Proton tedavisi, kanser hücrelerini öldürmek için proton ışınlarını kullanan bir tür radyasyon terapisidir.
Geleneksel radyasyon terapisinin aksine, proton terapisinde X-ışınları kullanılmaz. Uzmanlar, proton tedavisinin diğer radyasyon tedavilerinden daha güvenli olabileceğini düşünüyor çünkü belirli bir alanı hedefliyor ve kanser hücrelerinin etrafındaki sağlıklı doku üzerinde daha az etkiye sahip.
Proton Terapisi Nedir?
Proton terapisi, protonlardan veya pozitif yüklü parçacıklardan enerji kullanan hassas bir ışın radyasyon terapisi şeklidir.
Hassasiyeti nedeniyle, proton ışın tedavisi, lokal tümör tedavisini iyileştirerek ve diğer organların yaralanmasını azaltarak hayatta kalma oranını artırabilir, bu da radyasyonla ilişkili yan etkilerin daha az olmasına yol açar.
Radyoterapi yaptırmak kalple ilgili komplikasyon riskini artırabilir. Proton terapisi, standart foton radyasyon tedavisine kıyasla kalbe daha az radyasyon sağladığı için bu komplikasyon riski daha düşüktür.
Bir inceleme, bir hastane ortamında proton ışını tedavisinin ilk kaydedilen kullanımının 1991 yılında Belçika’da olduğunu bildirdi. O zamandan beri, doktorlar dünya çapında binlerce kanseri tedavi etmek için proton ışın tedavisini kullandılar.
Proton tedavisi katı tümörleri tedavi edebilir, ancak vücudun farklı bölgelerine metastaz yapmış kanser hücrelerini tedavi edemez.
Nasıl Çalışır?
Radyasyon uzmanları, protonları ışık hızının %60’ına kadar hızlandırmak için bir senkrotron makinesi kullanır. Protonların hızı yüksek miktarda enerji yaratır ve protonları vücuda yönlendirilmiş bir nozuldan iter.
Protonlar, tümöre yüksek dozda radyasyon verdikleri vücutta belirli bir derinliğe giderler.
Radyasyon, kanser hücrelerinin içindeki DNA’yı yok etmek için kırılmalar yaratır.
Doktorlar Proton Terapisini Ne Zaman Kullanır?
Hassasiyeti nedeniyle, doktorlar, tümör bölgesi yakınında sağlıklı dokuyu korumaya çalışırken proton tedavisinin kullanılmasını önermektedir.
Örneğin, proton terapisinin göz, beyin sapı ve omurilik kanserlerinin tedavisinde belirli faydaları vardır. Bu bölgelerdeki sağlıklı dokuların korunması son derece önemlidir.
Proton tedavisi, erken evre meme kanserini tedavi ederken standart radyasyon tedavisine güvenli bir alternatif sunar.
Doktor, kalan kanser hücrelerini öldürmek için lumpektomi veya mastektomiden sonra radyasyon tedavisi kullanmanızı önerebilir. Proton tedavisi özellikle sol tarafta meme kanseri tedavisinde avantajlıdır çünkü kalp için daha az risk oluşturur.
Proton ışın tedavisi ayrıca aşağıdaki kanser türlerini de tedavi edebilir:
- baş ve boyun kanserleri
- burun ve göz kanserleri
- akciğer kanseri
- yemek borusu kanseri
- meme kanseri
- mide kanseri
- prostat kanseri
- anal, rektal ve bağırsak kanserleri
- mesane kanseri
- pankreas ve hepatobiliyer kanserler
- karaciğer kanseri
- böbrek kanseri
- omurilik kanseri
Proton Tedavisi ve Standart Radyasyon Tedavisi
Hem foton tedavisi hem de standart radyasyon tedavisi, kanser hücrelerine zarar vermek veya yok etmek için radyasyon kullanır. Bununla birlikte, bu tedaviler radyasyonu iletmek için biraz farklı yöntemler kullanır.
Standart radyasyon tedavisi, X ışınları veya elektronlar gibi yüksek enerjili parçacıklar yoluyla radyasyon sağlar. Bu yöntem, yolu boyunca herhangi bir dokuya radyasyon bırakır ve bu, tümörün yakınındaki sağlıklı hücrelere zarar verebilir.
Doğruluğu nedeniyle, proton tedavisi standart radyasyon tedavisine göre daha sağlıklı dokuyu koruyabilir. Aynı zamanda kalp ile ilgili daha düşük komplikasyon riskini de içerir.
İşlem Sırasında Ne Olur?
Prosedür gerçekleşmeden önce, doktorlar tedavi gerektiren alanları bulmak için MRI taramaları veya BT taramaları kullanır. Bir teknisyen cilt üzerinde tedavi yerlerini işaretler.
Tedavi, partikül hızlandırıcı ve kişinin uzanması için bir masa ile donatılmış özel bir tesiste gerçekleştirilir.
