İrritabl (Hassas – Huzursuz) Bağırsak Sendromu (IBS) Nedir?
İrritabl bağırsak sendromu (IBS), bir kişinin yaşam kalitesi üzerinde önemli bir etkisi olabilecek yaygın bir sindirim bozukluğudur.
IBS’si olan kişilerde genellikle ishal, kabızlık ve karın krampları gibi sindirim semptomları görülür. Bazı insanlar genel vücut ağrısı ve zayıf sosyal işlevsellik gibi ek semptomlar yaşarlar.
Doktorlar hala IBS’ye neyin neden olduğunu tam olarak bilmiyorlar, ancak birçok faktörün rol oynayacağına inanıyorlar.
IBS’li kişilerin semptomlarını etkili bir şekilde yönetmek için farklı ilaçlar, diyetler veya yaşam tarzı stratejileri denemesi gerekebilir. Bazı tedavi stratejileri bazı kişiler için işe yarayabilir, bazıları için geçerli olmayabilir.
İrritabl (Hassas – Huzursuz) Bağırsak Sendromu (IBS) Tedavi Seçenekleri
Iritabl bağırsak (Hassas – Huzursuz) sendromu (IBS) tedavisinde ilaçlar başta olmak üzere, diyet, egzersiz, gluten almama ve probiyotik kullanımı gibi bir çok yöntem kullanılmaktadır. Bu yöntemler aşağıda sizler için derlenmiştir.
İrritabl (Hassas – Huzursuz) Bağırsak Sendromu (IBS) Tedavisinde Mikrobiyom Analizi
Bağırsaklarımızda yaşayan bakterilerin oluşturduğumu ekosisteme mikrobiyom denir. Mikrobiyomda yaşanan dengesizlikler ne yazık ki bir çok hastalığın temelini oluşturabilmektedir.
Probiyotik takviyeleri ile mikrobiyomun sağlıklı olması sağlanabilir ancak hangi probiyotiğin kullanılacağı veya hangi gıdanın İBS de fayda sağlayacağınnı bilemeyebiliriz.
Geçtiğimiz yıllarda ABD`de uygulamaya alınan ve 2020 yılı itibari ile Türkiye`de de kullanıma sunulan mikrobiyom analizi ile diyet planlama desteği sayesinde İBS de size özel diyet hazırlanması sağlanabilir.
İrritabl (Hassas – Huzursuz) Bağırsak Sendromu (IBS) Tedavisinde Kullanılan İlaçlar
IBS tedavisi bu bozukluğun tipine bağlıdır. Üç ana tip vardır:
- Kabızlık ile IBS
- İshalli IBS
- İnsanların karışık IBS olarak anabileceği karışık bağırsak alışkanlıklarına sahip IBS
Doktorlar ishalli IBS için aşağıdaki ilaç tedavilerini önerebilir:
- loperamid
- rifaximin
- eluxadoline
IBS ve kabızlığı olan kişiler aşağıdaki tedavileri alabilir:
- lif takviyeleri, diyet lifi alımının yetersiz olduğu durumlarda
- laksatifler
- lubiproston
- linaklotid
- plekanatid
IBS’li kişilerde karın ağrısının tedavisine yardımcı olabilecek başka ilaçlar da mevcuttur. Bunlar:
- ince ve kalın bağırsaktaki düz kasları gevşeten, böylece karın spazmlarını ve kramplarını azaltan antispazmodikler
- düşük doz trisiklik antidepresanlar
- düşük doz seçici serotonin geri alım inhibitörleri
İrritabl (Hassas – Huzursuz) Bağırsak Sendromu (IBS) diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri
Diyet ve egzersiz, IBS’nin başarılı yönetiminde anahtar faktörlerdir.
Diyet
Bazı gıdalar IBS semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilirken, diğerleri IBS epizodlarını tetikleyebilir. Bu konuda bir diyetisyenden yardım almak gereklidir. Diyetin işe yarayıp yaramadığının görülmesi için en az birkaç hafta denenmesi gerekecektir.
Aşağıda, diyetisyen veya doktorun IBS semptomlarını yönetmek için önerebileceği bazı stratejiler bulunmaktadır.
