Mide Bulantısı Nedir?
Mide ağrısı ve bulantısı, hem çocuklarda hem de yetişkinlerde yaygın olarak görülen bir sağlık problemidir.
Nedenlerini aşırı yeme ve kaygı, enfeksiyon veya gastrointestinal (mide – bağırsak sistemleri) bozukluklara kadar değişik durum ve rahatsızlıklar olarak sıralayabiliriz.
Mide ağrısı ve bulantı akut veya kronik olabilir. Akut, semptomların kısa sürdüğü ve aniden ortaya çıkabileceği anlamına gelir. Kronik, durumun kalıcı olduğu anlamına gelir.
Bu yazıda, mide ağrısı ve mide bulantısının akut ve kronik nedenlerinden bazılarını inceledik. Ayrıca ne zaman bir doktora görünmeniz gerektiğini, tıbbi tedavi yöntemlerini, komplikasyonları ve önleme yöntemlerini sizler için derledik.
Akut (Ani Gelişen) Sebepleri
Akut mide ağrısı ve bulantı nedenleri arasında şunlar olabilir:
- Mide zarı iltihabı
- Antibiyotikler ve kanser tedavilerinde kullanılan bazı ilaçların yan etkileri
Viral gastroenterit, mide ağrısı ve mide bulantısının yaygın bir nedenidir. Her ne kadar insanlar bu durumu “mide ve bağırsak iltihabı” olarak adlandırsalar da, aslında bir bağırsak enfeksiyonudur ve grip virüsünü içermez.
Viral gastroenteritlerin en sık sebebi norovirüstür, fakat rotavirüs enfeksiyonu genellikle bebeklerde ve küçük çocuklarda bu durumun nedenidir.
Viral gastroenteritin diğer belirtileri arasında sulu ishal ve kusma sayılabilir ve bazı kişilerde ateşlenmeye sebep olabilir.
Ulusal Diyabet ve Sindirim ve Böbrek Hastalıkları Enstitüsü’ne (NIDDK) göre, viral gastroenterit genellikle bir haftadan az sürer ve tıbbi tedavi olmadan iyileşir. Bununla birlikte, sık sık kusma ve ishal, çocuklarda ve yaşlı yetişkinlerde özellikle tehlikeli olan ciddi dehidrasyona (vücudun aşırı susuz kalma durumu) neden olabilir. Dehidrasyon belirtileri olan kişiler derhal tıbbi yardım almalıdır.
Gastroenterit ayrıca zararlı bakteri, virüs veya parazitlerin vücuda girmesine izin verebilecek bulaşmış yiyecekleri yemekten de kaynaklanabilir. Gıda zehirlenmesinin belirtileri viral gastroenteritinkine benzer ve susuzluk gelişirse veya belirtileri şiddetli olursa insanlar doktora görünmelidir.
Akut mide ağrısı ve bulantı nöbetleri çocuklarda yaygın olabilir ve stres ve endişe bazen neden olan faktörler olabilir. Bir çocuk okulda bir test veya rekabetçi bir spor etkinliğinden önce bir mide şikayeti varsa, bu bir endişe belirtisi olabilir. Çocuğun stres ve endişe ile baş etmesine yardım etmek de mide problemlerini azaltmaya yardımcı olabilir.
Kronik Nedenler
Kronik mide ağrısı ve bulantı nedenleri arasında şunlar olabilir:
Gastrit
Gastrit mide zarının iltihabıdır. Bu inflamasyon akut veya kronik olarak gerçekleşebilir. Mide ağrısı ve bulantıya ek olarak, gastrit de kusmaya neden olabilir.
Gastritin en yaygın nedeni, Helicobacter pylori adı verilen bir bakteri ile enfeksiyondur. Diğer nedenler arasında mide zarına hasar vermesi, potansiyel olarak alkolden veya ibuprofen ve aspirin içeren steroid olmayan anti-enflamatuar ilaçların sıklıkla kullanılması sayılabilir.
