Solunum fonksiyon testleri (SFT) akciğer testleridir. Akciğerlerinizin ne kadar iyi çalıştığını gösterirler. Non-invazivdirler, bu da doktorun sizi kesmediği veya vücudunuza herhangi bir alet koymadığı anlamına gelir.
Solunum Fonksiyon Testleri Neden Yapılır?
Akciğerlerinizi test etmek, doktorların aşağıdaki gibi akciğer hastalıklarını teşhis etmesine yardımcı olabilir:
- astım
- alerjiler
- kronik bronşit
- kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH)
- hasarlı veya yaralı akciğer dokusu
- asbest liflerinin solunmasından kaynaklanan hastalık
- sarkoidoz
- akciğer kanseri
- enfeksiyonlar
- kalınlaşmış, gerilmiş veya genişlemiş hava yolları
- bağ dokularınızın kalınlaşması veya sertleşmesi
- göğüs duvarındaki kasların zayıflığı
Solunum Fonksiyon Testleri Sırasında Ne Olur?
Doktorunuz, bulmaları gerekenlere göre testlerinizi seçer. Her test farklı bir şekilde çalışır.
Spirometri: Bu, en yaygın solunum fonksiyon testlerinden biridir. Spirometri, ne kadar hava soluyabildiğinizi ve dışarı verebildiğinizi ölçer. Ayrıca ciğerlerinizdeki havayı ne kadar hızlı boşaltabileceğinizi de ölçer. Spirometri, astım ve KOAH gibi solunum problemlerinin teşhis edilmesine yardımcı olur. Bir astım ilacı alıyorsanız, spirometri doktorunuzun ilacın ne kadar iyi çalıştığını öğrenmesine yardımcı olabilir. Test sırasında, alabildiğiniz kadar çok hava soluyacaksınız. Ardından, spirometre adı verilen bir makineye bağlı bir tüp aracılığıyla olabildiğince çok havayı hızla dışarı üfleyeceksiniz. Test iki şeyi ölçer:
- Derin bir nefes aldıktan sonra dışarı alabildiğiniz en fazla hava. Sonuçlar, normal nefes alıp almadığınızı size bildirir.
- 1 saniyede ne kadar hava verebilirsiniz. Skor, doktorunuza solunum probleminizin ne kadar şiddetli olduğunu söyler.
Vücut pletismografisi: Nefes alırken ciğerlerinizde ne kadar hava olduğunu ölçen vücut pletismografisi için derin nefes alacaksınız. Ayrıca alabildiğiniz kadar nefes verdikten sonra ciğerlerinizde ne kadar hava kaldığını da kontrol eder. Pletismografi birkaç nedenden dolayı kullanılır:
- Doktorunuz bu testi KOAH veya astım gibi bir hastalığın akciğerlerinizi nasıl etkilediğini görmek için isteyebilir. Test, tedavinizin değişmesi gerektiğini gösterebilir.
- Akciğerlerinizdeki boşluk miktarını azaltan bir akciğer hastalığınız olup olmadığını doğrulamanıza yardımcı olabilir. Doktorunuz buna kısıtlayıcı bir hastalık diyebilir.
- Solunum yollarınızın daralmış olup olmadığını gösterebilir. Eğer öyleyse, test doktorunuzun bronkodilatör adı verilen akciğer ilaçlarının size yardımcı olup olmayacağına karar vermesine yardımcı olabilir. Bronkodilatörler hava yollarını açar.
- Ameliyata ihtiyacınız olursa ne kadar iyi yapacağınızı doktorunuzun anlamasına yardımcı olabilir.
Test ağrısızdır ve yaklaşık 15 dakika sürer. Pletismografi sırasında şeffaf bir plastik kutu içinde oturuyorsunuz. Bir burun mandalı takarsınız ve özel bir ağızlık aracılığıyla ağzınızdan nefes alırsınız.
Akciğer difüzyon kapasitesi: Akciğer difüzyon kapasitesi testi, oksijenin akciğerlerinizden kanınıza ne kadar iyi geçtiğini ölçer. Bu test spirometriye benzer. Bir makineye bağlı bir tüpe nefes alıyorsunuz. Test, kalbiniz ve akciğerleriniz arasındaki kan damarlarının bir hastalığını teşhis etmeye yardımcı olabilir ve hava keselerinizin yavaş yavaş yok edildiği bir hastalık olan amfizem gibi bir hastalığın verdiği hasarın miktarını gösterebilir.