Yiyecek günlüğü tutma
IBS’li bazı insanlar, belirli yiyecekleri yedikten sonra semptomlarının kötüleştiğini fark edebilir. Bu kişiler, gün boyunca yedikleri yiyecekleri ve yaşadıkları IBS semptomlarını not etmelidirler. Bunu yapmak, IBS’lerini tetikleyen yiyecekleri tanımlamalarına yardımcı olabilir, böylece onları diyetlerinden hariç tutabilirler.
Daha fazla lif yemek
Fiber, IBS ile ilişkili kabızlığı hafifletmeye yardımcı olabilir. 2015-2020 Amerikalılar için Beslenme Kılavuzları, yetişkinlerin her gün 22.4 ila 33.6 gram lif tüketmesini önermektedir. Kesin miktar kişinin yaşına ve cinsiyetine bağlıdır.
Çözünür lif, IBS semptomlarını hafifletmek için özellikle faydalıdır. Çözünür lif kaynakları şunları içerir:
- fasulyeler
- meyve
- yulaf ürünleri
İnsanlar diyetlerine yavaş yavaş lif eklemelidir, çünkü çok fazla lif bulunması kabızlığa neden olabilir. Diyetisyenler, kişi önerilen miktara ulaşana kadar her gün yavaş yavaş ekstra bir lif eklemeyi önerir. Artan diyet lifinin olası yan etkileri gaz ve şişkinlik içerir.
Glütenden kaçınma
Bazı insanlar gluten içeren yiyecekleri yedikten sonra semptomlarının kötüleştiğini fark edebilirler. Gluten, buğday, arpa ve çavdarda bulunan bir proteindir. Aşağıdaki glüten açısından zengin gıdaları sınırlamak veya bunlardan kaçınmak, bazı insanlarda IBS semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir:
- hububat
- tahıl
- makarna
- ekmek
- çok işlenmiş gıdalar, özellikle koyulaştırıcı ajanlar, tat vericiler veya renklendiriciler içerenler
Düşük FODMAP diyetini uygulamak
Bazı insanlar fermente edilebilir oligo-, di-, mono-sakaritler ve polioller veya FODMAP adı verilen karbonhidratlar içeren yiyecekleri sindirmekte zorlanırlar. Düşük FODMAP diyeti, sindirimi zor karbonhidratları içeren gıdaları ortadan kaldırır veya sınırlar.
Bu tür gıdalara örnekler:
- elma, kiraz ve armut gibi bazı meyveler
- enginar, fasulye ve lahana gibi bazı sebzeler
- süt ürünleri
- buğday ve çavdar ürünleri
- bal ve yüksek fruktozlu mısır şurubu
- şeker ve sakız
Egzersiz yapmak
2014 yılında yapılan bir çalışmada IBS tedavilerinde, egzersizin stresi azaltmaya ve sindirim sisteminin işlevini korumaya yardımcı olduğunu belirtilmektedir. Bu nedenle egzersiz, IBS’nin bazı semptomlarını hafifletmeye yardımcı olmaktadır.
Çalışmaya göre, bisiklet ve yoga özellikle faydalı olabilir. Bir çalışma, 2 ay boyunca günde iki kez pranayama yoga uygulanmasının günde 2-6 miligram loperamid ile aynı seviyede IBS rahatlaması sağladığını ortaya koymuştur.
İrritabl (Hassas – Huzursuz) Bağırsak Sendromu (IBS) Tedavisinde Doğal ilaçlar
Birçok insan IBS semptomlarını hafifletmek için doğal ilaçlar dener. Bu çözümler aşağıdakileri içerir.
IBS İçin Probiyotik
Aşağıdaki üç probiyotik, IBS tedavisine yönelik klinik çalışmaların odak noktasıdır:
- Lactobacilliler
- Saccharomyces boulardii
- Bifidobakteri
2014 yılında yapılan bir çalışmaya göre, Lactobacillus çalışmaları şimdiye kadar çelişkili veya tutarsız sonuçlar vermiştir. Saccharomyces boulardii ve Bifidobacteria, IBS tedavisinde bazı faydalar göstermiştir. Bununla birlikte, etkilerini belirlemek için daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
Çalışmaya göre, Bifido bakteri infantis 35624 adı verilen bir tür Bifidobakteri, IBS’ye karşı en güçlü etkileri göstermektedir. Çalışmalar, kişi günde bir kez aldığında IBS ağrısını ve şişkinliğini azaltabileceğini göstermektedir. Bazı insanlar ayrıca bu probiyotik türünün dışkı alışkanlıklarını normalleştirmelerine yardımcı olduğunu bildirmektedir.