Bağırsak Obstrüksiyonu (Kabızlık)
Bağırsaklardaki tıkanmalar mide ağrısına, kusmaya, şişkinliğe ve kabızlığa neden olabilir. İntestinal tıkanmalar, kişinin tedavi görmemesi halinde ciddi komplikasyonlara neden olabilir.
Kabızlığın nedenleri arasında şunlar olabilir:
- Ameliyat sonrası oluşabilecek doku bantları olan yapışıklıklar
- İnflamatuar barsak hastalığı
- Divertikülit
- Kanser
Fonksiyonel Gastrointestinal Bozukluklar
Bunlar, gastrointestinal sistemin, gerektiği gibi çalışmadığı ve görünür yapısal problemlerin olduğu bir grup hastalıktır.
İrritabl barsak sendromu (IBS) ve fonksiyonel dispepsi, fonksiyonel gastrointestinal hastalıkların örnekleridir.
IBS abdominal ağrıya veya kramplara, şişkinliğe ve ishal veya kabızlığa neden olabilir. Fonksiyonel dispepsinin semptomları, üst karın bölgesinde ağrı, bulantı ve kusma durumlarını içerir.
Uluslararası Gastrointestinal Hastalıklar Vakfı’na göre, fonksiyonel gastrointestinal bozukluklar Amerika Birleşik Devletleri’ndeki yaklaşık dört kişiden birini etkiliyor.
Diğer Kronik Nedenler
Kronik mide ağrısı ve mide bulantısının diğer nedenleri arasında şunlar olabilir:
- Hamilelik, özellikle erken evrelerde bulantı, kusma ve mide ağrısına neden olabilir
- Migren baş ağrıları, kafa içi basıncı, nöbetler ve inmeler dahil olmak üzere merkezi sinir sistemi sorunları mide bulantısına neden olabilir
- Enfeksiyonlar ve iltihaplanma gibi iç kulak sorunları baş dönmesi ve mide bulantısına neden olabilir
- Stres, anksiyete ve depresyon bazı kişilerde mide problemlerine yol açabilir
Ne Zaman Doktora Görünmeli?
Mide ağrısı ve mide bulantısı genellikle kısa sürelidir ve bir süre sonra kendi başlarına iyileşme yeteneğine sahiptir. Ancak, kalıcı semptomlar daha ciddi bir durumun işareti olabilir.
NIDDK, mide ağrısı ve bulantı gibi semptomlara neden olabilecek hazımsızlıklarının 2 haftadan fazla sürdüğü takdirde, bir doktora görünmelerini önerir.
Aşağıdaki belirtilerden herhangi biri karın rahatsızlığına eşlik ediyorsa, insanlar hemen bir doktora görünmelidir:
- Sık kusma veya kusmada kan
- 2 günden fazla süren ishal
- Kanlı veya siyah ve katranlı dışkı
- Göğüs, kol, boyun veya çenede ağrı
- Nefes alma veya yutma zorluğu
- Açıklanamayan kilo kaybı
- Kabızlık
Mide Bulantısına Ne İyi Gelir?
Mide ağrısı ve mide bulantısı genellikle birkaç gün içinde tedavi olmadan geçer. Ancak bol miktarda sıvı almak ve dinlenmek toparlanmaya yardımcı olabilir.
Sık sık ishal, kusma veya her ikisini de yaşayan kişilerin dehidratasyonu önlemek için kaybolan sıvıları ve elektrolitleri değiştirmeleri gerekecektir. Bu konuda yardımcı olabilecek içecekler şunlardır:
- Su
- Mineralli sular
- Meyve suları
- Tıbbi tedavi
Mide ağrısı ve mide bulantısı için tıbbi tedavi türü genellikle altta yatan nedene ve semptomların ciddiyetine bağlı olacaktır.
Şiddetli diyare veya kusmaya sahip kişiler için, doktor dehidratasyonu tedavi etmek için oral rehidrasyon solüsyonu verebilir. Ayrıca, bulantı ve kusmayı önlemeye yardımcı olabilecek ilaçlar olan antiemetikler de önerebilirler.
