Libido, cinsel arzu veya cinsel dürtüyü tanımlamak için kullanılan terimdir. Kişinin biyolojik cinsiyeti, cinsiyet kimliği veya cinsel yöneliminden bağımsız olarak hormonlardan, beyin fonksiyonundan ve öğrenilmiş davranışlardan etkilenir.
Libido kişiden kişiye değişebilir; bazı insanlar “yüksek” libidoya sahipken, diğerleri “düşük” libidoya sahiptir. Libido, bir kişinin duygusal durumu, hormon seviyeleri ve fiziksel sağlığı nedeniyle de değişebilir.
Bununla birlikte, “normal” bir libido için belirlenmiş bir tanım yoktur. Yüksek veya düşük libido, yalnızca ilişkilere, cinsel işleve veya bir kişinin refahına veya yaşam kalitesine müdahale ederse bir sorun olarak kabul edilir.
Libidoyu Anlamak
Libido ve cinsellik sıklıkla karıştırılır. Pek çok kültürde, kendini erkek olarak tanımlayan kişilerin yüksek bir cinsel dürtüye sahip olmaları beklenir – ve çoğu zaman sahip oldukları için övülür. Buna karşılık, kendini kadın olarak tanımlayan insanlar, aynı cinsel arzu veya dürtüye sahip oldukları için ayıplanabilir.
Libido, kültürel yargı veya beklentilerin yokluğunda genel seks arzusunun bir tanımıdır.
Psikolojide, libido genellikle “yaşam içgüdüsü” ya da seks için “içgüdüsel biyolojik dürtü”nün bir bileşeni olarak tanımlanır. Tıpta libido, bir kişinin duygusal durumunu, cinsel işlevini veya sağlık sorunlarına veya tıbbi tedavilere verdiği yanıtı değerlendirmek için sıklıkla kullanılır.
Her iki açıdan da libido ne “iyi” ne de “kötü” olarak kabul edilir. Basitçe, herhangi bir nedenle değişebilen bir varlık halidir.
Biyolojik olarak erkek ya da kadında, bir kişinin cinsel dürtü ve iştahında aynı nöral ve biyokimyasal yollar rol oynar. Bu da, fizyolojik bir yanıtı tetikleyen cinsel uyarılmayı uyarabilir (ereksiyonlu bir penis veya labiaların genişlemesi ve sulanması gibi).
Yüksek Libido
Bir kişinin libidosu yüksek olduğunda, cinsel yakınlığı arzulama ve bunu bir partnerle veya mastürbasyon yoluyla tatmin etme olasılıkları daha yüksektir.
Yüksek bir libido, tatmin edici bir cinsel yaşama katkıda bulunmanın yanı sıra, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çok sayıda sağlık yararı sunar:
- daha az stres
- daha iyi zihinsel sağlık
- sağlıklı ilişkiler
- artan güven
- daha iyi uyku
- daha fazla egzersiz
Yüksek bir libido iyi bir şey olabilirken, aşırı yüksek bir libido, kişinin yaşam kalitesine müdahale eden ve hormonal dengesizlik, nörolojik bozukluk veya hiperseksüalite gibi duygudurum bozukluğunun bir işareti olabilir.
Güçlü bir libido ile çok yüksek bir libido arasında bir fark var. Cinsel arzu kontrolden çıktığında ve günlük yaşama müdahale ettiğinde endişe nedeni olabilir.
Aşırı Yüksek Libidonun Belirtileri
Aşağıdaki durumlarda libidonuz potansiyel olarak aşırı yüksek olabilir:
- Seks hayatınız hayatınızı, ilişkilerinizi, sağlığınızı ve işinizi etkilemeye başlar.
- Cinsel arzu, düşüncelerinizi ve davranışlarınızı ele geçirir.
- Depresyon veya kaygı gibi duygusal zorluklarla başa çıkmak için seksi kullanırsınız.
- Yüksek cinsel arzunuz nedeniyle tek eşli ilişkiniz risk altındadır.
- Seks yaptıktan sonra kendinizi boş veya doymamış hissedersiniz.