Özel eğitimli bir teknisyen, partikül hızlandırıcıyı çalıştıracak ve tedavi sırasında kişinin güvenliğini sağlayacaktır.
Tüm prosedür yaklaşık 15-30 dakika sürer. Bu, kişinin pozisyona girmesi ve teknisyenin ekipmanda son ayarlamaları yapması için geçen süreyi içerir. Proton ışınına maruz kalma yalnızca birkaç dakika sürer.
İnsanlar genellikle birden fazla tur proton tedavisi alırlar. Bununla birlikte, proton ışınları daha yüksek dozda radyasyon verebildiğinden, proton tedavisi genellikle standart radyasyon terapisinden daha az tedavi gerektirir.
Ne Kadar Etkili?
Proton tedavisi meme kanserine karşı oldukça etkili görünmektedir.
Metastazsız meme kanseri için mastektomiden sonra proton tedavisi alan 42 kişi üzerinde yapılan 2019 araştırmasına göre, tedavi, 3 yıllık genel hayatta kalma oranı %97,2 ile sonuçlandı.
Daha büyük ölçekli bir 2018 çalışması, proton terapisinin etkili olduğunu ve proton alanlara karşı proton olmayan tedavi alan kişilerin hayatta kalma oranlarında önemli bir fark olmadığını bildirmektedir. Bununla birlikte, yazarlar, proton tedavisinin yüksek maliyeti nedeniyle, doktorların bunu, tümörlerinin konumu nedeniyle yüksek kalp dozlarında radyasyon riski altında olabilecek kişiler için dikkate almaları gerektiği sonucuna varmışlardır.
Yan Etkiler
Proton tedavisi, standart radyasyona benzer yan etkilere neden olabilir. Bununla birlikte, proton tedavisi, radyasyon tedavisine göre daha az sağlıklı dokuyu etkilediğinden, genellikle daha az veya daha hafif yan etkilere neden olur.
Proton tedavisi ile ilişkili yan etkiler şunları içerir:
- yorgunluk
- cilt tahrişi veya kuruluğu
- kabarcıklar
- şişme
Kişiler ek kemoterapi veya standart radyasyon tedavisi alırlarsa ek yan etkiler yaşayabilir.
Riskler ve Komplikasyonlar
Proton tedavisi, daha az, daha az şiddetli yan etkiler ve daha düşük sağlıklı hücrelere zarar verme riski ile standart radyasyon tedavisine güvenli bir alternatif sunar.
Bu avantajlara rağmen, proton tedavisi riskler ve olası komplikasyonlarla birlikte gelir ve çok daha pahalıdır.
Özet
Proton tedavisi, doktorların kanseri tedavi etmek için kullandıkları bir tür radyasyon terapisidir. Vücut içindeki belirli hedeflere radyasyon sağlamak için yüksek enerjili protonlar kullanır.
Doktorlar, meme kanseri için lumpektomi veya mastektomiden kalan kanser hücrelerini öldürmek için proton tedavisini kullanabilir.
Bu yöntem, standart radyasyon tedavisine kıyasla daha fazla hassasiyet ve sağlıklı dokuya daha az zarar verme riski sunmaktadır. Bu, proton tedavisinin daha az ciddi yan etkilere neden olabileceği anlamına gelmektedir.
Proton tedavisinin avantajları, onu özellikle sol taraftaki meme kanseri için faydalı kılmaktadır. Radyasyon tedavisi kalbi etkileyebilir, ancak hassaslığı nedeniyle proton terapisinin kalbe ve göğüs çevresindeki diğer sağlıklı dokulara zarar verme riski daha düşüktür. Araştırmacıların, proton tedavisinin bu popülasyon için daha iyi bir genel sağkalımla sonuçlanıp sonuçlanmadığını belirlemek için radyasyonla ilişkili kardiyak olaylar açısından daha yüksek risk altında olan kişileri içeren daha büyük ölçekli çalışmalar yapmaları gerekmektedir.
Daha fazla bilgi için: https://www.protontedavisi.com/
Kaynak: MedicalNewsToday. What to know about proton therapy for breast cancer. 2019
Referanslar
- Chowdhary, M., et al. (2018). Is proton therapy a “pro” for breast cancer? A comparison of proton vs. non-proton radiotherapy using the national cancer database.
- Duma, M. N., et al. (2014). From heart to heart for breast cancer patients–cardiovascular toxicities in breast cancer radiotherapy.
- Kammerer, E., et al. (2018). Proton therapy for locally advanced breast cancer: A systematic review of the literature [Abstract].
- Luo, L. et al. (2019). Early outcomes of breast cancer patients treated with post-mastectomy uniform scanning proton therapy.
- Proton therapy. (2019).
- Tian, X., et al. (2018). The evolution of proton beam therapy: Current and future status.