Doktor, kişinin gastrit veya başka bir gastrointestinal bozukluk olabileceğinden şüpheleniyorsa, üst gastrointestinal endoskopi gibi tıbbi testler isteyebilir.
H. Pylori enfeksiyonuna bağlı gastrit hastalarının antibiyotik tedavisini tamamlamaları gerekir.
Komplikasyonlar
Dehidrasyon, ağır kusmaya veya ishale neden olan durumların ortak bir komplikasyonudur. Dehidrasyon belirtileri şunlardır:
- Susuzluk
- Ağız kuruması
- Yorgunluk
- Koyu renkli idrar ve normalden daha az tuvalete çıkma
- Ağlarken gözyaşının olmaması
- Çökük yanaklar veya gözler
- Baş dönmesi veya bayılma
Mide ağrısı ve mide bulantısının diğer potansiyel komplikasyonları altta yatan nedene bağlıdır. Örneğin anemi, durumun midede neden olduğu kronik kanama nedeniyle erozif gastritin olası bir komplikasyonudur.
Önleme
Viral gastroenterit ve gıda zehirlenmesi, mide ağrısı ve mide bulantısının ortak nedenleridir. Hijyenik ve temizlik bu sağlık sorunlarının önlenmesine yardımcı olabilir.
Tam bir hijyen, mide ağrısına ve mide bulantısına neden olabilecek birçok mikroptan kaçınmanın anahtarıdır. İnsanlar aşağıdaki uygulamaları standart olarak benimsemeyi deneyebilir:
- Özellikle tuvaleti kullandıktan sonra ve yiyecekleri kullanmadan önce ve sonra ellerin sık sık sabun ve suyla yıkanması
- Yiyecekleri iyi saklamak ve iyice temizlemek
- Yemekleri iyice pişirmek veya yeniden ısıtmak
- Kirli yüzeylerin dezenfekte edilmesi
- Kirli çamaşırların taşınması ve yatakların dikkatli kullanılması ve daima iyice yıkanması
Mide Bulantısı Hakkında Özet ve Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Mide ağrısı ve bulantı hem yetişkinlerde hem de çocuklarda sık görülen semptomlardır. Nedenler aşırı yeme, bağırsak enfeksiyonları, stres ve kaygı ve kronik gastrointestinal hastalıkları içerebilir.
Mide ağrısı ve bulantı genellikle kısa ömürlüdür ve kendi başlarına iyileşirler. Bununla birlikte, kalıcı semptomları olan kişiler, değerlendirme için bir doktora görünmelidir.
Semptomları diyare ve kusmayı içeren kişilerde dehidrasyonu önlemek için bol miktarda sıvı içmek için önemlidir. Dehidrasyon belirtileri olan kişiler derhal tıbbi yardım almalıdır.
Medical News Today, What can cause stomach pain and nausea?, 2019
Referanslar:
Adhesions. (2019). https://medlineplus.gov/adhesions.html
Altavas, A. (2018). Abdominal pain in kids: Anxiety-related or something more? https://pulse.seattlechildrens.org/abdominal-pain-in-kids-anxiety-related-or-something-more/
Foodborne illnesses and germs. (2018). https://www.cdc.gov/foodsafety/foodborne-germs.html
Functional GI disorders. (2016). https://www.iffgd.org/functional-gi-disorders.html
Gastritis. (2015). https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/gastritis
Kuo, B., & Singh, P. (2017). Nausea and vomiting related to the central nervous system diseases [Abstract]. https://www.researchgate.net/publication/311537766_Nausea_and_Vomiting_Related_to_the_Central_Nervous_System_Diseases
Labyrinthitis and vestibular neuritis. (n.d.). https://vestibular.org/labyrinthitis-and-vestibular-neuritis
Norovirus. (2019). https://www.cdc.gov/norovirus/index.html
Symptoms & causes of indigestion. (2016). https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/indigestion-dyspepsia/symptoms-causes
The symptoms of norovirus. (2018). https://www.cdc.gov/norovirus/about/symptoms.html
Viral gastroenteritis (“stomach flu”). (n.d.). https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/viral-gastroenteritis