Hiperseksüellik Bozukluğu: Kontrolünüzün dışında olan sürekli cinsel dürtüleriniz varsa, bipolar bozukluğun ortak bir özelliği olan hiperseksüalite bozukluğunuz olabilir.
Aşırı Yüksek Libidonun Nedenleri Nelerdir?
Aşırı yüksek libido utanılacak bir şey değildir. Bazı durumlarda, aşağıdakiler gibi altta yatan tıbbi bir nedenin işareti olabilir:
- Ruh hali düzenleyici nörokimyasallar, aşırı dopamin ve serotonin kullanımı
- Kokain veya metamfetamin gibi uyuşturucular dahil bazı ilaçlar
- Beynin cinsel davranışı etkileyen kısımlarını etkileyen epilepsi veya bunama gibi bir durum
Aşırı Yüksek Libidonun Tedavisi Nedir?
Aşırı yüksek libido nedeni belirlendikten sonra, sorunu yönetmek için tedavi hedeflenebilir.
Örneğin, bir ilaç buna sebep oluyorsa, dozaj değiştirilebilir veya farklı bir ilaç reçete edilebilir. Benzer şekilde, altta yatan bir beyin bozukluğunu tedavi etmek de aşırı cinsel arzuyu normalleştirmeye yardımcı olabilir. Psikoterapi ve artan fiziksel aktivite dahil diğer stratejiler de yardımcı olabilir.
Düşük Libido
Düşük libido, aşırı yüksek libidodan daha yaygındır ve potansiyel olarak tedavi edilebilir birçok nedeni vardır. Sebepler genel olarak psikolojik (zihinle ilgili), fizyolojik (vücutla ilgili), farmasötik (ilaçla ilgili) veya patolojik (hastalıkla ilgili) olarak tanımlanabilir.
Düşük Libidonun Belirtileri Nelerdir?
Düşük libido teşhisi için klinik kriterler yoktur. Dahası, kişiden kişiye değişebileceğinden, libidonun nasıl deneyimlendiği konusunda yüksek derecede çeşitlilik vardır.
Bununla birlikte, yaygın olarak belirtilen düşük libido semptomları şunlardır:
- cinsel arzuda azalma
- mastürbasyona ilgisizlik
- cinsel fantezinin çok az olması veya hiç olmaması
- ilgi duyulan cinsiyete/cinsiyetlere ilgi eksikliği ile ilgili stres veya endişe
Hipoaktif Cinsel İstek Bozukluğu: Sürekli düşük libido, bilinen herhangi bir tıbbi nedenin yokluğunda sürekli cinsel istek veya cinsel fanteziler eksikliği ile karakterize bir duygudurum bozukluğu olan hipoaktif cinsel istek bozukluğunun (HSDD) bir göstergesi olabilir.
Düşük Libidonun Nedenleri Nelerdir?
Hormonal değişiklikler, düşük libidonun yaygın bir nedenidir. Tüm biyolojik cinsiyetlerden insanlar, seks hormonları östrojen, progesteron ve testosterondaki düşüşlere yanıt olarak düşük libido yaşayabilirler. Bunlar arasında testosteron, libidoyu etkileyen başlıca faktördür.
Erkekler, testosterondan, özellikle sperm üretimi, cinsel işlev, sakal ve artan kas kütlesi gibi ikincil erkeklik özellikleri ile ilgili olduğu için etkilenir.
Desilitre kan başına 300 nanogramın altında olarak tanımlanan çok düşük testosteron ‘hipogonadizm’ olarak adlandırılır. Testosteron seviyelerinin 30 yaşından sonra düşmeye başladığı göz önüne alındığında nispeten yaygın bir durumdur. 30 yaşından 60 yaşına kadar testosteron seviyeleri %30 veya daha fazla düşebilir.
Kadınlar ayrıca düşük testosteronun bir sonucu olarak cinsel istekte bir azalma yaşayabilir. Bununla birlikte, çoğu için, azalan östrojen seviyeleri ana sorundur. Yayınlanan bir çalışmada, menopoz öncesi kadınların %26’sı ve menopozdaki kadınların %52’si östrojendeki doğal düşüşler nedeniyle düşük cinsel istekle mücadele etmiştir.
