Cilt kanserinin genel itibariyle güneş ile ilgisinin olduğu söylenir. Peki, güneşten korunursak cilt kanserini tamamen önleyebilir miyiz?
Cilt kanseri uzmanı olan Cancer Research UK Manchester Institute yöneticisi Profesör Richard Marais konuyu, “Cilt kanseri hakkında konuştuğumuzda aslında birkaç farklı tipten bahsediyoruz. Bu türlerin neredeyse hepsinde çevresel kanserojen faktörün güneş ışığı olduğu çok açık.” şeklinde açıklıyor.
Aslında daha spesifik olarak bu tip kanserlere neden olan şey güneş sebebiyle maruz kaldığımız ultraviyole (UV) radyasyondur. Bu tür bir radyasyon cilde nüfuz edebilir ve hücrelerin içindeki DNA’ya zarar verebilir.
Cildin rengini değiştirmesine de neden olabilecek bu hasardır. Yani bronzlaştığımızı düşündüğümüzde aslında ciltte bir hasar oluşuyor olabilir.
Marais bu durumla ilgili, “UV ışığı sayesinde, cildinizdeki belirli hücreler diğer hücrelere melanin adı verilen bir pigment dağıtır. Bu da DNA hasarına neden olur. Aynı zamanda cildin koyulaşmasını yani bronzlaşmayı da bu sağlar. Yani sadece DNA hasarı varsa bronzlaşırsınız.” açıklamasını yapıyor.
Cilt Kanseri ve Güneşin İmzası
UV radyasyonu ve cilt kanseri arasındaki bağlantı aşamalar halinde ortaya çıktı. İlk olarak, UV radyasyonu, belirli DNA hasarı çeşitleriyle ilişkilendirildi. Marais, “Bilim adamları bir test tüpündeki hücreleri UV ışığına maruz bıraktı ve daha sonra meydana gelen değişiklikler üzerinden DNA’yı inceledi. UV ışığının DNA’da kayda değer değişikliklere neden olduğu gözlemlendi.” dedi.
Gözlemlenen DNA hasarı yani mutasyon, tütün gibi diğer kanserojenlerin sebep olduğu hasarlardan farklıydı. Başka bir deyişle, UV radyasyonu DNA’da benzersiz bir iz bıraktı ve bu iz “UV imzası” olarak adlandırılmaya başladı. Bilim adamlarının güneşe maruz kalma ve cilt kanseri arasında bağlantı kurmasını da bu imza sağladı.
Marais, güneş ışığına maruz kalma sonucu ortaya çıkan her cilt kanserinde ortalama 30.000 DNA hasarı olduğunu söylüyor ve “Tabii ki bunların hepsi kanser sebebi değil ama güneş ışığına ne kadar uzun süre maruz kalırsanız mutasyon riskini o kadar arttırırsınız.” diye ekliyor.
Cilt Kanseri Türleri
Çoğu cilt kanseri güneş ışınları sebebiyle ortaya çıkıyor. Ancak güneşle bağlantısı yok gibi görünen bazı türler de var. Bunlardan biri, akral cilt adı verilen ve saçsız ciltte gelişen nadir bir kanser türüdür.
Marais, “Ellerin avuç içlerinde, ayak tabanlarında ve tırnak yataklarının altındaki ciltte, akral melanomlar gelişebilir. Akral melanomların yaklaşık yarısında bir UV imzası yok gibi görünüyor. Bu da UV ışığından kaynaklanmadıkları anlamına geliyor.” açıklamasını yapıyor.
Bununla beraber Marais, tümörde UV imzasının görülmediği cilt kanseri türlerinin görülme olasılığının çok düşük olduğunu dile getiriyor. Marais bu durumu, “Aynısı tütün gibi diğer kanserojenler için de geçerlidir. Akciğer kanserlerinin yalnızca yaklaşık %10’u sigaraya bağlı değildir” şeklinde açıklıyor.
Tek Sebep Güneş Işığı Mı?
Marais, “Sarı saçlı ve açık tenli insanlar gibi Bazı insanlar cilt kanserine daha yatkın” diyor. Soluk ve açık tenli insanlar, daha az cilt pigmenti üretirler. Vücut bu pigment sayesinde UV radyasyonunu emerek hücrelerin DNA hasarına karşı korunmasına yardımcı olur.
Ancak Marais’e göre cilt tonu ve saç rengi ile melanin üretimi arasında doğrudan bir ilişki yok. Marais’e göre bu durum biraz da genetikle ilgili.
Güneşte Ne Kadar Kalmalı?
Marais’e göre güneşte ne kadar kalmak zararlı ya da kaç saat güneş ışığında kalınabilir gibi soruların kesin bir cevabı yok. Ancak ne kadar çok güneş şiddetli güneş ışığına maruz kalınırsa cilt kanseri riskinin de o oranda artacağını ifade ediyor.
Bununla birlikte Marais, her bireyin kendine has bir hasar eşiği olabileceğini de ifade ediyor.
CancerResearchUK, Science Surgery: ‘How Is Skin Cancer Related To Sun Exposure?’, 2019