Başka hiçbir probiyotik, uygun şekilde tasarlanmış çalışmalarda IBS semptomunda iyileşme göstermemiştir. IBS semptomlarını tedavi etmek için probiyotiklerin etkililiğini ve güvenliğini doğrulamak için daha fazla çalışma gereklidir.
Tüm probiyotik ürünler bileşimlerinde ve dozajlarında farklılık gösterir, bu da bazılarının diğerlerinden daha az etkili olabileceğini gösterir.
İnsanlar ayrıca, ürünün güvenli olduğundan emin olmak için probiyotik almadan önce bir doktora danışmalıdır.
Nane yağı
IBS’si olan bazı insanlar antispazmodik ilaçlar alır. Bunlar ağrılı karın spazmların hafiflemesine, ince ve kalın bağırsaklardaki düz kasların gevşemesine yardımcı olur.
Amerikan Gastroenteroloji Koleji, antispazmodik ilaçlara alternatif olarak nane yağı önermektedir. 2014 yılında yapılan çalışma, nane yağının IBS’li kişilerde mide rahatsızlığını, ağrıyı ve şişkinliği azalttığını gösterdiğini belirtiyor.
Bununla birlikte, IBS’nin uzun süreli tedavisi için nane yağının güvenliğini ve etkililiğini araştıran herhangi bir çalışma yapılmamıştır.
Terapiler
Araştırmacılar, psikolojik sıkıntı, günlük stres ve gastrointestinal semptomların kötüleşmesi arasında bir ilişki olduğunu belirtmektedirler.
Bu nedenle, bazı doktorlar IBS için tamamlayıcı bir tedavi olarak aşağıdaki zihin-beden terapilerini önerebilir:
- bağırsak yönelimli hipnoterapi
- dinamik psikoterapi
- bilişsel davranışçı terapi
2012 yılında bu konuda çalışma yapan uzmanlara göre, yukarıdaki IBS terapilerinin etkililiğini araştıran çalışmaların çoğu kusurludur. Bu yetersizlikler, araştırmacıların farklı terapilerin etkinliği hakkında kesin sonuçlar çıkarmasını engellemektedir. Bununla birlikte, tedavilerin her biri standart IBS tedavilerinden daha etkili olma potansiyelini göstermektedir.
Diğer araştırmalara göre, gevşeme terapisi IBS’li insanlar için özellikle yararlı olabilir. Bu terapinin en az standart farmakolojik IBS tedavileri kadar etkili görünmektedir.
Gelecekteki IBS tedavileri üzerine araştırmalar
Araştırmacılar, IBS ilaçlarının sindirim sistemi üzerindeki etkisini araştırmaya devam ediyor. Daha yeni araştırmalar, merkezi sinir sistemini hedefleyen IBS ilaçlarını da değerlendiriyor.
2014 yılında 16 potansiyel IBS ilacı faz II veya III klinik çalışmalarda bulunuyordu. Bu denemeler, ilaç testinin orta ve ileri aşamalarını temsil eder.
İrritabl (Hassas – Huzursuz) Bağırsak Sendromu (IBS) Özet Bilgi
Doktorlar IBS’yi tedavi etmek ve yönetmek için bir dizi farklı strateji kullanabilirler. İlaçlar, diyet ve yaşam tarzı bu tedavi planının bir parçası olarak düşünülmesi gereken önemli faktörlerdir.
Bazı ilaçlar karın spazmlarını hafifletmeye yardımcı olurken, diğerleri kabızlığı ve ishali hafifletir veya merkezi sinir sistemini hedefler.
Bazı insanlar IBS semptomlarını hafifletmek için probiyotikler ve nane yağı gibi doğal ilaçları dener. Bazıları stresi hafifletmek ve rahatlamak için terapileri faydalı bulabilir. Bununla birlikte, bu tedavilerin ne ölçüde etkili olduğunu belirlemek için daha iyi kontrollü klinik çalışmalara ihtiyaç vardır.
