtiği söylenemez.
Toplam vaka sayısı az olmakla birlikte aktif vaka sayısında önemli düşüş yoktur.
Günlük iyileşen sayısı, günlük yeni vaka sayısını geçmediğini için aktif vaka sayısı 90.000 civarında kalmaktadır.

Diğer Verilerin Analizi

Ölüm Oranı ve BCG İlişkisi

-BCG aşısı zorunlu olan ülkelerde ölüm oranı BCG aşısı zorunlu olmayan ülkelere göre anlamlı derecede düşük bulunmuştur.
-Ancak bu ülkeler arasında ortalama yaş gibi demografik ve ekonomik farklılıklar da gözlenmektedir.
-Bu etkinin doğrudan BCG aşısı ile ilişkilendirilmesi mevcut veriler ışığında uygun değildir.

Google Arama Trendleri

Dünya genelinde öncelikle arama trendinin yükseldiği, sonrasında yeni vaka sayısının yükseldiği gözlemiştir.
ABD’de vaka sayılarının yoğun bir şekilde artmaya başlamadan 1 hafta önce arama trendlerinin zirve yaptığı görülmektedir.
İtalya’da vaka sayılarının yoğun bir şekilde artmaya başlamadan 1 hafta önce arama trendlerinin zirve yaptığı görülmektedir.

Bireyler yüksekle muhtemel semptomları göstermeye başladıklarında internetten arama yapmakta ve semptomlar ilerlediğinde sağlık kurumlarına başvurmaktadırlar.

Fransa’ da benzer şekilde yeni vaka sayısında yaşanan artıştan önce Google arama artışı gözlenmiştir.
İspanya’da da benzer şekilde yeni vaka sayısında yaşanan artıştan önce Google arama artışı gözlenmiştir.
Etiyopya`da da vaka sayısı düşük olmakla beraber benzer seyir gözlenmektedir.
Katar`da da vaka sayısı düşük olmakla beraber benzer seyir gözlenmektedir.
Google Trends verilerine göre salgının etkilediği ülkelerde yeni vaka sayısının artışından önce COVID-19 ile ilgili arama miktarı artmış, takip eden zamanda arama miktarı azalırken, yeni vaka sayısı da azalışa geçmiştir.
  • Bu durumun nedeni bireylerin muhtemel semptomları gözlemlediklerinde öncelikle Google arama yaptıkları şeklinde yorumlanabilir.
  • Nisan ayında Etiyopya gibi Afrika ve Orta Doğu ülkelerinde Google aramalarının artışa geçtiği gözlenmektedir. Önümüzdeki dönemde bu ülkelerin takip edilmesinde fayda olabilir.
  • Google Trends ve yeni vaka artış ilişkisi istatistiksel olarak ileri analizler ile değerlendirilmelidir.

Türkiye Verileri ve Analizi

Türkiye Google Arama Trendleri

–Türkiye’de ilk aramanın 21 Ocak tarihinde olduğu ve her geçen gün yükseldiği, ilk vakanın açıklandığı tarih olan 11 Mart’ta da en fazla aramanın yapılmış olduğu görülmektedir.
-Yeni vaka sayısında artış diğer ülkelerde olduğu gibi Google aramanın artmasından sonra gözlenmiştir.
-Benzer şekilde zamanla arama miktarında azalış göstermiş ve yeni vaka sayısı düşüşe geçmiştir.

Türkiye 3 Mayıs 2020 Tarihine Kadar Veriler

Econix Araştırma, Analiz ve Danışmanlık Şirketi tarafından yapılan senaryolarda tahmin edildiği gibi 110.000 vaka sonrasında salgında beklenen durağanlaşma Nisan sonu – Mayıs başı gözlenmeye başlamıştır.

Yoğun Bakım Yatış/ Toplam Vaka

Ölüm/ Toplam Vaka

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca tarafından yapılan son açıklamaya göre; Hasta Sağlık Çalışanı / Toplam Vaka oranı %6.2 olarak bulunmuştur.

Yeni vaka sayısında Dünya ile uyumlu olarak artış hızında yavaşlama gözlenmektedir.
Türkiye’nin aktif vaka sayısı 23 Nisan’dan itibaren düşmektedir ve iyileşen sayısı her gün artış göstermektedir.
Türkiye alınan önlemler ile daha önce hesaplanan 110.000 vaka ile durağanlaşmanın yaşanması sonrası olası durumlar düşünüldüğünde yayınlanmış senaryolara göre Haziran 2020 sonuna kadar toplam muhtemel vakanın 160.000’in üzerinde ve toplam muhtemel ölüm sayısının 4.000’in üzerinde olacağı söylenebilir.

Referanslar

  • T.C. Sağlık Bakanlığı, COVID-19 Türkiye Genel Durumu (https://covid19.saglik.gov.tr/), 5 Nisan 2020
  • Google, COVID-19 Information & Resources (https://www.google.com/covid19/), 5 Nisan 2020
  • Statista, (https://www.statista.com/search/?q=covid&qKat=search), 5 Nisan 2020
  • Our World in Data, Coronavirus Disease (COVID-19) – Statistics and Research, (https://ourworldindata.org/coronavirus), 5 Nisan 2020
  • ECONiX Araştırma, Türkiye COVID-19 Kaynaklı Muhtemel Vaka Sayıları ve Sağlık Hizmeti İhtiyaç Analizi, (https://econalix.econix.net/publications/), 24 Mart 2020

İlgili HaberlerYazarın Diğer İçerikleri