Stres ayrıca tüm cinsiyetlerdeki insanlarda seks hormonlarını dolaylı olarak etkileyebilir. Stres, her ikisi de testosteron seviyelerini baskılayan kortizol ve epinefrin (adrenalin) olarak bilinen hormonların salınmasına neden olur.
Düşük libidoya neden olabilecek diğer olası nedenler şunlardır:
- seks sırasında ağrı
- diyabet
- yüksek kan basıncı
- kronik yorgunluk
- antidepresanlar
- endişe ve depresyon
- aşırı alkol kullanımı
- ilişki sorunları
- düşük benlik saygısı ve beden imajı sorunları
- sigara içmek
- eğlence amaçlı uyuşturucu kullanımı
- gebelik
Düşük Libidonun Tedavisi Nedir?
Düşük libidoyu etkili bir şekilde tedavi etmenin anahtarı, nedeni belirlemektir. Çoğu durumda, cinsel dürtüyü arttırmak için bir yaklaşım kombinasyonu gerekli olabilir.
1- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Hareketsiz bir yaşam tarzı, sigara ve alkol kullanımı gibi belirli alışkanlıklar düşük libidoya katkıda bulunabilir. Bu sorunları ele almak, cinsel enerjinizi ve ilginizi artırabilir. Bu çözümler şunları içerebilir:
- Daha fazla egzersiz yapmak
- Sağlıklı, besleyici bir diyet
- Stresle başa çıkma
- Sigarayı, uyuşturucu kullanımını veya aşırı alkol tüketimini bırakmak
- Cinsel partnerinizle ihtiyaçlarınız hakkında doğrudan iletişim kurmak
2- Davranış Terapisi: Cinsel konularda uzmanlaşmış bir terapist, size ve eşinize düşük libidonun duygusal kaynaklarını belirlemede yardımcı olabilir. Bir terapist, yatak odasında arzuyu ve cinsel zevki artırmak için pratik ipuçları da sunabilir.
3- İlaçlar: Düşük libidoyu arttırmada yardımcı olduğu bilinen sadece birkaç ilaç vardır. Kadınlar için bunlar flibanserin ve bremelanotide içerir. Erkekler için, sildenafil gibi erektil disfonksiyon ilaçları, performans kaygısı olanlara güvenin artmasına yardımcı olabilir.
Maca kökü (Lepidium meyenii) ve azgın teke otu (Epimedium grandiflorum) gibi bazı doğal ilaçlar da libidoyu artırmaya yardımcı olabilir.
Özet
Libido, bir kişinin cinsel dürtüsünü ve cinsel iştahını tanımlar. Bir kişinin fiziksel sağlığı, ruh hali, beyin işlevi ve hormonal işlevinden etkilenebilir.
Libido bir kişiden diğerine farklılık gösterir ve “normal” bir cinsel dürtünün ne olduğu konusunda kesin bir tanım yoktur.
Bununla birlikte, yüksek libido veya düşük libido sizi rahatsız ediyorsa ve ilişkilere veya cinsel işlevlere müdahale ediyorsa, sağlık uzmanınızla konuşun. Sebebin psikolojik, fiziksel, patolojik veya farmasötik olmasına bağlı olarak, yardımcı olabilecek tedaviler olabilir.
Cinsel istek hassas bir konu olabilir. İster libidonuz aşırı hızlanmış gibi hissedin, ister seks için hiç iştahınız olmasın, sorun hakkında düşünmekten rahatsızlık duyabilirsiniz. Ancak unutmayın ki hem eşiniz hem de sağlık hizmeti sağlayıcınız size yardım etmekten başka bir şey istemez. Çözüm her zaman basit olmasa da, sorunla yüzleşirseniz ve aranıza mahcubiyet ya da utancın girmesine izin vermezseniz, genellikle yardımcı olabilecek bir tedavi vardır.