Bronş provokasyon testi: Astımınız varsa, egzersiz, duman ve toz gibi tetikleyicilerin aniden nefes almayı zorlaştırabileceğini bilirsiniz. Bronşiyal provokasyon testi astımı teşhis etmeye yardımcı olabilir. Doktorunuz astımınızın ne kadar şiddetli olduğunu ölçmek için de kullanabilir. Test sırasında, solunum yollarınızı daraltan bir ilaç soluyorsunuz. Ardından, bir spirometri testi alırsınız. Bunu birkaç kez yapıyorsun. Doktorunuz, astım krizi sırasında solunum yollarınızın ne kadar daraldığını öğrenmek için okumaları kullanacaktır.
Kardiyopulmoner egzersiz stres testi: Bu test akciğer ve kalp gücünü ölçer. Genellikle kalp hastalığı veya akciğer sorunları olan kişilere verilir. Bazen bu koşullar sadece egzersiz sırasında ortaya çıkar. Test sırasında bir koşu bandında yürür veya sabit bir bisiklete binersiniz. Kalbiniz daha hızlı ve daha hızlı attığı için doktor kalp atış hızınızı takip eder. Daha çok çalıştıkça ciğerlerinizi izleyen bir tüpe nefes alacaksınız.
Nabız oksimetre testi: Bu ağrısız test, kanınızda ne kadar oksijen olduğunu ölçer. Doktor parmağınıza, kulak memenize veya cildinizin başka bir yerine bir prob klipsler. Cihaz, kırmızı kan hücrelerinizdeki oksijen seviyesini ölçmek için ışık kullanır.
Arteriyel kan gazı testi: Bu test, arterlerinizden birinden alınan kandaki oksijen ve karbondioksit gibi gazların seviyelerini ölçer. Arteriyel kan gazı testi için genellikle bir hastaneye veya doktorunuzun ofisine gidersiniz. Bir hemşire veya teknisyen, muhtemelen bileğinizden kan almak için bir iğne kullanacaktır. Acıtabilir ve iğnenin girdiği yerde biraz kanayabilir.
Fraksiyonel ekshale nitrik oksit testi: Bazı astım türlerine sahip olduğunuzda, vücudunuzda yüksek seviyelerde nitrik oksit adı verilen bir gaz olabilir. Fraksiyonel ekshale nitrik oksit testi, soluduğunuz havada ne kadar nitrik oksit olduğunu ölçer. Bu test için, taşınabilir bir cihaza bağlı bir tüpe yavaşça ve düzenli bir şekilde nefes verirsiniz.
Solunum Fonksiyon Testlerine Nasıl Hazırlanılır?
Doktorunuz testi ve neler bekleyebileceğinizi açıklayacaktır. Onlara aklınıza gelebilecek tüm soruları sorun. Bol giysiler ve rahat ayakkabılar giymenizi de söyleyebilirler. En iyi sonuçlar için:
- Doktorunuz almamanızı söylemediği sürece ilaçlarınızı testinizden önce alın.
- Testten önce sigara içmeyin; doktorunuza testten ne kadar önce kesmeniz gerektiğini sorun.
- Kısa etkili bir inhaler kullanıyorsanız, testten 6 ila 8 saat önce kullanmamaya çalışın. Kullanmanız gerekiyorsa, testten önce doktorunuza bildirin.
- Testten en az 4 saat önce alkol almayınız.
- Testten en az 2 saat önce büyük bir yemek yemeyin.
- Testten en az 30 dakika önce herhangi bir ağır egzersiz yapmayın.
Solunum Fonksiyon Testi Riskleri Nelerdir?
Solunum fonksiyon testleri genellikle güvenlidir. Riskler şunları içerir:
- baş dönmesi
- nefes darlığı
- öksürme
- astım krizi
Aşağıdakilere sahipseniz doktorunuz muhtemelen bir SFT önermeyecektir:
- Yakın zamanda göz ameliyatı geçirmiş olmak
- Yakın zamanda karnınızdan veya göğsünüzden ameliyat geçirmiş olmak
- Göğüs ağrısı, yakın zamanda kalp krizi veya belirli kalp rahatsızlıklarına sahip olmak
- Göbeğinizde, göğsünüzde veya beyninizde anevrizmaya sahip olmak
- Aktif bir tüberküloz veya solunum yolu enfeksiyonuna sahip olmak
Nefes darlığınızı fark ettiyseniz, yakın zamanda doktorunuza akciğer fonksiyon testi yaptırmasını isteyin. Akciğer fonksiyon testleri, size bir solunum problemi teşhisi konmuş olsun veya olabileceğini düşünsün, önemlidir. Daha kolay nefes almanın ilk adımı olabilirler.
Kaynak
WebMD, Pulmonary Function Test, 2022
American Thoracic Society: “Pulmonary Function Tests.”
National Heart, Lung, and Blood Institute: “What are lung function tests?” “What are the risks of lung functions tests?”
Mayo Clinic: “Spirometry: Results,” “Nitric oxide test for asthma,” “Pulmonary fibrosis.”
